با گذشت 3 هفته از درخواست ترکیه برای افزایش واردات گاز از ایران، عراق نیز خواستار افزایش واردات گاز از ایران شد. در همین حال و با افزایش تقاضا برای واردات گاز از ایران، برخی موانع مهم بر سر راه جهش صادرات گاز ایران و تحقق درخواست های افزایش صادرات گاز وجود دارد که رفع این موانع و توجه به مزیت های خاص و استراتژیک صادرات گاز، نیازمند توجه جدی به تغییر رویکرد اقتصاد ایران در مواجهه با گاز طبیعی است.
وزارت برق عراق اعلام کرد با ایران برای افزایش واردات گاز به منظور استفاده در نیروگاه های برق خود مذاکره می‌کند. سخنگوی وزارت برق عراق گفت که پس از پرداخت بدهی‌ها بابت گاز به ایران، واردات گاز از این کشور به 45 میلیون مترمکعب افزایش یافت اما نیاز فعلی عراق در این زمان 50 تا 55 میلیون مترمکعب گاز است. بر اساس این گزارش، عراق در ماه ژوئن 1.6 میلیارد دلار بدهی خود به ایران بابت واردات گاز را پرداخت کرد.
به گزارش ایران جیب از خراسان، اوایل ماه جاری شمسی نیز، اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در حاشیه سفر به تهران و دیدار با مقامات کشورمان خواستار افزایش واردات گاز از ایران شد و اظهار کرد: «تمدید قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه برای ۲۵ سال آینده و افزایش میزان صادرات گاز در دستور کار دوطرف قرار بگیرد» که مذاکرات آن آغاز شد.
نگاهی به رتبه جهانی ذخایر، برداشت و مصرف گاز ایران
گاز ایران همواره مشتریان فراوانی داشته است. هم اکنون علاوه بر صادرات گاز به ترکیه و عراق؛ قرارداد گازی معطل مانده با پاکستان، خط لوله در دست تکمیل با عمان و سوآپ گاز ترکمنستان به آذربایجان را نیز می توان به فهرست مشتریان اضافه کرد. علاوه بر این، هند، چین و اروپا نیز همواره درخواست های رسمی و غیررسمی برای واردات گاز از ایران داشته اند که تحقق آن به ویژه در زمینه هند و اروپا معطل فشارهای سیاسی و تحریم بوده است. در همین حال آمارهای جهانی نشان می دهد، ایران با 33 تریلیون مترمکعب، دومین دارنده ذخایر گازی جهان و دارای 16 درصد ذخایر گازی جهان است اما با تولید 5.7 درصد گاز جهان، رتبه سوم را در بین کشورهای جهان دارد که نشان می دهد، ظرفیت تولید ایران به نسبت ذخایر گازی کشف شده چه مقدار پایین است. این میزان مصرف گاز در شرایطی است که ایران فقط 1.1 درصد جمعیت دنیا را دارد. این اعداد نشان می‌دهد که سرانه مصرف گاز در ایران ۶ برابر جهان است.
گاز ایران کجا هدر می رود؟
با این حال و در شرایطی که بسیاری از افراد، این مصرف بالا را صرفا به فرهنگ مصرفی غلط مردم ارتباط می دهند، باید گفت که بخش خانگی، صرفا 26 درصد گاز را مصرف می کند و نیروگاه ها و بخش صنعت به ترتیب 35 و 31 درصد مصرف گاز را به خود اختصاص داده اند که بخش زیادی از آن به دلیل مصرف غیربهینه هدر می رود. به عنوان مثال بازدهی نیروگاه های گازی در ایران نزدیک به 40 درصد است که نسبت به میانگین بازدهی 60 درصدی در جهان، فاصله معناداری دارد. علاوه بر این، در بخش خانگی نیز عمده هدررفت به دلیل کیفیت پایین بخاری ها و موتورخانه هاست، به گونه ای که براساس آمار وزارت نفت 18 تا 20 میلیون بخاری گازسوز در کشور وجود دارد که عمده آن ها برچسب G و پایین تر دارند که در صورت جایگزینی بخاری های استانداردبا آن، سالانه 170 میلیون مترمکعب، مصرف گاز کشور کاهش می یابد.
نیاز به 80 میلیارد دلار سرمایه گذاری طی 8 سال برای افزایش تولید گاز
با این حال علاوه بر ضرورت بهینه سازی مصرف گاز و کاهش هدررفت و اسراف آن در بخش های مختلف، صنعت گاز برای پاسخ به نیازهای روزافزون در آینده، ناگزیر از توسعه میادین گازی است. اوایل امسال جواد اوجی، وزیر نفت اعلام کرد که صنعت گاز طی هشت سال برای رسیدن از ظرف یک میلیارد مترمکعب برداشت گاز به 1.4 میلیارد مترمکعب در روز نیاز به 80 میلیارد دلار سرمایه گذاری دارد که تحقق آن با وضعیت فعلی اقتصاد کشور و محدودیت های مالی سخت است و باید ضمن جذب سرمایه های خارجی، امکان استفاده بیشتری از سرمایه های داخلی برای توسعه میادین گازی کشور فراهم شود.
واقعیت این است که صادرات گاز اهمیت حیاتی برای توسعه کشور دارد و علاوه بر درآمدزایی، تحریم پذیری اقتصاد ایران را نیز کاهش می دهد، چنان که در تحریم های سال های اخیر، همواره صادرات گاز ایران از تحریم ها معاف بود، چرا که امنیت انرژی خریداران گاز، به واردات آن گره خورده است و برخلاف نفت، نمی توان واردات گاز طبیعی از طریق خط لوله را به سادگی و در کوتاه مدت از کشوری به کشور دیگر جایگزین کرد. بنابراین حرکت ایران به سمت توسعه صادرات گاز و تبدیل ایران به هاب گازی منطقه ضرورتی انکارناپذیر است.