رئیس کل بانک مرکزی در حالی تاکید کرده که هنوز تصمیمی در خصوص افزایش نرخ سود گرفته نشده که در عین حال از اصلاح نرخ سود به عنوان یک سیاست ضد تورمی سخن گفته است، منافع و تبعات افزایش نرخ سود چیست؟
در حالی که صحبت‌هایی مبنی بر افزایش چراغ خاموش سود سپرده در برخی بانک‌ها مطرح می‌شود، رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده که شورای پول و اعتبار در این زمینه، هنوز تصمیمی نگرفته است. با این حال، صالح آبادی از اصلاح سود بانکی به عنوان یکی از سیاست های کشورهای اروپایی، آمریکا و روسیه تحت تورم جهانی یاد کرده است. همچنین بررسی ها نشان می دهد که بانک مرکزی حداقل سه ملاحظه را در این زمینه باید در نظر داشته باشد.به گزارش خراسان، چندی پیش بود که خبرگزاری تسنیم از افزایش چراغ خاموش نرخ سود در برخی بانک ها خبر داد. بر این اساس و در حالی که طبق مصوبه شورای پول و اعتبار، نرخ سود سپرده های بانکی باید بین 10 تا 18 درصد باشد، برخی بانک ها از جمله تعدادی از بانک های دولتی اقدام به افزایش این نرخ و پرداخت سود 20 درصدی به سپرده های بانکی جدید یا تمدیدی کرده اند.
فساد فاصله بین نرخ سود بانکی و تورم
این وضعیت، بار دیگر نگرانی ها درباره تفاوت بالای نرخ سود بانکی با نرخ تورم را آشکار کرد. از جمله این که در این شرایط، مردم تمایل کمتری برای نگهداری پول در حساب های سپرده بانکی داشته و ترجیح می دهند سرمایه خود را در دیگر بازارها نظیر خودرو، طلا و ... به جریان بیندازند و همین موضوع، انگیزه افزایش غیر رسمی نرخ سود را در بانک ها بالا می برد. یا از سوی دیگر از آن جایی که نرخ سود تسهیلات نیز معادل نرخ سود سپرده بلندمدت است، انگیزه دریافت تسهیلات و پس ندادن آن به بانک ها از سوی متقاضیان وام افزایش می یابد. چرا که حتی با در نظر گرفتن نرخ وجه التزام تسهیلات به میزان 6 درصد و رسیدن نرخ سود تسهیلات معوق به 24 درصد، باز برای سوء استفاده کنندگان صرف می کند که تسهیلات را دریافت کنند، در بازار دارایی ها به جریان بیندازند، نرخ وجه التزام را هم بپردازند و در آخر سر سود هم بکنند.
زمزمه های افزایش نرخ سود بانکی
با این حال هم اینک زمزمه های جدی تری برای افزایش نرخ سود بانکی مطرح می شود. نمونه آن نیز اظهار نظر اخیر رئیس کل بانک مرکزی است. به گزارش ایسنا، صالح آبادی دیروز اعلام کرد: شورای پول و اعتبار هنوز به جمع بندی خاصی برای افزایش نرخ سود سپرده نرسیده و به محض جمع بندی، اطلاع رسانی لازم انجام خواهد شد. صالح‌آبادی همچنین با اشاره به اصلاح سود بانکی در کشورهای اروپایی، آمریکا و روسیه تحت تاثیر تورم جهانی، گفته که ایران نیز باید در این خصوص تصمیم‌گیری کند.
تجربه موفق روسیه در استفاده از ابزار نرخ سود بانکی علیه تورم
بالابردن نرخ سود برای مبارزه با تورم، علاوه بر داشتن منطق اقتصادی (با در نظر گرفتن جمیع شرایط) دارای نمونه های موفقی نیز در سیاست اقتصادی کشورها در ماه ها و سال های اخیر هست. به عنوان مثال در روسیه که از رئیس بانک مرکزی آن تاکنون به عنوان یکی از 100 فرد قدرتمند دنیا نام برده شده و در روسیه نیز به وی لقب قهرمان اقتصادی داده اند، این ابزار موجب نجات اقتصاد این کشور در جریان جنگ اوکراین شده است.
به گزارش اقتصادنیوز، بررسی ها نشان می دهد پس از تحریم های آمریکا و اروپا علیه این کشور و در حالی که ارزش روبل 78 درصد کاهش یافت، بانک مرکزی روسیه توانست با افزایش نرخ بهره و چند ابزار سیاستی دیگر تورم را کنترل کند و در ادامه، پس از کنترل نرخ تورم و البته افزایش درآمدهای نفتی به مدد رشد نرخ انرژی، توانست از بحران عبور کند و نرخ بهره را مجدد کاهش دهد.
موانع پیش روی بانک مرکزی برای افزایش نرخ سود
همان طور که گفته شد، افزایش نرخ سود علاوه بر داشتن منطق اقتصادی، باید با در نظر گرفتن ملاحظات دیگر همراه شود. به عنوان مثال، نباید از تاثیرات منفی این سیاست بر خروج سرمایه ها از بازار سرمایه که هم اینک لطمات زیادی نیز از سیاست های پیشین دولت دیده غافل شد.
همچنین حتماً سیاست گذاران این توجه را خواهند داشت که رشد نرخ سود، به عنوان یک سیاست انقباضی می تواند تا اندازه ای موجب رکود اقتصادی شود مگر این که در سوی مقابل این سیاست انقباضی با افزایش اثربخشی تسهیلات بانکی در قالب همان هدایت نقدینگی جبران شود. در کنار همه این موارد، بانک مرکزی در صورت افزایش نرخ سود، باید بیش از پیش مراقب رفتار بانک های ناتراز باشد. چرا که این سیاست به ترازنامه این بانک ها فشار خواهد آورد و می تواند رشد تورم در مراحل بعدی و بی اثرشدن سیاست افزایش نرخ سود را به همراه داشته باشد.