سمیعی، کارشناس بازار ارز می‌گوید: وقتی ارزش یک ارز در حال کاسته شدن باشد، نرخ بهره بالایی به آن می‌دهند تا بخشی از کاهش ارزش آن جبران شود، بنابراین این ارز (روبل) جانشین ارز دلار و یورو نمی‌شود. ارز روسیه همانند دلار در تمام کشورها مورد معامله قرار نمی‌گیرد.
28 تیر ماه رئیس بانک مرکزی از راه‌اندازی نماد معاملاتی جفت‌ارز ریال-روبل در بازار متشکل ارزی خبر داد.
بر اساس گزارش‌ها علی صالح‌آبادی در مراسم گشایش نماد جفت‌ارز ریال-روبل واحد پول دو کشور ایران و روسیه، گفته بود: «این نماد ارزی در بازار متشکل ارزی گشایش می‌یابد که سهم مهمی در توسعه روابط تجاری دو کشور ایران و روسیه خواهد داشت. در بازار متشکل ارزی قرار است صادرکنندگان ایرانی که به روسیه کالا صادر می‌کنند و روبل به دست می‌آورند بتوانند ارز صادراتی خود را به نرخ توافقی در بازار متشکل ارزی ارائه کنند، از طرف دیگر، متقاضیان این ارز بتوانند ارز مورد نیاز خود را از این بازار تهیه کنند. عمده متقاضیان ارز روبل در بخش خدمات مانند دانشجویان و همچنین واردکنندگان تجهیزات ارز روسیه هستند، در حال حاضر ۵ هزار دانشجوی پزشکی ایرانی در روسیه مشغول تحصیل هستند که می‌توانند ارز مورد نیاز خود را از بازار متشکل تهیه کنند. برخی کشورهای آسیای میانه که با روبل معاملات خود را انجام می‌دهند نیز می‌توانند ارز مورد نیاز را به نرخ توافقی از بازار متشکل ارزی تهیه کنند.»
رئیس کل بانک مرکزی همچنین اظهار کرد: «در جهت پیگیری توافقات سفر رئیس‌جمهور به روسیه و پس از آن سفر رئیس کل بانک مرکزی و توافقاتی که با طرف روسیه انجام شده است، امروز نماد معاملاتی جفت‌ارز ریالی - روبلی در بازار متشکل ارزی راه‌اندازی شد که امیدواریم به توسعه روابط تجاری دو کشور منجر شود و حجم مبادلات ایران با روسیه را افزایش دهد».
واکنش به توافق روبل - ریال
عبدالناصر همتی، رئیس کل اسبق بانک مرکزی در واکنش به راه‌اندازی نماد معاملاتی جفت ارز روبل_ریال در یادداشتی در فضای مجازی نوشت: «استفاده از ارزهای ملی خریداران نفت و گاز ایران سال‌هاست که برقرار است. دلار مدت‌هاست در مبادلات ایران با روسیه و ترکیه استفاده نمی‌شود. تنوع ارزی خوب است، اما رفع تحریم و استفاده از بانکداری بین‌الملل برای کاهش هزینه مبادله و کسب سالانه حداقل ۴۰ میلیارد دلار درآمد نفتی از دست رفته مهم‌تر است.»
روبل مصرف دلار را کاهش می‌دهد
البته برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که روبل مصرف دلار را کاهش خواهد داد. بر اساس گزارشی از خبرآنلاین کامران سلطانی‌زاده، دبیر کل کانون صرافان کشور می‌گوید: «تبادلات روبلی ایران و روسیه، در آغاز به کار خود است و کار در ابتدا هر چند با شدت پیش نمی‌رود و انتقال تقاضای مردم از سمت دلار به روبل زمانبر خواهد بود، اما به طور قطع با افزایش خدمات روبل در ایران، برای مردم و مسافران جذابیت ایجاد خواهد شد و پیش‌بینی‌ام به عنوان یک مصرف‌کننده این است که به صورت پلکانی شاهد افزایش تقاضا برای روبل در کشورمان خواهیم بود.
روبل ارزی است در کشورهای حاشیه خزر و کشورهای مشترک‌المنافع که شامل ۱۲ کشور می‌شود ارز رایج است و مبادلات با این ارز انجام می‌شود. با توجه به حجم صادرات و تبادلات مالی کشورمان به این کشورها، روبل ارز مهمی برای ایران محسوب می‌شود و این موضوع بیشتر مربوط به بحث حواله‌جات است اما با توجه به تحریم‌های سیستم بانکی، اسکناس آن می‌تواند بازار مصرف دلار را کاهش دهد به جهت اینکه هم فعالان اقتصادی و تجار و هم مسافران در حوزه کشورهای مشترک‌المنافع می‌توانند از روبل استفاده کنند.»
این در حالی است که برخی از تحلیلگران نظری متفاوت دارند. به عنوان نمونه علی‌اصغر سمیعی، کارشناس بازار ارز معتقد است که راه‌اندازی نماد معاملاتی جفت‌ارز ریال-روبل نمی‌تواند به اقتصاد ایران کمک‌کننده باشد. وی در این خصوص به «ابتکار» گفت: اکنون روسیه تحت تحریم غربی‌ها قرار دارد و به دلیل جنگ و تنش نرخ بهره ارز روسیه افزایش یافته است. وقتی ارزش یک ارز در حال کاسته شدن باشد، نرخ بهره بالایی به آن می‌دهند تا بخشی از کاهش ارزش آن جبران شود، بنابراین این ارز جانشین ارز دلار و یورو نمی‌شود.
وی ادامه داد: دلار و یورو کاربردهای بسیاری در کشور ما دارند. به عنوان مثال صادرکنندگان در ایران محصولات خود را با دلار و یورو وارد سیستم می‌کنند این روند برای روبل اتفاق نمی‌افتد و اگر هم اتفاق افتد بسیار اندک خواهد بود. از سوی دیگر حتی اگر بخواهیم از سفارت روسیه ویزا بگیریم سفارت از ما دلار می‌خواهد. این در حالی است که واردکنندگان اگر بخواهند محصولات را از کشورهای دیگر خریداری کنند باز هم به دلار نیاز دارند.
وی ادامه داد: نیز بورس‌بازان علاقه‌مند به بازی با دلار و یورو هستند. از طرفی دیگر افراد برای حفظ ارزش دارایی‌های‌شان ترجیح می‌دهند که ارزهای خارجی را نگهداری کنند و به سراغ دلار و یورو می‌روند. بنابراین من گمان نمی‌کنم که روبل_ریال کاربردی برای اقتصاد ما به همراه داشته باشد. ارز روسیه همانند دلار در تمام کشورها مورد معامله قرار نمی‌گیرد.
این کارشناس بازار ارز اظهار کرد: از لحاظ اقتصادی وقتی کاری به نفع کشور نباشد می‌تواند به زیان کشور تمام شود.
وی اشاره کرد: در مجموع باید بگویم وقتی شما مجبور باشید که برای غذا خوردن فقط از یک رستوران خاص استفاده کنید و این رستوران رو برای شما انحصاراً در نظر گرفته باشند، خوب در منوی رستوران هر نوع غذا ضعیف و بی مزه‌ای را هم می‌توانند بگنجانند، وقتی ما بازاری انحصاری و رانتی تحت عنوان بازار متشکل ارزی داریم، خوب در آن بازار هر نوع ارز بی کیفیت و ناکارآمدی را هم می‌شود قرار داد و در کنار دلار و یورو به صرافان عرضه کرد، و این در واقع به انحصاری که در بازار به طور مصنوعی و دستوری ایجاد کرده‌اند بازمی‌گردد.
بررسی مشکلات بازار ارز
سمیعی با اشاره به مشکلات بازار ارز اشاره کرد و در این خصوص گفت: اکنون تمام مشکلاتی که در بازار ارز ایران وجود دارد به بسته بودن دست صرافان توسط بانک مرکزی باز می‌گردد. متاسفانه بانک مرکزی با فشارهایی که به صرافان وارد می‌کند آنها را در محدودیت قرار داده است.
وی اظهار کرد: اکنون بانک‌های ما تحت تحریم هستند و صرافان نیز به نوعی تحت تحریم بانک مرکزی قرار گرفته‌اند. متاسفانه اجازه دادن نمی‌شود که صرافان از پتانسیل‌های خود استفاده و خدماتی را به مردم ارائه کنند.
سمیعی در پایان تاکید کرد: مشکل بعدی در بازار ارز ایران چند نرخی بودن ارز است که امیدواریم هرچه زودتر مسئولان اقتصادی با برنامه‌های چند نرخی بودن را از بازار ارز حذف کنند.
تقاضا برای روبل زیاد نیست
علی شریعتی، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با خبرآنلاین نیز می‌گوید: «دو موضوع وجود دارد. یکی ارزش روبل است که بعد از حمله به کریمه، ریخت. اما الان با توجه اتفاقاتی که رخ داد، موضوع اوکراین خاص بود و غلات دنیا و انرژی اروپا مطرح بود، شاهد بودیم که روسیه ارزش پول خود را حفظ کرد و روبل سقوط نکرد. این باعث شد که یورو ضعیف شود؛ به خاطر اتفاقاتی که در بحث تبادلات گازی‌اش داشت. در دو باری که روسیه با بحران روبل مواجه بود، این بار جنس ماجرا متفاوت است، زیرا خواسته دولت مرکزی‌اش تفاوت است. اما راجع به ایران فکر می‌کنم نه بعد از جنگ اوکراین، تقاضای زیادی برای روبل داریم و نه روبل یک واحد قابل اتکا از نظر مردم است. نمونه عینی‌اش، سفارت روسیه برای ویزا، دلار می‌گیرد، یعنی می‌داند که روبل قابل اتکا و در دسترس نیست.»/ ابتکار