در طرح نهضت ملی مسکن، ساخت 4 میلیون مسکن پیگیری می‌شود.متوسط متراژ واحدهای نهضت ملی مسکن 70 متر در نظر گرفته شده است، در این طرح از زمین‌های دولتی برای ساخت مسکن استفاده می‌شود.
مهمترین مشکل در ساخت واحدها، تأمین زمین در شهرهایی است که کمبود زمین دارند، این شهرها عمدتاً شهرهای بزرگ و کلانشهرها هستند. برای حل این مشکل تأمین مابقی اراضی مورد نیاز از طریق ایجاد شهرک یا شهر جدید، الحاق زمین به محدوده شهرها، تغییر کاربری اراضی مستعد و استفاده از اراضی مازاد دستگاه های دولتی در برنامه است.بر اساس آمار وزارت راه و شهرسازی تا نیمه تیرماه، تأمین زمین برای حدود یک میلیون و 450 هزار واحد مسکونی در 1300 شهر کشور صورت گرفته است.
همچنین مطالعه، مکان‌یابی و تصویب طرح ایجاد 42 شهرک مسکونی و 6 شهر جدید (علاوه بر 22 شهر جدید موجود) برای تأمین زمین مورد نیاز احداث واحدهای مسکونی در شهرهای دارای مشکل کمبود زمین بخصوص کلانشهرها صورت گرفته است و این شهرک‌ها در مراحل مختلف از طراحی تا تصویب در شورای عالی معماری و شهرسازی است. برای جبران کمبود زمین، همچنین الحاق زمین به محدوده شهرها در دستور کار دولت است اما این زمین‌ها باید دارای شرایط خاصی باشد. از این رو، معاونت معماری و شهرسازی بررسی و تصویب طرحهای تولید مسکن در چهارچوب قانون جهش تولید مسکن را اجرا می‌کند که تهیه و تصویب الزامات شهرسازی مربوط به تأمین اراضی مورد نیاز قانون جهش تولید مسکن مهمترین آن است.
از سوی دیگرتوسعه بانک اطلاعات زمین جهت ثبت اطلاعات زمین‌های تأمین و شناسایی شده در تمامی شهرهای کشور برای اجرای برنامه‌های حوزه مسکن راه‌اندازی شده است. در خصوص سازوکار این بانک اطلاعاتی، جزئیات بیشتری منتشر نشده و عملکرد آن از سوی وزارت راه و شهرسازی و سازمان ملی زمین و مسکن ارائه نشده است. زمین‌هایی که دولت برای ساخت مسکن نهضت ملی ارائه می‌کند مربوط به نحوه واگذاری زمین به صورت 99 ساله در شهرهای کشور است البته برخی از مواد آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن با هدف تسهیل شرایط متقاضیان و ضوابط واگذاری زمین اصلاح شده است تا کسانی که تمایل به تملک زمین در این طرح دارند بر اساس قانون ساماندهی حمایت از تولید و عرضه مسکن، برای افزایش طول دوران فروش اقساطی زمین از 5 سال به 10 سال، آیین نامه جدید اجرا شود.
ساخت مترو
با توجه به اینکه بیش از 600هزار واحد از مجموع 4میلیون مسکن نهضت ملی در شهرهای جدید موجود ساخته می‌شود، مترو برای اتصال این شهرها به شهرهای مادر، احداث می‌شود. در حال حاضر تکمیل پروژه سیگنالینگ قطار برقی (دو خطه ) گلشهر به شهر جدید هشتگرد به میزان 26 کیلومتر، انعقاد قرارداد عملیات احداث قطار برقی کلانشهر تهران به شهر جدید پردیس به میزان 25 کیلومتر، ادامه عملیات زیرسازی و روسازی پروژه قطار برقی کلانشهر مشهد به شهر جدید گلبهار- چناران به طول 46 کیلومتر ادامه عملیات زیرسازی و روسازی پروژه قطار برقی کلانشهر اصفهان به شهر جدید بهارستان به طول 15 کیلومتر در دست اجرا است.
شرایط تغییر کاربری زمین
شورای عالی شهرسازی و معماری با هدف تسهیل و تسریع در اجرای تکلیف قانونی و جلوگیری از آسیبهای احتمالی الزاماتی را همچون افزایش ظرفیت بالقوه بارگذاری اراضی دولتی و رفع موانع احتمالی آنها، برای تأمین زمین نهضت ملی مسکن اجرا می‌کند.بر این اساس برای جلوگیری از تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی، حفظ محیط زیست و... کمیسیون ماده 5 مجاز است کاربری اراضی مازاد متعلق به دولت، واقع درمحدوده شهرها را مشروط بر اینکه به کاربری‌های خدماتی هفتگانه پشتیبان سکونت (فضای سبز، ورزشی، فرهنگی، هنری، مذهبی، تأسیسات و تجهیزات شهری، آموزشی و درمانی) اختصاص نداشته باشند، بدون تأمین زمین جایگزین به مسکونی تغییر دهد. طبق این گزارش و براساس مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری ایران در خصوص نهضت جهش تولید مسکن، تا کنون 5529.2هکتار زمین تأمین شده است.
برای تأمین زمین مسکن نهضت ملی مسکن، الحاق اراضی واقع درعرصه و حریم منابع آبی شامل دریا، دریاچه، رودخانه، چاه‌های آب شرب و سایر منابع آبی،هرگونه الحاق به محدوده و توسعه در اراضی حاصلخیز کشاورزی (درجه ۱و۲)، جنگل‌های طبیعی و...ممنوع است.در این طرح گزینش اراضی دولتی فاقد معارض با کمیته فاصله ازمحدوده مصوب شهر در اولویت است. در ساخت نهضت ملی مسکن، توسعه شهری و الحاق اراضی واقع در بستر و حریم گسل، توسعه به سمت مراکز حساس و خطرزای واقع در حریم، توسعه محدوده شهری به سمت مراکز صنعتی موجود، ممنوع است.
استفاده ازظرفیت نوسازی بافت‌های فرسوده
یکی از برنامه‌های تأمین مسکن در کشور که در طرح نهضت ملی مسکن نیز مورد توجه است، نوسازی بافت‌های فرسوده است. براساس برنامه نوسازی، هر یک واحد یک طبقه فرسوده 3واحد جدید تولید می‌شود. با توجه به اینکه در بافت‌های فرسوده، زیرساخت‌ها موجود است، هزینه تولید مسکن در این مناطق نسبت به ساخت در مناطق دیگر(شهر یا شهرک جدید، زمین‌های الحاقی به شهرها) کمتر است. در برنامه نوسازی بافت‌های فرسوده، نوسازی سالانه 100 هزار واحد مورد نظر است. پرداخت بیش از 50هزار میلیارد تومان تسهیلات و انعقاد قرارداد پرداخت تسهیلات 606 پروژه بالغ بر 2687 واحد مسکونی در راستای تسهیلات حمایت از نوسازی مردمی تا کنون انجام گرفته است. در این راستا، ساماندهی محلات حاشیه‌نشین شهر چابهار در قالب ساخت حدود 1000واحد مسکونی و ساماندهی محلات حاشیه‌نشین شهر اهواز در قالب ساخت حدود 1680 واحد مسکونی در محله سپیدار و حمایت از پروژه شاملو از طریق اعطای تسهیلات در شهرمقدس مشهد به تعداد 2120 واحد مسکونی در حال اجرا است.
