آرمان ملي: دل بستن ايران به روابط تجاري با کشورهاي منطقه و معدود کشورهايي که با ايران روابط تجاري دارند و خشنود بودن از اينکه با همين کشورها مي‌توان به توسعه اقتصادي رسيد سهل انگارانه است، چراکه به قول رئيس مرکز پژوهش‌هاي اتاق ايران، سهم کل کشورهاي منطقه از اقتصاد جهاني حدود 6درصد است و 94 درصد اقتصاد جهان در خارج از اين منطقه جريان دارد بنابراين اقتصاد 6درصدي منطقه‌اي دنباله‌رو و يکي از حلقه‌هاي زنجيره توليد و تجارت جهاني است و هيچ‌يک از اين کشورها جزء کشورهاي کانوني اين زنجيره به‌شمار نمي‌آيند، از سوي ديگر خود اين کشورها مشکلات اقتصادي فراوان داشته و دنبال تامين نيازهاي خود هستند همچنان‌که به باور کارشناسان، کشورهاي منطقه ملاحظات مربوط به تحريم‌ها را نيز دارند و توسل به چنين رويکردي تمرکز ايران را از کشورهاي هدف و اصلي که به عنوان فعال اصلي در جامعه جهاني هستند دور مي‌کند و تنها معطوف به کشورهايي مي‌کند که سهم ناچيزي در اقتصاد جهاني دارند بنابراين با اين وضعيت حتي اگر تحريم‌ها برداشته شود رقابت در چنين شرايطي و به‌دست‌آوردن جايگاه قبلي بسيار سخت خواهد بود.
بايد به فکر بازارهاي جديد باشيم
مجيدرضا حريري کارشناس اقتصادي دراين خصوص به «آرمان ملي» گفت: 30 درصد تجارت ما با چين و بعد از آن با امارات و عراق است و کشورهاي ديگر مانند عمان و ترکيه سهم زيادي در اقتصاد جهاني ندارند اما چين و هند سهم بيشتري در آسيا دارند که توسعه روابط با اين کشورها براي اقتصاد ايران ثمره بهتري دارد. او در ادامه افزود: تجارت 90 ميليارد دلاري ايران که با دورزدن تحريم‌ها براي ايران صورت گرفته حقيقت دارد و ادعا نيست، اما کافي نيست اين درحالي است که در سال‌هاي 90 تا 91 حدود 65 ميليارد دلار حجم واردات ما بود و 40 ميليارد دلار صادرات غيرنفتي داشتيم و ميزان 35 ميليارد دلار نيز از فروش نفت برايمان حاصل شده حتي 25 ميليارددلار قاچاق داشتيم که امري مذموم و ناپسند است، اما نشان دهنده سهم‌مان از تجارت جهاني را نشان مي‌دهد که به هرحال از مبدا ايراني صورت گرفته درصورتي که تجارت جهاني در يک دهه پيش 30 درصد از الان کمتر بوده اما سهم ما از يک دهه پيش تاکنون کمتر شده و 40 درصد از سهم ما از ده سال پيش تاکنون به دليل تحريم‌ها کمتر شده است و ميزان فعلي اصلا کافي نيست.
حريري بيان کرد: در شرايط فعلي اقتصاد از آنجا که دچار سياست‌هاي واکنشي ناشي از تحريم‌ها هستيم و هر روز بايد نسبت به تحريم‌ها واکنش نشان دهيم و ظرفيت‌هاي اقتصادي ما تحت تاثير تحريم‌هاست بنابراين اينکه گفته مي‌شود تحريم‌ها تاثيري در اقتصاد ما ندارند يا بدون تحريم‌ها هم مي‌توان به شکوفايي رسيد بسيار سخت است. اين کارشناس ادامه داد: راهکار ايران بايد اين باشد که علاوه بر آنکه پاي ميز مذاکرات باشيم و ازطريق ديپلماسي تحريم‌ها را برداريم و موازي با ديپلماسي براي رفع تحريم‌ها به فکر خنثي کردن و کم کردن اثر تحريم‌ها در اقتصاد باشيم و بهترين راه براي کم اثرکردن تحريم‌ها اين است که به فکر بازارهاي جديد در اروپا، آمريکاي شمالي و بخش‌هايي از آسيا که تا الان نتوانستيم به آنها ورود کنيم باشيم. مجيدرضا حريري معتقد است: ما د در وضعيتي نيستيم که به توسعه اقتصادي فکر کنيم براي رسيدن به توسعه مذاکره و رفع تحريم درگام اول نياز داريم و مساله اصلي امروز بايد خنثي سازي تحريم‌ها و رفع تحريم‌ها باشد و فعلا برنامه‌ريزي به توسعه نمي‌رسد، چرا که بعد از انقلاب اسلامي 8 سال درگير جنگ بوديم و جنگ هم باعث مي‌شود که از همه لحاظ عقب بيفتيم بعد از جنگ نيز درگير مسائل هسته‌اي شديم بنابراين بايد از هر راهي شرايط موجود را بهبود ببخشيم.
استفاده از سرمايه‌گذاري شرکت‌هاي بزرگ
در حالي‌که کارشناسان مبادلات تجاري و اقتصادي محدود با چند کشور را راهکار کافي براي عبور از بحران کنوني اقتصاد و دور زدن تحريم‌ها نمي‌دانند و معتقدند با کشورهايي که تنها سهمي کمتر از 10 درصد از اقتصاد جهاني را دارند و خود با مشکلات اقتصادي دست و پنجه نرم مي‌کنند راهکار مطلوب براي توسعه اقتصادي را محقق کند اما به نظر مي‌رسد اين روش سياست اصلي دولت سيزدهم را تشکيل مي‌دهد به گونه‌اي‌که سيدابراهيم رئيسي روز گذشته در جلسه هيات دولت با تأکيد بر ضرورت استفاده از فرصت‌هاي ايجاد شده براي تقويت مبادلات تجاري با کشورهاي منطقه به ويژه همسايگان، به ديدار‌هاي خود در حاشيه اجلاس سران کشورهاي ساحلي خزر در ترکمنستان اشاره و اظهار کرد: وزارت جهادکشاورزي از جمله دستگاه‌هايي است که مي‌تواند با توجه به زمينه و ظرفيت توليد محصولات کشاورزي در کشورهاي همسايه، در زمينه مبادلات اينگونه محصولات فعال‌تر شود.
رئيس‌جمهور همچنين به فرصت استفاده از خط اعتباري و نيز سرمايه‌هاي داخلي و خارجي براي رشد سرمايه‌گذاري در کشور، توسعه صنعت و اجراي طرح‌هاي مشترک با ديگر کشورها، از جمله پيگيري و اجراي کريدور رشت- آستارا و ادامه آن از طريق جمهوري آذربايجان اشاره کرد و گفت با امضاي اين تفاهم‌نامه‌ها که گامي مهم در مسير تلاش‌هاي دولت براي افزايش سرمايه‌گذاري در امر رونق توليد است، شرکت‌هاي بزرگ اقتصادي به عنوان جريان پيشران اقتصاد کشور، فعال شده‌اند و مردم در آينده نزديک ثمرات و نتايج اين اقدامات را شاهد خواهند بود.
مابقي بازارها را از دست ندهيم
همچنين ابراهيم رحيم‌پور، معاون پيشين وزارت امور خارجه ايران نيز دراين خصوص مي‌گويد: کشورهاي همسايه به برنامه‌هاي ما نگاه نمي‌کنند و ما امروز در شرايط خوبي از نظر اقتصادي نيستيم همچنين ما تحريم هستيم و اين کشورها نيز ملاحظات مربوط به تحريم و آمريکا را هم دارند که در ميان 15 همسايه ما حداقل 10 کشور نگاه قوي به آمريکا دارند.
آرش نجفي رئيس کميسيون انرژي اتاق بازرگاني ايران نيز معتقد است: اين نگراني وجود دارد که ايران مابقي بازارها را هم از دست بدهد، چراکه حواس ما به کشورهاي هدف نيست و با اين وضعيت حتي اگر تحريم‌ها برداشته شود رقابت در چنين شرايطي و به‌دست‌آوردن جايگاه قبلي بسيار سخت خواهد بود. حميدرضا صالحي، عضو هيات رئيسه اتاق بازرگاني مشترک ايران و عمان نيز دراين خصوص گفت: پيش‌شرط اجراي 11 سند همکاري با عمان، لغو تحريم‌ها و اثربخشي مذاکرات است و بي‌شک چنانچه قرار شود تحريم‌هاي آمريکا ادامه يابد، اجراي اين قرارداد و سندهاي همکاري امکان‌پذير نيست. سيدحميد حسيني دبيرکل اتاق مشترک بازرگاني ايران- عراق معتقد است: ما علاوه بر تحريم‌ها، بحث خروج آمريکا از برجام را نيز داريم و ايران با برخي کشورهاي همسايه هم دچار چالش است که خيلي هم ربطي به برجام ندارد، البته اخيرا مقداري از کارشکني‌هاي عربي در رابطه با برجام کمتر شده و ايران هم کوشيده است که روابطش با همسايگان را بهبود ببخشد.