براساس اطلاعات ارائه شده از سوی بانک مرکزی، 10 بانک کشور، در حدود 100 هزار میلیارد تومان به شرکت‌های زیرمجموعه و اشخاص مرتبط با خود وام داده‌اند. روزگذشته بانک مرکزی، «فهرست تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط» 19 بانک و مؤسسه اعتباری غیربانکی به همراه فهرست تسهیلات و تعهدات کلان و تسهیلات غیرجاری دو بانک «خاورمیانه» و «سرمایه» را منتشر کرد. طبق اعلام بانک مرکزی اطلاعات مربوط به «تسهیلات و تعهدات کلان» و «تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط» 11 بانک باقی‌مانده در حال دریافت و بررسی است و متعاقباً انتشار می‌‌یابد.
گفتنی است، در اجرای تکلیف مقرر در جزء نخست از بند «د» ذیل تبصره (16) قانون بودجه سال 1401 کل کشور مبنی بر لزوم انتشار اطلاعات و جزئیات مربوط به تسهیلات و تعهدات کلان و همچنین تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط، پرداختی توسط هر یک از بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی در تارنمای بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران پس از تعیین مصادیق آن در شورای پول و اعتبار و با توجه به مصوبه جلسه مورخ 1401/3/31 شورای پول و اعتبار در این خصوص مبنی بر اینکه؛ مجموع خالص تسهیلات و تعهدات مربوط به هر ذینفع واحد یا اشخاص مرتبط که میزان آن حداقل معادل یک هزار میلیارد ریال است، به عنوان مصادیق مشمول حکم مقرر در جزء نخست از بند «د» ذیل تبصره (16) قانون بودجه سال 1401 کل کشور محسوب میشود.
بانک مرکزی در چهارچوب احکام قانونی و مصوبات یادشده، آمار و اطلاعات مربوط به «تسهیلات و تعهدات کلان» و «تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط» شبکه بانکی کشور را پس از بررسی، صحت‌سنجی و استانداردسازی، در پایان هر فصل از طریق درج در پایگاه اطلاع‌رسانی خود در دسترس عموم قرار خواهد داد.
روز گذشته بانک مرکزی فهرست تسهیلات و تعهدات کلان اشخاص مرتبط بانک‌های ایران و ونزوئلا، پاسارگاد، پست بانک، تجارت، توسعه تعاون، خاورمیانه، رفاه کارگران، سامان، سپه، سرمایه، سینا، قرض‌الحسنه رسالت، قرض‌الحسنه مهر ایران، کارآفرین، کشاورزی، مسکن، ملت، صنعت و معدن و گردشگری را منتشر کرد.براساس این فهرست هفت بانک کارآفرین، سرمایه، قرض‌الحسنه رسالت، ایران و ونزوئلا، پست بانک، توسعه تعاون و خاورمیانه فاقد تسهیلات کلان بالای هزار میلیارد ریال هستند.
با این وجود 10 بانک شامل پاسارگاد، تجارت، رفاه کارگران، سامان، سپه، سینا، مسکن، ملت، صنعت و معدن و گردشگری حدود 35 هزار میلیارد تومان تسهیلات به اشخاص مرتبط تسهیلات پرداخت کرده‌اند.جدای از اینکه چه میزان از این تسهیلات پرداخت شده غیرجاری و معوق شده است، بررسی اینکه شبکه بانکی کشور از مجموع تسهیلات پرداخت شده دراین شبکه چه میزان را به شرکت‌های زیرمجموعه یا سهامداران خود پرداخت کرده‌اند، اهمیت زیادی دارد. طی سال‌های گذشته همواره بنگاهداری بانک‌ها به عنوان یکی از معضلات نظام بانکی معرفی شده است، چرا که بانک‌ها به جای عمل به وظایفی که قانون برای آنها تعریف کرده است به سمت شرکت داری می‌‌روند و طبیعتاً برای تأمین مالی شرکت‌های زیرمجموعه خود تلاش می‌‌کنند بخشی از تسهیلات خود را به این شرکت‌ها پرداخت کنند. این درحالی است که بخشی از این تسهیلات نیز به سهامداران بانک‌ها پرداخت میشود.
براساس گزارش بانک مرکزی در پایان اردیبهشت ماه سال جاری مانده کل تسهیلات بالغ بر 4186 هزار میلیارد تومان است که نسبت به مقطع مشابه سال گذشته 1083 هزار میلیارد تومان معادل 34.9 درصد افزایش داشته است. با این حال همواره بخشی از تسهیلات بانکی به خود بانک‌ها می‌‌رسد که در اطلاعات اخیر بانک مرکزی جزئیات آن قابل رصد است.درمیان 10 بانک یاد شده که دارای تسهیلات پرداختی به اشخاص مرتبط هستند، بالاترین رقم پرداختی به بانک رفاه کارگران اختصاص دارد که بیش از 73 هزار میلیارد تومان است. پس از آن بانک ملت بیش از 9.7 هزار میلیارد تومان تسهیلات به این اشخاص پرداخت کرده است. همچنین بانک گردشگری با پرداخت 7.8 هزار میلیارد تومان در رتبه بعدی قرار دارد.
بانک پاسارگاد 3.8 هزار میلیارد تومان
طبق فهرست منتشر شده توسط بانک مرکزی، بانک پاسارگاد درمجموع بیش از 3.8 هزار میلیارد تومان تسهیلات کلان به اشخاص مرتبط پرداخت کرده است. برهمین اساس ارزش آفرینان پاسارگاد یکی از دریافت کنندگان تسهیلات است که بیش از هزار میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده است. پاسارگاد پرواز کیش نیز با دریافت 145 میلیارد تومان، پرداخت الکترونیک پاسارگاد با دریافت 125 میلیارد تومان، توسعه فناوری ارتباطات پاسارگاد آریان با دریافت 429 میلیارد تومان، از دیگر شرکت‌های زیرمجموعه این بانک هستند. علاوه براین، دانشگاه خاتم نیز 238 میلیارد تومان و شرکت ساختمان شهرسازی هشتم 664 میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند. در این فهرست همچنین نام شرکت سرمایه‌گذاری پارس آریان با 108 میلیارد تومان، مدیریت ساختمانی آریان پاسارگاد با 886 میلیارد تومان و مؤسسه رهیافت‌های نوآور برتر پاسارگاد با 150 میلیارد تومان دیده میشود.
بانک تجارت 605 میلیارد تومان
تجارت بانک دیگری است که در این فهرست قراردارد. این بانک درمجموع 605 میلیارد تومان به اشخاص مرتبط تسهیلات پرداخت کرده است. ازاین مبلغ 222 میلیارد تومان به لیزینگ ایران پرداخت شده است. همچنین 192 میلیارد تومان هم به آزادراه قزوین- رشت پرداخت شده است؛ علاوه براین شرکت سرمایه‌گذاری صباتأمین نیز 300 میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده است.
رفاه کارگران، 73 هزار میلیارد تومان
بانک رفاه کارگران در میان بانک‌های مورد بررسی از نظر رقم تسهیلات پرداختی در صدر قراردارد، چرا که درمجموع بیش از 73 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده است. دربخش تسهیلات تجمیعی بانک رفاه کارگران بیشترین رقم تسهیلات پرداختی به سازمان تأمین اجتماعی مربوط میشود که بیش از 66 هزار میلیارد تومان تسهیلات از این بانک دریافت کرده است. همچنین توسعه سرمایه رفاه 6.4 هزارمیلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده است.
سامان، 318 میلیارد تومان
بانک سامان جزو بانک‌هایی است که تسهیلات به نسبت کمتری پرداخت کرده است. این بانک درمجموع 318 میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده است که از این رقم 214 میلیارد تومان به شرکت نرم افزاری تندرنور و 104 میلیارد تومان به شرکت بیمه اتکایی سامان پرداخت شده است.
بانک سپه، 700 میلیارد تومان
طبق فهرست، بانک سپه 700 میلیارد تومان تسهیلات کلان به اشخاص مرتبط پرداخت کرده است.توسعه تجارت بین‌الملل زرین پرشیا امید تنها دریافت کننده تسهیلات از این بانک است.
بانک سینا 2.8 هزار میلیارد تومان
بانک سینا بیش از 2.8 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده است. از این مبلغ 472 میلیارد تومان به بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی، 901 میلیارد تومان به شرکت توسعه اعتماد مبین، 188 میلیارد تومان به شرکت توسعه سینا پرداخت شده است. همچنین شرکت فولاد مبارکه اصفهان بیش از هزار میلیارد تومان و شرکت مادرتخصصی مالی و سرمایه‌گذاری سینا 200 میلیارد تومان تسهیلات کلان از بانک سینا دریافت کرده‌اند.
مسکن، 11 میلیارد تومان
بانک تخصصی حوزه مسکن کشور تنها یک فقره تسهیلات کلان تجمیعی به عمرانی مسکن گستر به مبلغ 11 میلیارد تومان پرداخت کرده است.
ملت، 9.7 هزار میلیارد تومان
بانک ملت از نظر مبلغ تسهیلات پرداخت شده در رتبه دوم قرار دارد. این بانک درمجموع بیش از 9.7 هزار میلیارد تومان تسهیلات کلان به اشخاص مرتبط پرداخت کرده است. شرکت ساختمانی بانک ملت یکی از دریافت کنندگان است که 697 میلیارد تومان تسهیلات گرفته است. مجتمع معدنی و صنعت آهن و فولاد بافق با دریافت 380 میلیارد تومان در این فهرست قرار دارد.اما گروه مالی ملت به تنهایی بیش از 6.2 هزار میلیارد تومان از تسهیلات این بانک استفاده کرده است. علاوه بر این فن‌آوران هوشمند بهسازان فردا، 142 میلیارد تومان، صرافی ملت بیش از 1.3 هزار میلیارد تومان و هلدینگ بهساز مشارکت‌های ملت 916 میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند.
صنعت و معدن، 867 میلیارد تومان
بانک صنعت و معدن درمجموع بیش از 867 میلیارد تومان به سرمایه‌گذاری صنایع شیمیایی ایران تسهیلات کلان پرداخت کرده است.
گردشگری، 7.8 هزار میلیارد تومان
بانک گردشگری نیز از جمله بانک‌هایی است که رقم قابل توجهی را به تسهیلات کلان اشخاص مرتبط اختصاص داده است. این بانک درمجموع بیش از 7.8 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده است که از این رقم شرکت طلوع مروارید کیش 1.7 هزار میلیارد تومان دریافت کرده است.
شرکت پروژه‌های ماندگار کیش نیز با 262 میلیارد تومان و شرکت سرمایه‌گذاری و انبوه‌سازی پارس میکا کیش با بیش از 800 میلیارد تومان از دیگر شرکت‌های زیرمجموعه هستند. همچنین ایرانیان اطلس با 124 میلیارد تومان، شرکت پرستیژلند ایران 621 میلیارد تومان، مجتمع فولاد صنعت بناب، 101 میلیارد تومان، شرکت نگین افق نیایش نیز 1.2 هزار میلیارد تومان، شرکت اقتصادی نگین گردشگری ایرانیان هزار میلیارد تومان، شرکت سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی و گردشگری ایران با 1.7 هزار میلیارد تومان و شرکت خدمات ارزی و صرافی گردشگری با بیش از 102 میلیارد تومان از دیگر شرکت‌های دریافت کننده وام از این بانک هستند.
* روزنامه ایران