اجلاس ماهانه اوپک‌پلاس در حالی برگزار شد که قیمت نفت در هفته‌های اخیر نیز با نوسان روبه‌رو بوده است و تلاش کشورهای عمده مصرف‌کننده نفت برای ایجاد ثبات در بازار، با موفقیت زیادی همراه نبوده است. تلاش آمریکا برای آزادسازی بخش دیگری از ذخایر راهبردی نفت نتوانست انتظارات را برآورده کند و قیمت بنزین را در آمریکا کاهش دهد.
افزایش قیمت حامل‌های انرژی باعث افزایش بیش از حد تورم در آمریکا شده است. جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، اواسط ماه ژوئیه راهی عربستان سعودی و اسرائیل خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود که انرژی، محور مذاکرات بایدن و مقام‌های دولت عربستان سعودی خواهد بود. بایدن بارها بر درخواست آمریکا برای افزایش ظرفیت تولید اوپک تاکید کرده است. ماه گذشته میلادی (ژوئن)، اوپک‌پلاس با افزایش۵۰ درصدی ظرفیت تولید اعضای این سازمان در قیاس با ماه مه، به خواست آمریکا و سایر کشورهای مصرف‌کننده نفت پاسخ مثبت داد. در جلسه روز ۳۰ ژوئن اوپک‌پلاس نیز توافقی مبنی بر افزایش ظرفیت تولید به میزان ۶۴۸ هزار بشکه در روز در ماه اوت، تصویب شد تا باز هم چراغ‌سبزی به کشورهای مصرف کننده داده باشد.
اجلاس اوپک‌پلاس در آستانه شروع فصل تعطیلات
سی‌امین نشست وزیران نفت و انرژی اوپک و اوپک‌پلاس، با توجه به شرایط حساس بازار جهانی انرژی برگزار شد. قرار شد تا از ماه دسامبر جلسات ماهانه اوپک به صورت حضوری برگزار شود و به نظر می‌رسد که اوپک برای دوران پسا‌کرونا آماده می‌شود. اجلاس بعدی اوپک‌پلاس نیز در روز سوم اوت برگزار خواهد شد. از روز جمعه، ۳۰ ژوئن ۲۰۲۲، تعطیلات روز استقلال آمریکا (۴ ژوئیه) آغاز شد. با توجه به افزایش تقاضا در آمریکا برای انرژی، می‌توان انتظار داشت که در روزهای آینده قیمت بنزین در آمریکا باز هم افزایش یابد. طبیعی است که اصل حاکم بر بازار انرژی، عرضه و تقاضا است و افزایش تقاضا، باعث افزایش قیمت‌ها خواهد شد. تعطیلات تابستانی در اکثر کشورها از اواسط ژوئن شروع شده است و پیش‌بینی می‌شود که در ماه‌های ژوئیه و اوت میزان مسافرت‌های زمینی و هوایی افزایش یابد و با توجه به بازگشت شرایط اقتصادی و اجتماعی کشورها به شرایط پیش از کرونا، قیمت‌ها نیز به نوسان بیشتری دچار خواهد شد.
اتلاف وقت ایران در مذاکرات هسته‌ای
دور جدید مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن در دوحه قطر در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران، در حالی بدون نتیجه به پایان رسید که همه کشورهای تولید‌کننده نفت درصدد حفظ و افزایش سهم خویش در بازار انرژی‌اند. کاهش صادرات نفت ایران به چین در ماه‌های اخیر به دنبال فروش نفت روسیه با تخفیف زیاد، باعث شد تا فروش نفت ایران با چالش عمده‌ای مواجه شود؛ هرچند، با توجه به بحران انرژی و تلاش اروپا برای کاهش وابستگی به منابع انٰرژی روسیه، شرایط برای نقش‌آفرینی ایران در امنیت انرژی اروپا در بخش نفت فراهم شده است و با چراغ‌سبز دولت بایدن در هفته‌های اخیر، رسانه‌ها از رسیدن نفت ایران به اروپا خبر داده‌اند.
باید در نظر داشت که پیش از حمله روسیه به اوکراین نیز با چراغ‌سبز کاخ سفید، صادرات نفت ایران به چین افزایش یافته بود. به‌رغم آماده بودن شرایط لازم برای نقش‌آفرینی بیشتر ایران در معادلات بازار جهانی انرژی، تمایل نداشتن تهران برای رسیدن به توافق هسته‌ای و احیای برجام، با واکنش‌های زیادی روبه‌رو شده است. به‌رغم درخواست آمریکا برای افزایش ظرفیت تولید، عربستان سعودی و امارات در ماه‌های اخیر به خوبی از منافع خود و اوپک‌پلاس دفاع کرده‌اند و ایران همچنان غایب بزرگ بازار جهانی انرژی است.
واشنگتن حتی شرایط را برای بازگشت ونزوئلا به بازار هموار می‌بیند و برخی کارشناسان انرژی بر این باورند که اگر مشکلات موجود در روابط آمریکا و ونزوئلا حل شود و سرمایه‌گذاری لازم در زیرساختار انرژی ونزوئلا صورت گیرد، این کشور در بازه زمانی ۱۲ تا ۱۸ ماهه به صدور یک میلیون بشکه نفت در روز قادر خواهد بود. اما ایران به‌رغم داشتن ذخایر عظیم نفت در تانکر‌ها، نظاره‌گر فرصت‌سوزی در بازار انرژی است.
رضایت روسیه از نتایج اجلاس اوپک‌پلاس
الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه، پس از پایان سی‌امین نشست ماهانه وزیران نفت و انرژی اوپک‌پلاس، گفت که افزایش ۶۴۸ هزار بشکه‌ای در روز برای ماه اوت، به منظور پاسخگویی به تقاضای رو به رشد نفت در بازار است. تحریم نفت روسیه، عاملی کلیدی در نوسانات بازار جهانی نفت است. میزان ظرفیت تولید نفت روسیه در ماه ژوئن تقریبا به سطح تولید ماه فوریه بازگشت. باید درنظر داشت که ظرفیت تولید نفت خام روسیه در ماه ژوئن به ۹.۸ بشکه در روز رسید. به‌رغم تحریم‌ها، این کشور توانسته است با استفاده از فروش نفت با تخفیف زیاد، بخشی از سهم خود را در بازار حفظ کند. در بخش گاز طبیعی نیز مسکو کشورهای خریدار را مجبور کرد پول گاز طبیعی خریداری‌شده را به روبل بپردازند تا هم ارزش پول ملی خود را حفظ کند، هم باعث کاهش تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد کشور شود.
در ماه‌های اخیر بحث‌های زیادی در رسانه‌ها در مورد کاهش تاثیرگذاری اوپک در بازار نفت مطرح شده است، اما تاثیر تصمیم‌های ماه‌های اخیر اوپک در بازار نشان می‌دهد که این سازمان هنوز هم عنصر مهم و تاثیرگذاری در معاملات بازار جهانی انرژی است. کشورهای مصرف‌کننده در دوران بحران انرژی در دوراهی امنیت انرژی و گذار انرژی قرار گرفته‌اند. به نظر می‌رسد که در کوتاه‌مدت، گزینه همه کشورها، امنیت انرژی و مقابله با افزایش قیمت سوخت و تاثیر منفی آن بر اقتصاد آن‌ها باشد تا تمرکز و سرمایه‌گذاری روی پروسه گذار انرژی.
در حالیکه همه کشورها در حال تدوین و آماده سازی سیاست انرژی خویش بر اساس معادلات و تحولات متقابل بازار جهانی انرژی در دهه‌های آینده‌اند، جمهوری اسلامی ایران فعلا در حال تداوم مذاکراتی است که معلوم نیست کی به نتیجه برسد، و چرا تاکنون به نتیجه نرسیده است. نقش کشورهای منطقه در بازار انرژی روز به روز بیشتر می‌شود. اوپک همچنان نقش اصلی را در بازار ایفا می‌کند. در اجلاس سران «جی ۷»، رهبران این کشورها از اوپک خواستند که ظرفیت تولید را افزایش دهد. در اجلاس ناتو نیز چنین درخواستی مطرح شد. دیدار بایدن از ریاض می‌تواند تاثیر مستقیی بر امنیت انرژی آمریکا داشته باشد. حفظ ثبات در بازار نفت و همکاری در پروسه گذار انرژی، یک بازی برد – برد برای ریاض و واشنگتن خواهد بود.