شرق: موج ورشکستگی دامداران به راه افتاده و حالا صف دام مقابل کشتارگاه‌های ایران شکل گرفته است. دولت یک‌شبه قیمت خوراک دام را 6 برابر کرده است و دامداران می‌گویند اگر تا دیروز دامداری دو میلیارد تومان نقدینگی نیاز داشت تا خوراک مورد نیاز دام خود را بخرد حالا یک‌باره به ۱۲ میلیارد تومان نقدینگی نیاز پیدا کرده و تأمین این مبلغ هنگفت آن هم ظرف مدت کوتاه برای دامداران غیرممکن است.
نتیجه اینکه گاوهای دامداری‌های ایران گرسنه مانده‌اند و بنا به گفته منصور پوریان، رئیس شورای تأمین‌کنندگان دام کشور، بسیاری از دام‌های دامداری‌ها ضعیف و نیمه‌جان شده‌اند و وزن زیادی از دست داده‌اند.
دام‌های ضعیف اما ارزان در کشورهای عربی مشتری زیادی دارد و قاچاقچیان دام این گاوهای نیمه‌جان را به کشورهای عربی می‌فروشند تا در دامداری‌های مجهز آنها پروار شوند.
در مقابل در ایران موج ورشکستگی دامداران سبب شده عرضه دام بالا برود و گرانی و کاهش قدرت خرید مردم، تقاضای گوشت را به شدت پایین آورده است.
این مسئله موجب شده بسیاری از دامداران خرد و کوچک از چرخه تولید خارج شوند و بنا به گفته ناصر استاد احمدی، مدیرعامل تعاونی دامداران مهاد، دامداران ورشکسته راننده اسنپ و تپسی شوند!
وعده توخالی دولت به دامداران
دامداران یکی‌یکی ورشکسته می‌شوند و دام‌های مولد روانه کشتارگاه می‌شوند. این خلاصه‌ای از وضعیت دامداری‌ها بعد از جراحی اقتصادی دولت است.
هر روز یک ویدئوی اعتراضی تازه در فضای مجازی منتشر می‌کنند یا حتی دام‌هایشان را بار وانت‌بارها زده و به نشانه اعتراض به وزارتخانه می‌برند تا بلکه صدایشان شنیده شود اما فعالان این صنعت می‌گویند که تا امروز گلایه‌‌هایشان راه به جایی نبرده است.
ناصر استاد احمدی، مدیرعامل تعاونی گاوداران مهاد و کارشناس رسمی دادگستری، به «شرق» می‌گوید که در طول تاریخ دامداری ایران چه قبل و چه بعد از انقلاب دیده نشده بود که یک‌شبه دولت کالایی را شش برابر کند و حالا همین اتفاقات دامداران را دچار مشکلات عدیده‌ای کرده است.
احمدی توضیح می‌دهد: مشکل از آنجا شروع که ماه گذشته دولت نرخ سه قلم کالایی را که قبلا به دامداران و مرغداران تحویل می‌داد، یک‌شبه شش برابر کرد. در واقع ذرت و جو را که با نرخ هزار و 800 تومان به دامداران می‌فروخت، یک‌شبه به 11هزار و 300 تومان رساند و قیمت سویای حدود سه هزار تومانی را هم تا 16 هزار و 300 تومان بالا برد. بهانه‌اش هم قاچاق بود. در صورتی که مگر جو قوطی کبریت است که آن را در جیب بگذارند و از کشور بروند؟ حمل‌ونقل گسترده دارد که جلوگیری از آن هم برای دولت کاری ندارد، مگر اینکه نخواهد.
به گفته او اکنون مسئله اصلی این است که نقدینگی دامداران دیگر برای خرید کافی نیست و دامداری که در ماه مثلا دو میلیارد تومان خرید انجام می‌داده حالا باید 12 میلیارد تومان داشته باشد! درحالی‌که هیچ‌کس این مقدار نقدینگی را ندارد. احمدی اضافه می‌کند: سال‌ها افزایش نقدینگی مورد نیاز دامداران برای خرید اندک بوده و می‌توانستند تأمینش کنند مثلا سال گذشته ابتدای سال قیمت جو هزار و 350 تومان بود که پله‌پله به هزار و 800 تومان رسید. این برای دامداران قابل انجام است اما اینکه یک‌شبه بتوانند یک ریال جیبشان را بکنند شش ریال، اصلا ممکن نیست.
طبق روایت او خریدی که دامداران در اردیبهشت‌ماه از طریق سامانه بازارگاه انجام دادند، بعد از گذشت بیش از 40 روز هنوز به دستشان نرسیده. درواقع دامداران تمام پولشان را اردیبهشت‌ماه با نرخ قبلی خرید کردند ولی الان فقط تعداد اندکی از آنها توانسته‌اند با نرخ جدید خرید کنند.
احمدی در ادامه از وعده‌ای می‌گوید که دولت ابتدای کار به دامداران داد ولی بی‌حاصل ماند: صحبت‌هایی که در آخرین جلسه با حضور وزیر کشاورزی، معاون و قائم‌مقام ایشان، معاون امور دام و نمایندگان تشکل‌ها صورت گرفت، مبنی بر این بود که نهاده گران شود ولی مابه‌التفاوت قیمت خرید برای دامداران از طریق تسهیلات بانک کشاورزی تأمین شود. همان‌جا هم وعده داده شد که تمام بدهی‌های دامداران و مرغداران برای شش ماه فریز می‌شود و گذشته از همه وام‌‍‌های قبلی، این وام در اختیار همه دامداران قرار می‌گیرد تا بتوانند برای دام‌هایشان خرید کنند چون معمولا محموله خوراک دام یک ماه بعد به دست دامدار می‌رسد، تا دام آن را مصرف کند و تبدیل به شیر شود و بعد دامدار پول شیر را از کارخانه بگیرد، دو ماهی زمان می‌برد. در واقع این چرخه حداقل سه ماه زمان می‌برد. بعد از آن جلسه بخش اول دستور کار که افزایش قیمت جو، ذرت و سویا بود، سریع انجام شد اما بخش دوم جلسه که قرار بود دامداران تأمین مالی شوند، انجام نشد.
آن‌طورکه این مدیرعامل تعاونی دامداران برای «شرق» روایت می‌کند با وجود اینکه معاونت‌های امور دام و حتی مسئولان بانک‌ها همه‌روزه حتی روزهای تعطیل فعال بودند، کسی نتوانست وام بگیرد مگر چهار نفر دامدار خرد.
او تأکید دارد که دامداران مالک بالای 500 رأس گاو را فعلا سامانه نمی‌پذیرد. در حالی که اکنون از تاریخی که قرار بود وام داده شود 20 روز گذشته ولی دامداران بزرگ از سیستم حذف شده‌اند و به آنان گفته شده پولی در کار نیست.
احمدی اضافه می‌کند: دیروز با دامداری که حدود چهار هزار رأس دام دارد تماس گرفتند که پرونده تکمیل است و می‌تواند وام دریافت کند، وقتی دامدار رفته به او گفتند وزارتخانه از سیستم حذفش کرده و گفته وام را فعلا فقط به دامداران زیر 500 رأس می‌دهد.
دامداران راننده اسنپ و تپسی شده‌اند!
دامداران می‌گویند که پول کافی برای خرید غذای گاوها را ندارند و ناچار شده‌اند بخشی از دام خود را روانه کشتارگاه کنند. در نتیجه صف فروش شکل گرفته و عرضه زیاد شده و در مقابل تقاضا برای گوشت کم است و دامدار با زیان سنگین دام خود را می‌فروشد.
بنا به گفته احمدی، مدیرعامل تعاونی دامداران مهاد، تعداد زیادی از دامداران کوچک از چرخه تولید خارج شده و برخی دامداران راننده اسنپ و تپسی شده‌اند.
سقوط سرانه مصرف گوشت
بر اساس گزارش مرکز آمار ایران سرانه مصرف گوشت یک خانوار چهارنفره در دهه 50 حدود 130 کیلوگرم در سال بود اما حالا سرانه مصرف گوشت قرمز خانواده چهارنفره به حدود 30 کیلوگرم رسیده است و بنا به گفته دامداران با روند فعلی مصرف گوشت قرمز، این سرانه باز هم کاهش خواهد داشت.
بخش دیگری از ماجرا را منصور پوریان، رئیس شورای تأمین‌کنندگان دام کشور، برای «شرق» روایت می‌کند. او از مشکل دیگر دامداران می‌گوید، مشکلی که به قول خودش آنها را وارد چرخه ورشکستگی کرده است.
کشورهای عربی مشتری دام نیمه‌جان و ضعیف ایران!
به گفته پوریان در حال حاضر ایران درگیر بحران آب و خشک‌شدن بخش بزرگی از مراتع است. هم‌زمان آزادسازی قیمت‌ها، نرخ نهاده‌ها را سرسام‌آور کرد و در چنین شرایطی گزارش‌های معاونت امور دام کشور، حاکی از آن است که بسیاری از دام‌های دامداری‌های ایران ضعیف و نیم‌گوشت شده‌اند چراکه نهاده گران است و تهیه آن برای دامدار مشکل شده است.
او ادامه می‌دهد: بخشی از دام‌ها را قبلا دولت به اسم خرید تضمینی می‌خرید اما الان قیمتی که دولت می‌خواهد آن را از دامدار بخرد با چیزی که دامدار می‌خواهد بفروشد خیلی متفاوت است. علاوه بر این حتی اگر دامدار و شرکت پشتیبانی امور دام با هم بر سر قیمت به توافق برسند، دام ضعیف و نیم‌گوشت فعلی به کار پشتیبانی امور دام نمی‌آید. بنابراین بهترین کار این است که این دام صادر شود. کشور اول درخواست‌کننده دام ایرانی کویت است، بعد هم عمان، عراق، امارات و قطر.
او می‌گوید که کشورهای عربی دام نیمه‌جان و ضعیف ایران را می‌خرند و در کشورشان با امکاناتی که دارند پروار می‌کنند و می‌کشند.
کنترل قیمت گوشت با جیب دامداران
به گفته رئیس شورای تأمین‌کنندگان دام کشور تا این لحظه نه خرید تضمینی انجام شده نه اجازه صادرات داده شده است! چراکه وزارت کشاورزی به عنوان متصدی قصد دارد قیمت گوشت را پایین نگه دارد و برای همین با صادرات مخالفت می‌کند. پوریان توضیح می‌دهد: قرار بوده هم‌زمان با آزادسازی قیمت نهاده‌ها، صادرات و واردات هم انجام شود. همچنین قیمت فعلی گوشت موجب شده این کالا عملا خریداری نداشته باشد. مردم توان خرید گوشت را ندارند و تقاضایی وجود ندارد. عرضه‌کنندگان دام گلایه می‌کنند که خریدار گوشت وجود ندارد و بازار بی‌رمق است و گوشت زیادی در بازار بدون متقاضی مانده است بنابراین اینکه با صادرات قیمت‌ها بالا می‌رود، درست نیست.
او تأکید می‌کند که مجوز صادرات دام را صادر کنند تا دامداران بتوانند دام سبک مازادشان را صادر کنند. تولید ما توان تأمین داخل و صادرات مازاد را دارد. اگر اجازه صادرات داده نشود عمده دامداران ورشکسته خواهند شد. همین الان دامداران وارد چرخه ورشکستگی شده‌اند و تنها راه نجاتشان صادرات است.