گروهی از قانون‌گذاران آمریکایی لایحه‌ای را به سنای این کشور ارائه کرده‌اند که هرگونه اقدام دولت این کشور در زمینه بازگشت به توافق هسته‌ای را مشروط به قطع روابط ایران با چین و درخواست‌های زیاده خواهانه دیگر می‌کند.
وبگاه کنگره آمریکا در بیانیه‌ای نوشت، گروهی از سناتورهای آمریکایی از جمله بیل کَسیدی، مارشا بلک‌برن و همکارانشان لایحه «پاسخگویی ایران و چین» را برای معطوف ساختن توجه به روابط ایران با چین ارائه کرده‌اند که در صورت تصویب، الزام یا هزینه کردن برای توافقی هسته‌ای با ایران، مادامی که ایران روابطش را با چین و آنچه «گروه‌های تروریستی» مانند حماس عنوان شده، قطع نکرده است، ممنوع خواهد شد.
به گزارش ایسنا در این بیانیه آمده است: سناتور کسیدی در این باره گفت: دولت نباید بتواند بدون تاییدیه سنا توافق هسته‌ای هولناک دیگری با ایران انجام دهد و ایران باید پاسخگوی رفتار بدش باشد، نه این که با یک سلاح هسته‌ای به آن پاداش داده شود.
بلک‌برن نیز در این باره مدعی شد: توافق اوباما-بایدن همیشه ناکارآمد بود. دولت بایدن نباید دوباره به توافقی ملحق شود که به حکومت ایران مشروعیت می‌بخشد، به ویژه وقتی آن‌ها به تامین مالی تروریسم، حمایت از حکومت خطرناک کمونیستی چین و تسهیل نسل‌کشی ادامه می‌دهند. این لایحه مانع اختصاص یافتن دلارهای مالیات‌دهندگان به توانمندسازی این حکومت می‌شود. ریک اسکات، مارکو روبیو، توم تیلیس، مایک براوم و تد کروز نیز از حامیان این لایحه بوده‌اند.
در این بیانیه آمده است، ایران و جمهوری خلق چین در مارس ۲۰۲۱ یک توافق راهبردی اقتصادی ۲۵ ساله به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار را امضا کردند تا نفوذ چین در خاورمیانه گسترش یابد. چین علیرغم وجود یک مقررات بین‌المللی تحریم‌ها، بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران است. به موجب توافق هسته‌ای ایران که توسط اوباما در سال ۲۰۱۵ انجام شد، تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران در اکتبر سال ۲۰۲۰ منقضی شد که اجازه می‌داد چین به ایران تسلیحات بفروشد و برعکس. دولت بایدن در مذاکراتی حضور دارد که توافق مشابهی را دوباره برقرار کند.
در بیانیه سنا آمده است که در صورت تصویب لایحه ارائه شده، هرگونه توافق هسته‌ای با ایران باید به تایید دو سوم اعضای سنای آمریکا برسد. تا زمانی که ایران تمامی توافق‌هایش را که شامل انتقال پول از چین باشند فسخ کند، شراکت استراتژیک و نظامی‌اش را با چین فسخ کند، تمامی روابط با نیروهای نیابتی‌اش از جلمه حماس را پایان ببخشد و نقل و انتقالات پول نقد به آن‌ها را متوقف کند، تخریب تمامی تسلیحات، مواد و زیرساخت‌های هسته‌ای، موشکی، سایبری و شیمیایی‌اش را راستی‌آزمایی کند و حزب کمونیست چین زندانی کردن ایغورها را متوقف کند، الزام هزینه کردن برای توافق هسته‌ای ممنوع می‌شود و این کار مستلزم ارائه گزارشی مفصل از سوی وزیر امور خارجه به کنگره است که تشریح کند چگونه هرگونه توافق آینده با ایران طبق موارد ذکر شده خواهد بود.
جنجال گزارش آژانس
در همین رابطه، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز در یک نشست خبری در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران و نزدیک بودن موعد برگزاری جلسه شورای حکام آژانس، آمریکا تصمیم دارد از قطعنامه‌ای سرزنشی علیه ایران در شورای حکام حمایت کند یا نه، گفت: امروز تصمیمی وجود نداد که اعلام کنم اما می‌توانم بگویم، ما کاملا از مدیرکل آژانس و به طور کلی از تلاش‌های آژانس برای تعامل با ایران در زمینه الزام همکاری‌های لازم برای حل و فصل مسائل پادمانی حل‌نشده در ایران، حمایت می‌کنیم. ما هم درست مانند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همان نگرانی‌ها را داریم. همان طور که قبلا گفتیم، ایران باید بدون تاخیر بیشتر، کاملا با آژانس همکاری کند.
پرایس افزود: از آن جا که این گزارش علنی نیست، ما در جایگاهی نیستیم که نظر کامل‌تری در این باره بدهیم.اما به همکاری نزدیک با متحدان و شرکایمان و با شورای حکام ادامه می‌دهیم تا اطمینان بیابیم شورا اقدام مناسب را در پاسخ به گزارش مدیرکل انجام می‌دهد.
از نظرم این مسائل پادمانی حل نشده حائز اهمیت می‌باشند که به تعهدات تحت توافقات پادمانی ان پی‌تی با آژانس مرتبطند. البته که این از تعهدات هسته‌ای برجامی ایران جداست. هدف ما هنوز این است که اطمینان حاصل کنیم ایران دوباره با این تعهدات هسته‌ای تحت برجام محدود می‌شود. به همین خاطر است که هنوز به روند به تصمیم رسیدن بر سر این که آیا می‌توانیم به بازگشتی دوجانبه به پایبندی به برجام دست بیابیم یا نه، ادامه می‌دهیم.
اظهارات پرایس درباره گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پی این مطرح می‌شود که اخیرا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی مدعی شد، ایران همچنان به سئوالات در خصوص منشا ذرات اورانیوم یافت‌شده در سه سایت هسته‌ای اعلام‌نشده پاسخ نداده است.
خبرگزاری رویترز در این باره نوشته بود: در گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که روز دوشنبه (۹ خرداد) به رصد رویترز رسیده است، آمده که ایران همچنان نتوانسته که توضیحاتی که اعتبار فنی داشته باشند در خصوص یافته‌ها در این سایت‌های هسته‌ای ارائه دهد.
در همین رابطه سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در نشست خبری روز سه شنبه خود درباره گزارش آژانس گفت: متاسفانه این گزارش بازتاب‌دهنده واقعیت گفت‌وگوهای ایران و آژانس نیست. بعد از توافقی که بین ایران و آژانس در تهران انجام شد به صورت مکتوب ایران پاسخ‌هایی را به آژانس ارائه کرد و چند دور نشست‌های مفصل به صورت حضوری برگزار شد که پاسخ‌های فنی و ارائه مستندات از سوی ایران صورت بگیرد.
خطیب‌زاده با بیان اینکه این گزارش همانی است که آقای گروسی در پارلمان اروپا پیش از دور سوم گفت‌وگوهای ایران و آژانس به صورت شتابزده اعلام کرد، گفت: این گزارش از همان موقع و حتی قبل از نشست ایران و آژانس جمع‌بندی شده بود و به نظر می‌رسد که شتابزدگی در این جمع‌بندی وجود دارد.
سخنگوی وزارت خارجه ایران با تاکید بر اینکه بنابراین آنچه که در این گزارش دیده می‌شود چیز جدیدی نیست، افزود: گزارش ارائه شده منصفانه و متوازن نیست و بیم آن می‌رود که فشار صهیونیست‌ها و برخی کنشگرها باعث شده باشد مسیر گزارش معمول آژانس از فضای فنی به سیاسی منتقل شود و انتظار ما این است که این مسیر اصلاح شود.
موضع ایران در مقابل اظهارات آمریکایی‌ها
با وجود این ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی شده است: ما و متحدان اروپایی‌مان با صراحت گفته‌ایم که آماده نهایی کردن و اجرایی کردن فوری توافق مذاکره شده در وین برای بازگشتی دوجانبه به اجرای برجام هستیم اما این در نهایت به ایران بستگی دارد که تصمیم بگیرد از درخواست‌های فرابرجامی صرف نظر کند و با حسن نیت همکاری کند. این تصمیمی است که فقط تهران می‌تواند بگیرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در ادامه گفت: توافق در دسترس است اگر ایران تصمیم سیاسی لازم را بگیرد تا با حسن نیت همکاری کند و روی خود برجام متمرکز باشد.
این صحبت های سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درحالی مطرح شده که سعید خطیب‌زاده در نشست خبری‌اش گفته بود: اظهاراتی که برخی مقامات آمریکایی با طراحی و یا پاسخ به تحولات داخلی خود مطرح می‌کنند ملاک ما برای اظهار نظر نیست. اصولا در حوزه مذاکراتی وین کنش ما کاملا روشن است و واکنشی به اظهاراتی که برای مصرف داخلی بیان می‌شود، نداریم. آنچه که برای ما مهم است پیام‌هایی است که از مجاری مرسوم بین ما و آمریکا در حال رفت و برگشت است. ایران در آن مسیر ابتکارات خود را ارائه کرده است. رفت و برگشت هایی بوده البته متاسفانه تاکنون آمریکا پاسخ‌های لازم و مورد انتظار را نداده است. اگر آمریکا از تذبذب در رفتار فاصله بگیرد و تصمیم سیاسی خود را بگیرد و اعلام کند قطعا نه تنها بن‌بستی وجود ندارد بلکه می‌توان درصد باقی مانده از توافق را نهایی کرد.
او تاکید کرد: در حال حاضر توقف گفت‌وگوها یا به عبارتی مکث صورت گرفته در گفت‌وگوها به دلیل بی‌پاسخ گذاشتن ابتکاراتی است که ایران و اروپا ارائه کرده‌اند و باید ببینیم چه زمانی آمریکا می‌خواهد تصمیم خود را اعلام کند. سخنگوی وزارت خارجه ایران در همین ارتباط در پاسخ به سوالی گفت: هم ما و هم اروپا و هم آمریکایی‌ها می‌دانیم که پنجره فرصت تا ابد باز نمی‌ماند.