حق تقدم در بورس برای فعالان بازار بورس از اهمیت بالایی برخوردار است و بهتر است برای خرید و فروش‌های خود با جزییات آن آشنا شوند. زمانی که یک شرکت میزان سرمایه خود را افزایش می‌دهد، سهام‌داران با مفهومی به نام حق تقدم در بورس درگیر می‌شوند. عموماً زمانی که یک شرکت برای افزایش سرمایه اقدام می‌کند، خود به خود سهام شرکت نیز افزایش می‌یابد و همیشه افرادی در خط اول دریافت سهام هستند که در شرکت مربوطه سهام‌دار باشند. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم در ادامه با ما همراه باشید.
حق تقدم در بورس چیست؟
زمانی که یک شرکت برای افزایش سرمایه و در نتیجه افزایش سهام اقدام می‌کند، اولویت اول خود را کسانی قرار می‌دهد که در شرکت سهام‌دار هستند. به همین خاطر شرکت اقدام به انتشار اوراقی به نام حق تقدم خرید سهام می‌کند و افراد با توجه به میزان سرمایه خود در شرکت و همچنین با توجه به درصد افزایش سرمایه شرکت، اوراق حق تقدم ابتدا در اختیار سهام‌داران قرار می‌گیرد. این حق به سرمایه‌داران داده می‌شود که برای خرید سهام جدید اقدام کنند و البته حتماً هم لازم نیست که از این حق استفاده کنند.
شما حتی می‌توانید حق تقدم خود را به سرمایه‌گذاران دیگر بفروشید. البته این امکان زمانی برای شما فراهم است که شرکت مربوطه سهام خود را غیرقابل‌انتقال اعلام نکرده باشد. البته باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که حق تقدم خرید سهام تنها برای سرمایه‌گذارانی فراهم است که نماد بورسی آن سهم را داشته باشند. نماد حق تقدم در بورس به صورت حرف (ح) به آخر نماد بورسی یک شرکت اضافه می‌شود. یعنی اگر یک شرکت در پایان نام خود حرف ح اضافه کرده بود، یعنی سهام ارائه شده دارای حق تقدم برای سهام‌داران آن شرکت است.
نحوه عملکرد حق تقدم چگونه است؟
حق تقدم در بورس ساز و کار ساده‌ای دارد. در ابتدای راه، شرکت مورد نظر به سهام‌داران خود اطلاع می‌دهد که قرار است سهام‌هایی را برای فروش ارائه دهد و سرمایه‌گذاران نیز از حق تقدم برخوردارند و می‌توانند سهام‌ها را زودتر از دیگران با قیمت مشخص و با تخفیف خریداری کنند. سهام‌دار می‌تواند برای خرید این سهام با قیمت مشخص شده و یا با تخفیف مهلت زمانی خود را تعیین کند. در این مدت سهام‌دار می‌تواند سهام مورد نظر را خریداری کند یا آن را به شخص دیگری بفروشد یا حتی اصلاً در قبال آن هیچ عکس‌العملی نشان ندهد.
عوامل متعددی ممکن است در تصمیم‌گیری سهام‌دار دخیل باشند. میزان تخفیف ارائه شده توسط شرکت، تعداد سهام قابل خریداری برای سهام‌دار، برآورد میزان سود به دست آمده از فروش حق تقدم به شخص دیگر و سلامت مالی شرکت تمام عواملی است که در برخورد سرمایه‌گذار با حق تقدم خرید سهام تأثیرگذار است. به این نکته توجه داشته باشید که اگر شما جزو لیست حق تقدم خرید سهام باشید. اما برای خرید سهام اقدام نکنید، در نهایت میزان سهام شما در شرکت کاهش می‌یابد. به دلیل اینکه با اینکه سهام شرکت افزوده شده است، اما میزان سهام شما تغییر نکرده است اما سهام‌داران شرکت اضافه شده‌اند.
حق تقدم خرید سهام چه مزایایی دارد؟
حق تقدم در بورس به دو شکل می‌تواند در سودآوری شما مؤثر باشد. اول اینکه شما می‌توانید سهام مورد نظر را بفروشید و از این طریق سود کسب کنید. البته این مورد بستگی به تعداد سهام ارائه شده برای خرید، میزان قیمت سهام درزمان فعالی و همچنین قیمت تحفیف ارائه شده برای آن دارد. دوم اینکه شما اگر سهام مورد نظر را خریداری کنید، سهام شما در شرکت افزوده شده و با گذشت زمان می‌تواند برایتان سودآوری داشته باشد. تعداد سهام در حق تقدم وابسته به میزان سهام سرمایه‌گذار در شرکت است. هرچقدر سهام بیشتری در شرکت داشته باشید، درصد حق تقدم خرید سهام شما هم بیشتر خواهد بود.
حق تقدم در بورس برای شرکت ارائه‌دهنده نیز می‌تواند سودآور باشد. فرض کنید شرکتی بدهکار است و دچار مشکلات مالی شده است. با اعطای حق تقدم خرید سهم، بار مالی شرکت افزایش یافته و شرکت می‌توانید بدهی خود را بپردازید و مشکلات مالی خود را حل کند و در نهایت آخرین مزیت حق تقدم این است که سرمایه‌داران دیگر بازار را برای سرمایه‌گذاری و خرید سهام شرکت مذکور ترغیب می‌کند.
حق تقدم خرید سهام چه معایبی دارد؟
همان‌طور که در بخش قبل به این موضوع اشاره شد، حق تقدم در بورس در اثر افزایش سهام در شرکت به وجود می‌آید و با اینکه سهام ارائه شده را با تخفیف خریداری کرده‌اید و سهم بیشتری عایدتان شده است، اما موقعیت سهام‌داری شما کاهش می‌یابد. به دلیل اینکه سهام شرکت افزایش پیدا کرده است. اعطای حق تقدم به سرمایه‌گذاران شرکت، ممکن است تأثیر منفی روی ذهنیت بازار و سرمایه‌داران نسبت به سلامت مالی شرکت داشته باشد و حتی این مسئله می‌تواند روی ارزش سهام شرکت تأثیرگذار باشد و این امر تنها به ضرر سهام‌داران شرکت خواهد بود.
در صورت دریافت پیشنهاد حق تقدم خرید سهام چه باید کرد؟
اگر شما جزو افراد سهام‌دار یک شرکت هستید و پیشنهاد حق تقدم در بورس را دریافت کرده‌اید، در ابتدای امر باید تمامی جوانب را در نظر بگیرید. مواردی همچون شرایط مالی شرکت، میزان بدهی، میزان درآمد شرکت در یک سال گذشته، میزان سود به دست آمده از یک سهام شرکت و شرایط کلی شرکت را بررسی کنید که آیا شرکت در حال پیشرفت و رشد است و یا در مرحله رکود قرار دارد. نکته دیگری که باید به آن توجه داشته باشید، میزان تخفیف در نظر گرفته شده برای سهام است و اینکه تخفیف مورد نظر چه میزان سودآوری برایتان خواهد داشت. در نهایت این موضوع را در نظر بگیرید که اگر سهام را نگه دارید یا آن را بفروشید، چه میزان سودآوری برایتان خواهد داشت.
نکات پایانی
در این مطلب با مفهوم حق تقدم در بورس آشنا شدید. پس از اینکه یک شرکت حق تقدم خرید سهام خود را اعلام کرد، هر یک از سهام‌داران مدت ۲ تا ۳ ماه فرصت دارند تا به ازای هر حق، مبلغ اسمی آن را پرداخت کنند و فرم مورد نظر برای حق تقدم را پر کنند و آن را به شرکت ارائه دهند. در صورتی که حساب کاربری شما در کارگزاری شارژ باشد، می‌توانید از آن برای پرداخت این مبلغ استفاده کنید. پس از گذشت مدت زمان مشخص و معمولاً بعد از ۶ ماه، حق تقدم شما به سهام تبدیل خواهد شد. در صورت اجازه فروش سهم، می‌توانید آن را به سهام‌دار دیگری بفروشید.