بانک مرکزی اعلام کرده که در تدارک عرضه «رمز ریال» است و پس از طی مرحله آزمایشی آن، رمز ریال احتمالا از سال آینده به جریان می‌افتد اما رمز ریال چیست، چه ویژگی‌هایی دارد و چه تفاوت‌هایی با رمز ارزها خواهد داشت؟
رمز ریال در واقع ارز دیجیتال بانک مرکزی است که پول نقد الکترونیکی به شمار می‌رود و نسخه الکترونیکی اسکناس‌های رایج در ایران خواهد بود. ارزش آن نیز به ریال کاغذی سنتی موجود متصل می‌شود.
البته کارت‌های نقدی یا اعتباری که بسیاری از مردم برای خریدهای روزانه از مغازه‌ها یا پرداخت‌های بانکی خود استفاده می‌کنند، نوعی پول دیجیتالی است. اما تاکنون صدور این پول‌های دیجیتالی از سوی بانک‌های تجاری و بر پایه اعتبار الکترونیکی که بانک مرکزی به آنها می‌داده، انجام می‌شده است.
لذا رمز ریال که توسط کارت یا تلفن هوشمند و رایانه قابل استفاده خواهد بود؛ نسخه‌ای الکترونیکی از ریال است که برای نخستین بار این امکان را به اشخاص حقیقی و حقوقی می‌دهد که به طور مستقیم با افتتاح حساب در بانک مرکزی که نهادی امن‌تر از بانک‌های تجاری خصوصی است، در ازای واریزی و سپرده ریالی، ارز دیجیتال دریافت کنند.
بنابراین، ریال دیجیتال، مکمل پول نقد است و نه جایگزین آن و در کنار سایر ابزارهای پرداخت روزمره مانند کارت بانکی، اینترنت بانک و همراه بانک فعال خواهد شد و به افزایش سرعت مبادلات پولی کمک خواهد کرد.
چرا که رمز ریال این امکان را خواهد داد که اصل و ذات پول به صورت الکترونیکی منتقل شود و نیاز به تسویه بین بانکی را رفع کند. بنابراین، تراکنش‌های مبتنی بر رمز ریال بلافاصله انجام می‌شود و دریافت و پرداخت وجوه در کسری از ثانیه ممکن خواهد شد.
مطابق تاکید بانک مرکزی، ریال دیجیتال بر خلاف رمزارزهایی همچون بیت‌کوین قابل استخراج نخواهد بود و میزان عرضه آن از سوی این بانک تنظیم خواهد شد. این در حالی است که رمزارزی همچون بیت‌کوین به میزان مشخصی قابل استخراج است و همین امر در کنار غیرمتمرکز آن، به معنای این که از سوی هیچ نهاد پولی و غیرپولی تحت کنترل و نظارت نیست، یکی از ویژ‌گی‌های آن به شمار می‌رود.
اما با وجود کنترل عرضه رمز ریال از سوی بانک مرکزی ایران، عرضه هیچ ارز منتشر شده‌ای از سوی بانک‌های مرکزی، حتی ارز دیجیتالی، محدود نیست و مدام می‌تواند توسط نهاد منتشر کننده افزایش یابد. این در حالی است که بخشی از جذابیت رمزارزها گذشته از تضمین اصالت و امنیت آنها بر پایه زنجیره‌های بلوکی(بلاک‌چین) و الگوریتم‌های منحصربفرد، محدودیت دائمی ظرفیت استخراج آنهاست.
البته بانک مرکزی اعلام کرده که از فناوری مشابه عرضه رمز ارزها برای انتشار ریال دیجیتال استفاده خواهد کرد؛ اقدامی که می‌تواند برخی نگرانی‌های امنیتی مرسوم در سیستم پولی ایران را رفع کند.
اقدام بانک مرکزی برای عرضه رمز ریال که یکی از اهداف آن بین‌المللی کردن ریال عنوان شده،در شرایطی است که بزرگترین بانک‌های مرکزی جهان از جمله بانک مرکزی اروپا و ایالات متحده نیز خیز بلندی را برای انتشار پول‌های دیجیتالی آغاز کرده‌اند؛ خیزی که گذشته از تلاش برای روان‌سازی سیستم‌های پرداخت و رفع ضعف‌های گردش پول‌های سنتی، تحت تاثیر نگرانی روز افزون آنها از گسترش بازار رمزارزها و مبادله بر پایه آنهاست.
بانک‌های مرکزی نسبت به از دست دادن کنترل نظام انتشار پول و مبادلات پولی با رواج رمرزارزها نگران هستند. چرا گسترش اشکال مختلف مبادلات پولی که توسط هیچ نهاد مرکزی و عمومی نظارت نمی‌شود، می‌تواند کنترل بانک‌های مرکزی را بر عرضه پول، تورم و تامین ثبات اقتصادی را تضعیف کند که در واقع به معنای زیر سوال رفتن وظایف نهادی و ساختاری آنهاست.
اما برخی کارشناسان این نگرانی را مطرح می‌کنند که وقوع یک بحران اقتصادی می‌تواند تقاضا برای نقد کردن ارزهای دیجیتالی را افزایش دهد؛ رخدادی که بانک‌های مرکزی در حال طراحی ابزارهایی برای مقابله با آن هستند. اما فارغ از این چالش، اقبال گسترده به ارزهای دیجیتالی منتشر شده از سوی بانک‌های مرکزی می‌تواند بانک‌های تجاری را از دسترسی به منابع مالی ارزان و پایدار محروم کند. بر همین اساس، بانک مرکزی اروپا در حال بررسی طرح تعیین سقف برای دسترسی اشخاص حقیقی و حقوقی به یورو دیجیتالی است.
در همین حال، این گمانه نیز از سوی اقتصاددانان در حال بررسی است که رواج استفاده از ارزهای دیجیتالی در اقتصادهای نوظهور وابسته به ارزهای خارجی می‌تواند منجر به سقوط نرخ برابری ارزهای ملی آنها شود؛ رخدادی که زمینه بی‌ثباتی پولی و اقتصادی را فراهم خواهد کرد.