آرمان ملی: نرخ بنزین در ایران شاید پایین‌تر از کشورهای دیگر باشد ولی در مقابل تمهیدات زیادی برای کاهش مصرف بنزین از سوی دولت‌ها ایجاد شده است تا مردم هم بتوانند از پس هزینه حامل‌های انرژی برآیند. در ایران با وجود ادعای دولت‌ها مبنی بر پرداخت یارانه‌های گزاف برای رساندن بنزین به‌دست مردم؛ اما هر چند سال یکبار مباحثی برای تغییر قیمت و افزایش آن صورت می‌گیرد!
به‌عنوان مثال اخیرا معاون سازمان برنامه و بودجه نرخ واقعی بنزین را 20 هزار تومان اعلام کرده و یکی از نماینده‌های مجلس نرخ واقعی بنزین را معادل یک دلار می‌داند! این اظهارنظرها در شرایطی انجام شده که نظام اقتصادی ایران با تورم دو رقمی و ارز چند نرخی مواجه است که حاصل تصمیمات شرایط تحریمی در دولت‌هاست از سوی دیگر بهره‌وری پایین پالایشگاه‌ها و مصرف بالای سوخت خودروها و عدم برنامه‌ریزی مناسب موضوعاتی است که باعث می‌شود کشوری که با نظام یارانه‌ای اداره می‌شود هراز چند گاهی برای جبران کسری‌ها خود به افزایش قیمت مهمترین بخش یارانه‌ای اقدام کنند موضوعی که با اعلام طرح اختصاص بنزین به افراد شائبه آن ایجاد شد که دولت و نمایندگان آن را رد کردند حال با اظهارت اخیر معاون سازمان برنامه و برخی از نمایندگان که از ارائه پیشنهاد افزایش قیمت بزنین خبر داده‌اند و می‌توان با رد یا تایید مجلس همراه باشد شائبه تغییر نرخ بنزین باردیگر تقویت شده است.
نرخ واقعی بنزین یک دلار است
در این رابطه «عبدالعلی رحیمی مظفری»، عضو کمیسیون انرژی با بیان اینکه قرار نیست نرخ بنزین در سال آینده تغییر کند، گفت: اگرچه در حال حاضر شایعاتی مبنی بر تغییر قیمت بنزین در فضای‌مجازی در حال انتشار است اما ذکر این نکته ضروری است که موضوع افزایش قیمت آن در حد پیشنهاد مطرح شده که می‌تواند قبول یا رد شود. وی با اشاره به اینکه قطعا تصویب طرح ۱۵ لیتر بنزین برای هر کدملی به عدالت نزدیک‌تر است، افزود: اگر بنزین به‌عنوان یک سرمایه ملی است باید به تمام افراد اختصاص پیدا کند و اختصاص بنزین به افرادی که خودرو دارند دور از انصاف است. عضو مجمع نمایندگان فارس با اشاره به اینکه متاسفانه شرایط به‌گونه‌ای نیست که بتوان موضوع بنزین را کاملا حل کرد، بیان کرد: هرچند که قیمت واقعی بنزین رقمی بالغ بر یک دلار است و مابقی آن یارانه است بنابراین ذکر این نکته ضروری است که یارانه به بنزین آزاد و لیتر ۳ هزار تومانی هم تعلق می‌گیرد.
کنترل تورم؛ بهترین راهکار
هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی در این باره به «آرمان‌ملی» گفت: قیمت بنزین یا برق یا یارانه‌های بخش انرژی موضوعی است که در سنوات گذشته هم مطرح بوده و در هر مقطعی هم دولت‌ها اقدام به افزایش کرده‌اند و باز چند سال بعد ضرورت افزایش قیمت ایجاد شده که دولت‌ها دست به افزایش قیمت بزنند. او ادامه داد: نکته این است که این سیاست تا چه زمانی می‌تواند ادامه پیدا کند که مثلا مانند سنوات گذشته امسال هم افزایش پیدا کند و دوباره در سال آینده این اتفاق تکرار شود. این سیر و روند تا چه زمانی می‌تواند ادامه پیدا کند آیا در کشور دیگر هم وضعیت این چنین است؟
حق‌شناس اضافه کرد: در اینجا چند نکته کلیدی مطرح است، اینکه احساس می‌شود حتما قیمت‌ها باید تغییر کند باید دنبال علت رفت؛ افزایش قیمت بنزین یا حامل‌های انرژی معلول هستند؛ باید دید به چه دلیل افزایش قیمت چند سال یکبار ضرورت پیدا می‌کند. برای پاسخ به این سوال باید سوال دیگری مطرح کرد و آن این است که اگر تورم در ایران مانند ۹۰ درصد کشورهای جهان زیر ۵ درصد بود یا اگر پول ملی به این اندازه تضعیف نمی‌شد بازهم نیاز به افزایش قیمت بنزین بود؟ این اقتصاددان تصریح کرد: یا اینکه اگر بخش صنعت برق ما این همه اتلاف انرژی نداشت یا خودروسازان خودرویی تولید می‌کردند که مانند خودروهای استاندارد جهان مصرف بنزین داشت آیا نیاز بود که بازهم این همه بنزین تولید کنیم؟ اگر پالایشگاه‌های ما استاندارد بودند و مانند همه پالایشگاه‌های استاندارد دنیا میزان تولید بنزین مابه ازای نفت خام افزایش پیدا می‌کرد بازهم نیاز داشتیم که به‌سمت ساخت پالایشگاه یا افزایش بیشتر عرضه بنزین برویم؟ این نکات را به این دلیل گفتم که اگر تورم زیر ۵ درصد بود، اگر ماشین استاندارد و پالایشگاه‌ها و... استاندارد بود؛ مطمئنا نیازی نبود که هر چند سال یکبار قیمت حامل‌ها را افزایش بدهیم.
نقش مردم در اقتصاد؟!
حق‌شناس اضافه کرد: اینکه تورم دو رقمی است آیا مردم می‌توانستند کاری انجام دهند که ندانند؟ آیا اینکه مصرف بنزین خودروهای داخلی از استاندارد جهانی بیشتر است مردم مقصرند؟ به‌عبارت دیگر سیاست‌های پولی و سیاست‌های اقتصادی دولت ریشه افزایش قیمت‌هاست. او ادامه داد: سوال این است که اگر دولت‌ها مقصر تورم هستند آیا مردم در قالب افزایش قیمت باید هزینه آن را پرداخت کنند؟ و سوالی که در ابتدا هم مطرح کردم این فرآیند تا چه زمانی می‌تواند ادامه پیدا کند؟
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که این فرآیند و گفتمان در حوزه تغییر قیمت بنزین صورت گرفته و ادامه هم دارد؛ آیا می‌توان چنین برداشت کرد که دولت و مجلس برای افزایش قیمت بنزین در حال فضاسازی هستند، چون در دوره‌های قبلی افزایش قیمت هم چنین شد؛ گفت: این بحث‌ها مطرح است، اما بعید می‌دانم که قیمت بنزین به این زودی‌ها دستخوش تغییرات قیمتی شود چون به هیچ وجه به لحاظ اجتماعی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه چنین کششی را ندارد که شاهد افزایش قیمت حامل‌های انرژی باشد.
جامعه کشش ندارد
حق‌شناس درباره انگیزه‌های مطرح‌شدن چنین موضوعاتی در کشور آن هم در مقاطع خاص اظهارکرد: دلیل مطرح‌شدن این مباحث این است که بالاخره هزینه تولید بنزین با درآمد فروش آن هم‌تراز نیست. او در واکنش به این سوال که این موضوع در همه سال‌های تولید بنزین وجود داشته است، چرا با برنامه‌ریزی یارانه بنزین را کم نکرده یا استانداردسازی قیمت صورت نگرفته است؛ توضیح داد: اشکال کار هم این است، در حقیقت اشکال کار بعد از مطرح‌شدن طرح تثبیت قیمت‌ها در مجلس در سال ۸۵ ناشی شده است. پیش از آن هر سال متوسط 10 درصد قیمت‌ها براساس نرخ تورم افزایش پیدا می‌کند، اما از یک مقطعی طرح تثبیت قیمت‌ها مطرح و منجر شد که هر ۳ یا ۴ سال یکبار قیمت‌ها افزایش پیدا کند. این کارشناس اقتصادی افزود: تا زمانیکه در اقتصاد ایران تورم دو رقمی وجود دارد افزایش قیمت‌ها در بین همه کالاها از نان گرفته تا بنزین و مسکن و خودرو اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
حق‌شناس در پاسخ به این سوال که با این حساب احتمال دارد قیمت بنزین افزایش پیدا کند، افزود: به‌نظرم بعید است که در کوتاه‌مدت چنین اتفاقی بیفتد و پیش‌بینی من این است که حداقل امسال و تا پایان نیمه اول سال آینده شاهد چنین چیزی نباشد، چون جامعه کشش افزایش قیمت‌ها را ندارد. تغییر در قیمت حامل‌های انرژی در همه بخش‌ها اثرگذار است و تجارب گذشته افزایش نرخ بنزین هم این موضوع را تایید می‌کند. در شرایط حاضر هم با توجه به وضعیت اقتصادی آشفته و تورم بالا اتخاذ چنین تصمیمی می‌تواند به رشد تورم و در نهایت قیمت‌ها منجر شود که می‌تواند به اعتراضات دامن بزند چراکه در حال حاضر هم فشارهای اقتصادی بسیار شدیدی بر دوش مردم است.