مذاکرات نمایندگان ایران و سایر اعضای توافق برجام (آلمان، فرانسه، بریتانیا، روسیه و چین) سرانجام عصر روز گذشته به وقت تهران در هتل «پالاس کوبورگ» وین آغاز شد و پس از یک‌ساعت پایان یافت.
پس از پایان این مذاکرات علی باقری‌کنی، معاون وزیر خارجه ایران در پاسخ به سوال یک خبرنگار که پرسید: آیا خوشبین هستید؟، گفت: «بله». همزمان خبرگزاری فارس گزارش داد که رئیس هیات ایرانی در طول نشست بر لزوم لغو تمامی تحریم‌های آمریکا علیه ملت ایران تاکید و تصریح کرد که ضروری است رفع تحریم‌ها در اولویت نخست گفتوگوها قرار گیرد.
وی در این خصوص گفت روز سه‌شنبه نهم آذرماه کارگروه بررسی لغو تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه علیه ملت ایران آغاز به کار می‌کند. از سوی دیگر انریکه مورا، معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا از ادامه مذاکرات طی دو روز آینده در دو کارگروه رفع تحریم‌ها و هستهای خبر داد. به گفته مورا، «ایران موافقت کرده است که مذاکرات این دور بر پایه ۶ دور مذاکرات قبلی ادامه یابد؛ اما ایران تاکید کرده که می‌خواهند «حساسیت‌های سیاسی» دولت جدید ایران ضمیمه مذاکرات شود.» همزمان نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین ضمن موفقیتآمیز خواندن این گفتوگوها اعلام کرد «شرکت‌کنندگان توافق کردند که گام‌های فوری بیشتری طی هفتمین دور مذاکرات اتخاذ کنند.
خوش‌بینی روسیه
پس از پایان این نشست، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین اعلام کرد که مذاکرات «کاملا موفقیتآمیز» آغاز شده است. به گزارش «ایسنا» میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین روز دوشنبه در توییتی نوشت: «نشست کمیسیون مشترک برجام تمام شد. شرکت‌کنندگان توافق کردند که گام‌های فوری بیشتری طی هفتمین دور مذاکرات اتخاذ کنند.»
مذاکرات ۲ روز دیگر ادامه دارد
همچنین معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا از ادامه مذاکرات طی دو روز آینده در دو کارگروه رفع تحریم‌ها و هستهای خبر داد. به گزارش «ایسنا» انریکه مورا پس از پایان نشست افتتاحیه کمیسیون برجام در وین در جمع خبرنگاران گفت: «مذاکرات برای دو روز آینده ادامه دارد.» وی در بخشی از سخنانش گفت: «از اینکه به وین بازگشتیم، خوشحالم. حس فوریتی برای بازگرداندن برجام به جایگاه خود وجود دارد؛ اما هیچ بازه زمانی قطعی برای آن وجود ندارد.» مورا همچنین تاکید کرد که کارگروه رفع تحریم‌ها کار خود را از امروز سه‌شنبه آغاز می‌کند و کارگروه هستهای از روز چهارشنبه.
دیدگاه مثبت نماینده اتحادیه اروپا
به گفته وی، ایران موافقت کرده است که مذاکرات این دور بر پایه ۶ دور مذاکرات قبلی ادامه یابد؛ اما ایران تاکید کرده که می‌خواهند «حساسیت‌های سیاسی» دولت جدید ایران ضمیمه مذاکرات شود. انریکه مورا در سخنان خود اشاره کرد که اخیرا دیداری با رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران داشته است. وی ادامه داد: «من نسبت به مذاکرات نه خوشبین و نه بدبین هستم. من دیدگاه مثبتی نسبت به این دارم که تمام هیات‌ها عزم خود را برای تعامل ابراز کردند.» در عین حال مورا تاکید کرد در آینده‌ای نزدیک نشستی در سطح وزرا اتفاق نخواهد افتاد. معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که رفع تحریم‌ها اولویت اصلی ایران است. وی در ادامه افزود: « آنها درک می‌کنند که رفع تحریم‌ها در ازای تعهدات میسر خواهد شد و آنها (ایران) موافقند که به گفتوگو درخصوص تعهدات هستهای ادامه دهند.»
دیدارهای پیشامذاکراتی
پیش از انجام این مذاکرات، دیدارهایی دو یا چند جانبه بین هیات‌‌‌های حاضر برگزار شده بود. از جمله روز یکشنبه مذاکرات کارشناسی هیات‌‌‌های ایران، روسیه و چین در وین به صورت دوجانبه و سه‌‌‌جانبه صورت گرفت. علی باقری کنی، نماینده ارشد ایران در مذاکرات احیای برجام شب یکشنبه هفتم آذر (۲۸ نوامبر) پس از دیدار با روسای هیات‌‌‌های چین و روسیه و انریکه مورا، معاون جوزپ بورل، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده این اتحادیه در مذاکرات برجام در وین گفت در مذاکرات روز دوشنبه «چارچوب و دوره زمانی» این گفتوگوها مشخص خواهد شد. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین نیز اعلام کرده است پیش از آغاز مذاکرات رسمی ابتدا «جلسات غیررسمی» بین شرکت‌کنندگان در هتل پالاس کوبورگ برگزار خواهد شد. همچنین اولیانوف درباره نشست غیررسمی ایران، روسیه و چین گفت: «تبادل نظرات برای درک بهتر مواضع به‌‌‌روز شده تهران مفید بود.»
اراده جدی ایران
پیش‌تر علی باقری‌کنی، نماینده ارشد ایران در مورد این مذاکرات گفته بود جمهوری اسلامی ایران با یک «اراده جدی» و با یک «تدارک قوی» برای لغو تحریم‌های ظالمانه وارد گفتوگوهای وین شده است. باقری که با خبرگزاری صدا و سیما گفتوگو می‌کرد، افزود: «ترکیب هیات جمهوری اسلامی ایران نشان دهنده این عزم و جدیت جمهوری اسلامی برای برداشتن گام‌‌‌هایی جدی در زمینه لغو تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه آمریکایی‌‌‌ها علیه ملت ایران است و امیدواریم این گفتوگوها در تامین هدف ایران برای لغو تحریم‌ها نقش موثر داشته باشد.» سعید خطیبزاده، سخنگوی دستگاه دیپلماسی نیز روز دوشنبه گفت که هیات مذاکره‌کننده ایران با «عزم و اراده جدی» برای رسیدن به «اصول یک توافق» وارد وین شده است و به «گفتوگوهای نتیجه محور» فکر می‌کند.
امکان دستیابی به توافق
میخائیل اولیانوف در مصاحبه با خبرگزاری روسی اسپوتنیک گفته «روحیه و تمایل مثبت است، امکان دستیابی به توافق همچنان پابرجاست.» همچنین این مقام روسی در پیامی توییتری در واکنش به برخی گزارش‌ها که مدعی حاکم بودن جو منفی و بدبینانه بر مذاکرات وین هستند، گفت کشورش خوش‌بینی محتاطانه‌‌‌ای نسبت به این مذاکرات دارد. به گزارش «ایسنا»، اولیانوف، در واکنش به اظهارات خبرنگاری مبنی بر اینکه فضای حاکم بر مذاکرات احیای توافق هستهای در وین در میان مذاکره‌‌‌کنندگان تار است، گفت: «روسیه را مستثنی کنید لطفا. ما کاملا به مشکلاتی که در مذاکرات وین وجود دارند، واقفیم اما محتاطانه خوشبین هستیم. دلیل این خوش‌بینی محتاطانه بسیار ساده است: ما هیچ جایگزین قابل قبولی برای نتیجه‌‌‌گیری موفقیتآمیز از مذاکرات پیرامون برجام[توافق هستهای] نداریم.»
پیش‌بینی مذاکرات مقام قطری
همچنین بن جاسم، نخست‌‌‌وزیر سابق قطر در گفتوگو با شبکه‌‌‌ای روسی ضمن پیش‌بینی اینکه ایران با غرب به توافق خواهد رسید، گفت: «پس بهتر است ما در کشورهای (حاشیه) خلیج (فارس) با ایران گفتوگو کنیم و بر این اساس که آیا تنشی آمریکایی علیه ایران وجود دارد یا خیر، با ایران تعامل نداشته باشیم. گفتوگو با ایران باید مستقیم و مشخص باشد زیرا ایران علاقه‌مند است که خلیج (فارس) دریاچه صلح باشد.»
استقبال سئول
از دیگر سو وزارت امورخارجه کره‌جنوبی با استقبال از برگزاری دور جدید مذاکرات برجامی در وین ابراز امیدواری کرد که در این دور از رایزنیها پیشرفت حاصل شود. به گزارش «ایسنا»، به نقل از خبرگزاری یونهاپ، وزارت امورخارجه کره‌جنوبی روز دوشنبه همزمان با از سرگیری مذاکرات ایران و ١+٤ در وین با انتشار بیانیهای از برگزاری دور جدید رایزنیها برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک استقبال کرد. وزارت امورخارجه کره‌جنوبی در بیانیه خود آورده است: «دولت کره امیدوار است در این مذاکرات پیشرفت ملموس و حقیقی حاصل شود و همه طرفها را ترغیب می‌کند که با صبوری در مذاکرات مشارکت داشته باشند.» وزارت امورخارجه کره‌جنوبی در ادامه با اشاره به اهمیت روابط خود با آمریکا و همچنین ایران تاکید کرد که سئول به تلاش‌های دیپلماتیک خود برای احیای برجام ادامه خواهد داد.
آغاز گفتوگوها بعد از ۵ ماه
پس از بیش از پنج ماه وقفه، دور هفتم مذاکرات احیای توافق هستهای برجام ازسرگرفته شد و هیاتی از ایران به ریاست علی باقری کنی، معاون وزیر خارجه در این گفتوگوها حضور دارند. بر اساس خبرهای انتشار یافته ایران با یک هیات ۴۰ نفره به وین رفته است. این مذاکرات خرداد ماه امسال در پی انتخاب ابراهیم رئیسی در مقام ریاست جمهوری متوقف شده بود. راب مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران نیز به طور غیرمستقیم در مذاکرات احیای برجام شرکت می‌کند. آمریکا در سال ۲۰۱۸ در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ به طور یکجانبه از توافق برجام خارج شد و همزمان با این اقدام تحریم‌های گسترده‌‌‌ای علیه ایران اعمال کرد. پس از آن تهران نیز به تدریج تعهدات برجامی خود را کاهش داد. با روی کارآمدن جو بایدن در آمریکا دوباره مذاکرات از سرگرفته شد اما این مذاکرات از خرداد ماه امسال در پی انتخاب ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس‌‌‌جمهور متوقف شده بود.
بلیت بازگشت آمریکا به اتاق برجام
همزمان سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به پیشنهاد آمریکا برای مذاکره مستقیم در وین، این پیشنهاد را رد کرده و گفته است: «اگر آمریکا برای رفع تحریم‌ها و رفع واقعی تحریم‌ها بیاید می‌تواند بلیت بازگشت به اتاق برجام را دریافت کند.»
همچنین خطیبزاده در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا احتمال دارد گفتوگوهای دوجانبهای بین هیات‌‌‌های ایرانی و آمریکایی برگزار شود، گفت: «هیچ گفت‌وگوی دوجانبهای با هیات‌‌‌های آمریکایی صورت نخواهد گرفت.» رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، روز جمعه از مذاکره‌‌‌کنندگان ایرانی خواست اگر خواهان نتیجه سریع‌‌‌تر هستند، به جای واسطه قرار دادن اروپایی‌‌‌ها، مستقیما با آمریکا به مذاکره بنشینند.
لفاظی مالی علیه تهران
همچنین نماینده آمریکا در امور ایران روز یکشنبه در رویکردی متفاوت و در لفاظی جدید خود بدون اشاره به نقض برجام از سوی کشورش، ایران را به اعمال فشار بیشتر تهدید کرد. به گزارش «ایسنا»، مالی در گفتوگو با شبکه بی. بی. سی بدون اشاره به خروج یکجانبه آمریکا از برجام و نقض توافق از سوی کشورش گفت: «اگر ایران فکر می‌کند که این بار می‌تواند فشار بیشتری بیاورد سپس بازگردد و بگوید که آنها امتیازات بهتری می‌خواهند، این دیگر کارساز نخواهد بود. ما و شرکایمان این کار را انجام نخواهیم داد.» این مقام آمریکایی در ادامه لفاظی‌های خود افزود: «اگر این رویکرد ایران است که سعی کند از مذاکرات به عنوان پوششی برای تسریع برنامه هستهای خود استفاده کند و همان طور که گفتم، اگر در مذاکرات تعلل کند، ما مجبور خواهیم شد به گونه‌ای پاسخ دهیم که ترجیح ما نیست. هیچ‌کس نباید از این موضوع تعجب کند که در آن شرایط فشار بر ایران افزایش یابد.»
عزم جدی تهران در وین
از دیگر سو خطیبزاده در نشست خبری روز دوشنبه، ۸ آذر در پاسخ به سوالات خبرنگاران درباره نگاه ایران به مذاکرات وین گفت: «هیات مذاکره‌کننده ایران با عزم و اراده جدی برای رسیدن به اصول یک توافق وارد وین شده است و به گفتوگوهای نتیجه محور فکر می‌کند.» به گزارش «ایسنا» وی تاکید کرد: «آمریکایی‌‌‌ها با این رویکرد به وین بیایند که بن بست‌‌‌های ایجاد کرده در مذاکرات قبلی را رفع کنند و تحریم‌های اعمال کرده علیه ایران که از سال ۲۰۱۵ با برچسب‌های ساختگی اعمال کردهاند را رفع و لغو کنند.»
انتقاد از مقاله مشترک انگلیس و اسرائیل
خطیبزاده در نشست خبری روز دوشنبه با انتقاد از مقاله مشترک وزرای خارجه بریتانیا و اسرائیل برای جلوگیری از تبدیل شدن ایران به یک قدرت هستهای، گفت هدف برخی کشورهای اروپایی طولانی کردن مذاکرات است. وی افزود: «اینکه وزیر خارجه انگلیس در شب گفتوگوهای وین با طرفی که پنهان نکرده که از روز اول تمامی تلاشش را به کار برده که برجام امضا نشود و از بین برود و بخشی از اقدامات سرکشانه دولت قبلی آمریکا در خروج از برجام بوده و امروز هم به عنوان مخالف اصلی گفتوگوهای وین و احیای برجام است این اقدام را انجام می‌دهد و وقتی این آرایش را می‌‌‌بینید متوجه می‌‌‌شوید که برخی از کشورهای اروپایی با اراده لازم برای رفع تحریم‌ها به وین نمی‌آیند؛ این نشان می‌دهد که برخی از این کشورها نه تنها جدی نیستند بلکه به دنبال زمینه‌‌‌هایی هستند که این مذاکرات تطویل یابد و احیای برجام به صورت موثر اتفاق نیفتد.»
اخیرا وزرای امور خارجه انگلیس و رژیم صهیونیستی پس از دیدار و رایزنی در لندن در بخشی از یک بیانیه اظهاراتی را علیه ایران و برنامه هستهای آن مطرح کردند. به گزارش «ایسنا» به نقل از روزنامه اماراتی نشنال، لیز تراس وزیر امور خارجه انگلیس و یائیر لاپید وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی که به تازگی به لندن سفر کرده است، در بیانیهای مطبوعاتی گفتند انگلیس و اسرائیل «شبانه‌روز» می‌کوشند مانع تبدیل شدن ایران به قدرتی هستهای شوند. تراس و لاپید در اظهارات‌‌‌شان علیه ایران آورده‌اند که زمان در حال سپری شدن است که ضرورت همکاری نزدیک با شرکا و دوستانمان را برای بی‌نتیجه گذاشتن آنچه بلندپروازی‌های تهران خوانده‌‌‌اند، بالا می‌برد. این ادعاها در حالی مطرح می‌شود که مقام معظم رهبری در فتوایی، تولید، نگهداری و به کارگیری تسلیحات هستهای را حرام اعلام کردهاند. مقامات ایران نیز بر این اساس تاکید کردهاند تسلیحات هستهای در برنامه دفاعی ایران جایی ندارد و برنامه هستهای ایران صرفا اهداف صلحآمیز را دنبال می‌کند.
سقف زمانی مذاکرات
سخنگوی دستگاه دیپلماسی در بخش دیگری از صحبت‌‌‌هایش در پاسخ به این سوال که پیش از آغاز مذاکرات وین، ایران بارها تاکید کرده بود که اجازه نخواهد داد مذاکرات فرسایشی شود و آیا با توجه به آغاز مذاکرات سقف زمانی مشخصی برای پایان مذاکرات در نظر گرفته شده است، گفت: «هیات مذاکره‌کننده ایران با عزم و اراده جدی برای رسیدن به اصول یک توافق وارد وین شده است و به گفتوگوهای نتیجه بخش فکر می‌کند.» وی ادامه داد: «اگر بخواهیم جمع‌بندی از شرایط امروز وین داشته باشیم باید به این موضوع توجه داشت این اراده جدی که ایران با اعزام تیمی با کیفیت که همه آن را می‌دانید آغاز کرده مسیری است که اگر طرف مقابل هم با همان عزم و اراده جدی بیاید می‌توانیم بگوییم در مسیر درستی برای حصول توافق برای رفع تحریم‌ها هستیم. اینکه مذاکرات چند روز طول خواهد کشید و کیفیت آن چگونه خواهد بود امروز مشخص خواهد شد و ما به گمانه‌زنی‌ها در این زمینه دامن نمی‌زنیم.»
حواشی مطرح شده درباره ترکیب تیم ایران
همزمان خطیبزاده در پاسخ به سوال دیگری در مورد برخی از حواشی مطرح شده در مورد ترکیب تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین و تعداد اعضای این تیم گفت: «این حاشیه‌ای که امروز برخی می‌خواهند بر متن غلبه پیدا کند از عزم جدی ایران برای تشکیل تیم ملی و استفاده از ظرفیت ملی و اراده جدی برای رفع تحریم‌ها حاکی است.» خطیبزاده ادامه داد: «ترکیب هیاتی که امروز در وین است نشان می‌دهد که ما در چه ابعادی بر رفع تحریم‌ها تمرکز می‌کنیم.» همزمان سید رسول موسوی، دستیار وزیر امور خارجه، به برخی از حواشی مطرح شده در مورد تعداد اعضای تیم مذاکراتی ایران در مذاکرات وین واکنش نشان داد. به گزارش «ایسنا»، سید رسول موسوی در صفحه توییتر خود در این زمینه نوشت: «ایرادگیری‌‌‌های غیرکارشناسی از تعداد اعضای هیات مذاکراتی عازم وین با ماموریت لغو تحریم‌ها مرا یاد لطیفه‌‌‌های ملانصرالدین می‌‌‌اندازد که هر کاری ملا کرد عده‌‌‌ای نقدش کردند.» وی ادامه داد: «هیات اعزامی باید بدون توجه به حواشی تمرکز خود را بر لغو تحریم‌ها متمرکز سازد. مهم صیانت از منافع ملی است.»
غرب باید تضمین‌کننده باشد
علی باقری کنی که روز شنبه وارد وین شد، در مقاله‌‌‌ای که روزنامه فایننشال تایمز روز یکشنبه از وی چاپ کرد، نوشت: «غرب باید تضمین‌کننده برداشته شدن همه تحریم‌های پسا‌برجامی باشد و برای هرگونه نقض مفاد این توافق غرامت بپردازد.»
به گزارش خبرگزاری تسنیم، علی باقری، معاون سیاسی وزارت خارجه ایران در مقاله‌‌‌ای در روزنامه انگلیسی «فایننشال‌‌‌تایمز» نوشت که ایران آماده است تا به طور داوطلبانه به تعهدات هستهای خود مطابق با توافق عمل کند، با این وجود جمهوری اسلامی همچنین آماده است تا به هر فشاری از سمت جامعه بین‌المللی واکنشی متناسب نشان دهد و در قبال هرگونه حسن‌نیت طرف‌‌‌های برجام، همکاری کند. علی باقری کنی که روز شنبه ششم آذرماه برای حضور در نشست مذاکرات برجام در روز هشتم آذر و در رأس یک هیات عازم وین پایتخت اتریش شده بود، در مقاله خود در فایننشال تایمز نوشت: «کشورهای غربی، به‌‌‌ویژه آمریکا، به شکل خستگی‌‌‌ناپذیری تلاش می‌کنند تا «مذاکرات» را صرفا فرآیندی برای محدود کردن برنامه هستهای مشروع و صلحآمیز ایران نشان دهند، در حالی که در معاهدات بین‌المللی گنجانده شده و توسط سازمان‌های ناظر بر آن نظارت می‌شود. با این حال از دید ایران، «مذاکرات» باید اهداف واقعی را دنبال کنند که به وسیله همه طرفها رعایت شود.»