سازمان امورمالیاتی آیین‌نامه دریافت مالیات از خانهها و باغ‌ویلاهای لوکس را، ۴۰ روز پس از تصویب در هیأت وزیران، برای اجرا ابلاغ کرد. با اجرای این آیین‌نامه، خانهها و باغ‌ویلاهایی که ارزش روز آنها بالاتر از 10میلیارد تومان باشد، به‌صورت پلکانی مشمول پرداخت مالیات بر دارایی سالانه هستند.
قبض مالیات پشت در خانههای لوکس
در سال‌های اخیر، در جریان گسترش چتر مالیاتی، به‌منظور تغییر ریل بودجه‌ای دولت از درآمدهای نفتی به درآمدهای مالیاتی، دریافت مالیات از دارایی‌ها که بیشتر طبقه ثروتمند جامعه را در‌بر‌می‌گیرد، در دستور کار دولت‌ها قرار گرفته است.
در بندهایی از قوانین بودجه سالانه، درآمدهایی از این محل‌ها، نظیر مالیات بر خانههای خالی و مالیات بر خانهها و خودروهای لوکس و گران‌قیمت شناسایی شد؛ اما آهنگ پیشبرد این سیاست‌ها به‌قدری کند بوده که حتی دولت‌ها نیز هیچ‌گاه به این درآمدها اتکا نکرده‌اند؛ حالا اما، در شرایطی که 40روز از تصویب آیین‌نامه اجرایی نحوه اخذ مالیات از واحدهای مسکونی و ویلاهای گران‌قیمت، ذیل بند خ تبصره۶ قانون بودجه سال۱۴۰۰، مشهور به «قانون مالیات بر خانههای لوکس»، در هیأت وزیران و ابلاغ آن از معاون اول رئیس‌جمهوری به وزارتخانه‌های اقتصاد، راه و شهرسازی، کشور، دادگستری و صنعت، معدن و تجارت می‌گذرد، سازمان امور مالیاتی نیز آیین‌نامه اجرایی در مورد نحوه محاسبه و دریافت مالیات از این خانهها را به ادارات مالیاتی ابلاغ کرده تا این خانهها فقط یک‌قدم با صدور قبض‌های مالیاتی و پرداخت حقوق دولت فاصله داشته باشند؛ قدمی که انتظار می‌رود به سرعت و با تدبیر سازمان امور مالیاتی برداشته شود.
خانههای لوکس چقدر مالیات می‌دهند؟
براساس آیین‌نامه اجرایی بند خ تبصره۶ قانون بودجه1400، واحدهای مسکونی و باغ‌ویلاها تا ارزش روز 10میلیارد تومان از پرداخت مالیات معاف هستند و خانهها و باغ‌ویلاهای گران‌تر باید به نسبت مازاد بر 10میلیارد تومان به‌صورت پلکانی، مبالغی را سالانه به‌عنوان حقوق دولت به سازمان امور مالیاتی بپردازند. براساس آیین‌نامه بند خ ماده6 قانون بودجه امسال، نرخ‌های مالیاتی خانهها و باغ‌ویلاهای لوکس به اینگونه است که این املاک باید به ازای مازاد ارزش روز از 10میلیارد تومان تا ۱۵میلیارد تومان 0.1(یک‌دهم) درصد کل ارزش را به‌عنوان مالیات سالانه بپردازند.
به گزارش همشهری ، همچنین به ازای ارزش 15تا 25میلیارد تومان، باید 0.2(دودهم) درصد مالیات سالانه پرداخت شود. به ازای مازاد ۲۵ تا ۴۰میلیارد تومان نیز باید سالانه 0.3(سه‌دهم) درصد مالیات پرداخت شود و خانهها و باغ‌ویلاهای با ارزش بیش از 40میلیارد تومان هم باید به ازای مازاد 40 تا ۶۰ میلیارد تومان نسبت 0.4(4دهم) درصد مالیات بپردازند. همچنین خانههای با ارزش بالای 60میلیارد تومان باید نسبت به مازاد این مبلغ سالانه 0.5(نیم درصد) از ارزش روز را به‌عنوان مالیات به خزانه واریز کنند.
البته رقم این مالیات در مقایسه با ارزش خانهها و باغ‌های لوکس رقم دندان‌گیری نیست و به‌عنوان نمونه، یک خانه یا باغ‌ویلای 15میلیاردی در سال‌جاری درنهایت فقط باید 5میلیون تومان مالیات پرداخت کند و مالیات یک خانه 70میلیارد تومانی نیز از 200میلیون تومان در سال فراتر نمی‌رود. بررسی نسبت مالیات به ارزش ملک در این حوزه حاکی از این است که مالیات سالانه یک خانه یا باغ‌ویلای 15میلیارد تومانی معادل 0.03درصد ارزش روز آن خانه یا باغ‌ویلا است و این نسبت برای خانه 70میلیارد تومانی نیز به 0.29درصد می‌رسد.
مالیات بر مولتی‌میلیاردرها
دریافت مالیات از ثروتمندان و توسعه رفاه برای اقشار ضعیف یکی از رویکردهایی است که در کشورهای توسعه‌یافته به‌خصوص در منطقه اسکاندیناوی در دستور کار دولت‌ها قرار گرفته و ضمن کمک به توزیع عادلانه ثروت، فرصت‌های به‌نسبت برابری برای دسترسی به حقوق شهروندی فراهم آورده است. این رویکرد، که مصداق بارز مثل «هرکه بامش بیش، برفش بیشتر» است، باعث میشود شهروندان به‌تناسب آنچه دارند، در تأمین بودجه دولت مسئول باشند و در مقابل دولت به‌واسطه دریافت مالیات‌های قابل‌توجه مکلف است به‌صورت شفاف و عادلانه نسبت به عملکرد خود پاسخگو باشد.
فرآیند شناسایی خانههای لوکس
در آیین‌نامه اجرایی بند خ تبصره۶ قانون بودجه1400 اعلام شده وزارت راه و شهرسازی (به‌عنوان متولی سامانه املاک و اسکان کشور)، وزارت صنعت، معدن و تجارت (به‌عنوان متولی سامانه املاک و مستغلات)، وزارت کشور (متولی سازمان همیاری شهرداری‌ها و دهیاری‌ها) و سازمان ثبت اسناد و املاک به ارائه اطلاعات املاک گران‌قیمت ظرف ۱۵روز از زمان درخواست، به سازمان امور مالیاتی مکلف هستند.
همچنین در این آیین‌نامه، مدت‌زمان اتمام ثبت اطلاعات در سامانه املاک و اسکان کشور که در اختیار وزارت راه و شهرسازی است پایان آذر ۱۴۰۰ اعلام شده که البته بنا به اظهارات مسئولان این وزارتخانه احتمال دارد تا پایان سال نیز تمدید شود. نکته دیگر اینکه براساس آیین‌نامه، ملاک قیمت املاک لوکس، ارزش روز آنهاست و در املاک مشاعی، ابتدا ارزش کل ملک تعیین و سپس براساس قدرالسهم هر مالک، مالیات ستانده میشود. از دیگر نکات قابل‌توجه آیین‌نامه این است که خانههای لوکس در حال ساخت مشمول مالیات نیستند و پیش از زمان صدور گواهی پایان کار، این خانهها وارد چرخه مالیات‌ستانی نمی‌شوند.
طبق اعلام قانونگذار، سقف زمانی سازمان امور مالیاتی برای محاسبه ارزش واحدهای مسکونی و ویلاهای گران‌قیمت، پایان آذرماه امسال است؛ تا 2ماه پس‌ازآن نیز باید مراتب احصا شده را به مالکان خانههای لوکس ابلاغ کند و اگر مالکان خانههای لوکس تا پایان بهمن امسال مالیات متعلقه را پرداخت نکنند، سازمان امور مالیاتی می‌تواند رأساً اقدام به وصول آن کند؛ ضمن اینکه سازمان ثبت اسناد از انتقال سند و جابه‌جایی واحدهای لوکس مشمول مالیات درصورت پرداخت‌نشدن آن، ممانعت خواهد کرد.
با تمام امیدی که برای اجرای درست این قانون وجود دارد، از این مسئله نمی‌توان چشم‌پوشی کرد که بانک اطلاعاتی مورد استفاده این قانون یعنی سامانه ملی املاک و اسکان ناقص است و به‌خصوص بعد از هک در نیمه تیرماه، وضعیت پر‌ابهامی دارد. نکته دیگر اینکه شیوه و معیار تعیین قیمت روز املاک چندان شفاف نیست و احتمالا علی‌الرأس‌شدن مالیات بر خانهها و باغ‌ویلاهای لوکس و گران‌قیمت به‌خصوص با توجه به قدرت و نفوذ صاحبان آنها دور از انتظار نیست.
خانه خبرساز
مالیات بر خانهها و باغ‌های لوکس و گران‌قیمت، گامی در جهت گسترش چتر مالیاتی بر سر اغنیا محسوب میشود که درصورت اجرای درست و بدون استثنا و تبصره، می‌تواند ثمرات خوبی برای ملت و مملکت به همراه داشته باشد. به‌عنوان‌مثال، اواخر سال قبل فروش یک خانه مولتی‌میلیاردی در تهران خبرساز شد که فقط یکی از خانههای اعیان‌نشین پایتخت بود و به قیمت حدود 1400میلیارد تومان به فروش رفت. بررسی‌ها نشان می‌دهد این خانه 7200متری در محله فرشته تهران، با فرض اینکه ارزش روز آن، همان رقم 1400میلیارد تومان باشد، در سال‌جاری باید 6میلیارد و 850میلیون تومان مالیات بپردازد و با توجه به اینکه تعداد این املاک در مناطق اعیان‌نشین کلانشهرها، به‌خصوص تهران کم نیست، رقم نهایی مالیات آنها مبلغ بسیار بالایی خواهد بود.