همشهری: با اعلام رشد ۳ برابری درآمدهای ارزی از سوی رئیس‌کل بانک مرکزی و اعلام مواضع وزارت امور خارجه برای آغاز مذاکره قبل از پایان نوامبر، ۲ سیگنال مهم به بازار ارز صادر شد. انتظار می‌رود بازار ارز از هفته جاری به این رویدادها واکنش نشان دهد و حتی گارد نزولی به‌خود بگیرد.
قیمت ارز از عوامل مختلفی ازجمله میزان تولید و تورم متأثر است؛ با این حال ظرف چند سال گذشته میزان ذخایر ارزی بانک مرکزی و تحریم‌ها نیز در تغییرات قیمت ارز نقش پررنگی پیدا کرده‌اند؛ به همین دلیل فعالان بازار ارز به‌طور مداوم تغییر و تحولات این دو بخش را رصد می‌کنند. به زعم کارشناسان، اثر این دو عامل در کوتاه‌مدت به سرعت بر بازار نمایان می‌شود و می‌تواند به رشد یا کاهش قیمت ارز منجر شود.
تازه‌ترین آمارها نشان می‌دهد درآمدهای ارزی دولت از محل صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی افزایش یافته، این موضوع می‌تواند بر بازار ارز تأثیر بالقوه‌ای داشته باشد. رئیس‌کل بانک مرکزی ۲شب پیش با تأیید این خبر، پیام مهمی به بازار ارز مخابره کرد. همزمان با اعلام رئیس‌کل بانک مرکزی، مقامات وزارت خارجه نیز اعلام کردند به‌زودی مذاکرات هسته‌ای آغاز خواهد شد.
این دو خبر می‌تواند به‌عنوان ۲سیگنال مهم، ظرف روزهای آینده بر بازار ارز تأثیر بگذارد، زیرا با افزایش درآمد ارزی، میزان عرضه در بازار افزایش می‌یابد و با آغاز مذاکرات هسته‌ای امیدواری برای رفع تحریم‌ها بیشتر می‌شود، این موضوع می‌تواند جریان ورود ارز به کشور را افزایش دهد. این دو سیگنال پرقدرت به سرعت می‌توانند بازار ارز را دستخوش تغییرات جدیدی کنند.
افزایش درآمدهای ارزی
آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد، امسال میزان فروش نفت و فرآورده‌های نفتی رشد کرده؛ در نتیجه درآمدهای ارزی دولت افزایش یافته، به‌طوری که میزان درآمدهای دولت از محل فروش نفت و فرآورده‌های نفتی در بهار امسال به ۹میلیارد دلار رسیده که این میزان ۳ برابر مدت مشابه سال قبل است.
این آمار را که قبلا روزنامه همشهری اعلام کرده بود، شب جمعه رئیس‌کل بانک مرکزی هم تأیید کرد و گفت: وصولی ارزی دولت در ۷ ماه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۳ برابر افزایش یافته است. علی صالح آبادی با بیان اینکه ارزش معاملات سامانه نیما نیز افزایش یافته، تأکید کرد: ارزش معاملات در سامانه نیما در ۷ ماه سال گذشته ۸.۸ میلیارد دلار بود، اما این میزان در ۷ ماه امسال معادل ۱۶.۵ میلیارد دلار بوده است.
این آمارها تأیید می‌کند جریان ورود ارزهای جدید به کشور بیشتر شده و شاید یکی از مهم‌ترین دلایل ثبات بازار ارز، به‌ویژه در یک ماه گذشته ناشی از همین موضوع بوده است. با افزایش ذخایر ارزی دولت، دست بانک مرکزی پرتر می‌شود و صرف‌نظر از اثر روانی آن بر بازار ارز، توانایی بانک مرکزی را هم برای انجام عملیات بازارگردانی بیشتر می‌کند. آمارها نشان می‌دهد یکی از دلایل بروز بحران‌های ارزی از سال ۱۳۹۷تاکنون، کمبود منابع ارزی در اختیار بانک مرکزی بوده است. برآورد می‌شود درآمدهای ارزی دولت در ماه‌های آینده با رشد بیشتری هم مواجه شود؛ زیرا قیمت نفت و فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی در حال افزایش است که این امر می‌تواند درآمد ارزی دولت را با رشد بیشتری مواجه کند.
عباس آرگون، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با بیان این که بازار ارز تابع عرضه و تقاضاست، می‌گوید: تحریم‌های آمریکا دسترسی ما به درآمدهای ارزی را تحت‌تأثیر قرار داده است. به‌گفته او برای این که قیمت ارز کاهش یابد از یک سو باید با کاهش تحریم‌ها، حجم عرضه ارز افزایش یابد و از سوی دیگر مشکلات ساختاری اقتصاد ایران مانند تورم حل شود.
آغاز مذاکرات هسته‌ای
سیگنال دومی که ظرف دو روز گذشته به بازار صادر شده اخبار مربوط به آغاز مذاکرات هسته‌ای است. آنطورکه معاون سیاسی وزیر امورخارجه هفته قبل پس از دیدار با انریکه مورا، معاون دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام در بروکسل اعلام کرد، مذاکرات وین پیش از پایان نوامبر شروع خواهد شد.
علی باقری کنی گفت: توافق کردیم پیش از پایان ماه نوامبر مذاکرات را شروع کنیم، اما تاریخ دقیق هفته بعد اعلام خواهد شد.
بلافاصله بعد از موضع‌گیری وزارت خارجه ایران، ندپرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز با بیان این که واشنگتن آماده بازگشت به وین است، ابراز امیدواری کرد؛ ایران، فوری و با حسن نیت به مذاکرات بازگردد. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز گفت: آمریکا آماده از سرگیری مذاکرات با ایران و بازگشت به برجام است. بعد از اظهارنظر مقامات ایران و آمریکا، دیروز خبرگزاری رویترز اعلام کرد؛ قرار است دیداری درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ برگزار شود. مخابره این اخبار می‌تواند ظرف روزهای آینده اثر ملموسی بر بازر ارز بگذارد.
تحلیلگران می‌گویند گشایش در مذاکرات هسته‌ای صرف‌نظر از اثرات واقعی، اثر روانی هم دارد. رضا زنگویی، کارشناس اقتصادی عقیده دارد: قیمت دلار به مذاکرت وین، بحث FATF و سیاست‌های پولی بستگی دارد و باید فعلا منتظر حل این موضوعات باشیم.
نمودارهای قیمت ارز نشان می‌دهد؛ یکی از دلایل رشد قیمت دلار به‌ویژه از اردیبهشت ۱۳۹۷ تاکنون وقوع تحریم‌های ظالمانه علیه ایران است؛ بنابر این گشایش در مذاکرات هسته‌ای، صرف‌نظر از اثر عمیق روانی‌اش بر بازار، می‌تواند جریان ورود ارز را تقویت کند. برخی تحلیلگران انتظار دارند با رفع تحریم‌ها قیمت هر دلار آمریکا دست‌کم تا ۲۴هزار تومان کاهش یابد. بررسی‌های بنیادی نیز نشان می‌دهد رفع تحریم‌ها، می‌تواند در کاهش تورم انتظاری هم مؤثر باشد، کاهش تورم می‌تواند به افت بیشتر قیمت دلار منجر شود.
اعلام سیاست‌های بانک مرکزی در بازار ارز
علی صالح آبادی که در یک برنامه تلویزیونی صحبت می‌کرد، درباره سیاست‌های بانک مرکزی در بازار ارز گفت: سیاست ما در بازار ارز تداوم عرضه در بازار از محل صادرات نفت، میعانات و صادرات غیرنفتی است و با همکاری صادرکنندگان بر آن نظارت داریم. رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه در بازار ارز، عرضه و تقاضا متعادل است، اضافه کرد: زمانی که نیاز باشد بانک مرکزی به‌عنوان بازارگردان در بازار حضور می‌یابد، اما در این مدت نیاز بسیار محدودی برای حضور بانک مرکزی در بازار وجود داشته و از منابع ارزی بانک مرکزی استفاده چندانی نشده است.
او افزود: بانک مرکزی اهداف و سیاست‌های ویژه‌ای درخصوص بازار ارز دارد، اما تلاش می‌کنیم بازار خودش را مدیریت کند. اگر بازار نیاز به عرضه داشته باشد، عرضه می‌کنیم و اگر نیاز به تقاضا داشته باشد، تقاضا می‌کنیم. صالح آبادی با بیان این که تعیین نرخ ارز در بازار به عوامل متعدد اقتصادی بستگی دارد، گفت: به‌عنوان بانک مرکزی به تعادل بازار و وارد شدن ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به چرخه تجاری کشور کمک می‌کنیم. او با بیان اینکه بازار متشکل ارزی از ابتدای آبان ۹۸ کار خود را آغاز کرده و روزبه‌روز به عمق این بازار افزوده شده، گفت: حجم معاملات اسکناس در این بازار در سال ۹۸ معادل ۵۰ میلیون دلار، در سال ۹۹ برابر با ۷۰۰ میلیون دلار و در ۷ ماه امسال ۱.۱ میلیارد دلار بوده است.
رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه در واردات نیز رفع تعهد ارزی واردکنندگان و توسعه تعاملات برای داشتن بازار ارز خوب و متعادل، از سیاست‌های مهم بانک مرکزی است، گفت: ارز ۴۲۰۰ تومانی موجب تقاضای مازاد بر نیاز در بازار ارز می‌شود. این از معضلات ارز ۴۲۰۰ تومانی است. به‌گفته، او حفظ ارزش پول ملی به نرخ کشف شده در بازار ارز، تورم و دیگر عوامل اقتصادی بستگی دارد.