آرمان ملی: بر اساس اعلام دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت صادرات شمش فولاد به مدت 3 ماه آزاد شد.
در واقع سال گذشته بازار فولاد تحت تاثیر بخشنامه‌هایی که واحدهای فولادی را ملزم به عرضه 75 درصدی تولیدات خود در بورس کالا می‌کرد و در نتیجه کاهش درآمدهای فولادسازان از محل صادرات 25 درصدی تولیدات با حواشی زیادی همراه شده. به گونه‌ای‌که عرضه قطره چکانی به همراه فرصت طلبی برخی صنایع پایین دستی به شکل گیری بازار سیاه و 2 نرخی شدن فولاد منجر شد، البته در این میان وزارت صمت نیز برای حمایت حداکثری از فولادی‌ها فشار خود را بر صنایع بالادستی مضاعف کرد و نه تنها صادرات این صنایع را با اخذ تعرفه و محدودیت‌های بخشنامه‌ای عملا متوقف کرد بلکه درخواست افزایش قیمت واحدهای سنگ آهن نیز با درب بسته مواجه شد.
حال به نظر می‌رسد متولیان وزارت صمت این بار گره مشکلات بازار فولاد را به درستی تشخیص داده و در چند هفته گذشته علاوه بر آزادسازی صادرات میلگرد و صنایع پایین دستی فولاد با آزادسازی شمش گام اساسی برای حذف رانت شکل گرفته در این بازار مهم را برداشته‌اند. موضوعی که به اعتقاد کارشناسان آزادسازی صادرات با توجه به رشد قیمت فولاد در بازار جهانی علاوه بر رشد صادرات با توجه به اینکه بسیاری از مشکلات مالی فولادسازان را مرتفع می‌کند عملا از اقدامات موازی برای جبران کسری منابع جلوگیری می‌کند. به گفته تحلیلگران البته وزارت صمت ضرورت دارد همگام با فولاد نسبت به تعیین تکلیف صادرات صنایع بالادستی نیز اقدام کند. در واقع اگرچه تامین مواد اولیه داخلی در اولویت قرار دارد، اما این سیاست نباید به مانعی برای توسعه و درآمدزایی واحدهای بالادستی زنجیره فولاد تبدیل شود.
آزادســازی سه ماهه صادرات
بر اســاس این گزارش سیف‌ا... امیری مدیر کل صنایع معدنی وزارت صمت در نامه‌ای به مدیر کل دفتر مقررات صادرات و واردات وزارت صمت، فهرست واحدهای مجاز به صادرات شمش فولاد (بیلت، بلوم و اسلب) را اعلام کرد. در این نامه آمده است: با توجه به تصمیمات جلسه شورای هماهنگی بخش معادن و صنایع معدنی مورخ ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ به پیوست فهرست واحدهای مجاز به صادرات شمش فولادی (بیلت، بلوم و اسلب) که تاکنون در بورس کالا ثبت اطلاعات کرده و اقدام به عرضه محصولات تولیدی خود کرده‌اند، با مشخصات و به همراه شناسه ملی به گمرک ارسال می‌شود.
لازم به ذکر است واحدهای لیست پیوست در صورت رعایت کف عرضه‌ها در بورس کالا به مدت ۳ ماه از تاریخ یک خرداد ۱۴۰۰ جهت صادرات محصولات مندرج در جدول پیوست نیازی به تأیید دفتر صنایع معدنی در سامانه فرامرزی گمرک را ندارند. لطفا دستور فرمائید اقدام لازم صورت پذیرد و گزارش صادرات واحدهای مذکور به صورت ماهانه به سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ریال دبیرخانه کارگروه تنظیم بازار و این دفتر ارائه گردد تا در صورت عدم رعایت کف عرضه در بورس کالا و عدم انجام تعهدات ارزی و با اعلام سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، صادرات آنها تعلیق می‌شود. ضمنا در صورت وجود متقاضی جدید برای صادرات تا اعلام لیست تکمیلی به گمرک، صادرات آنها توسط این دفتر تأیید می‌شود. همچنین واحدهای تولیدی شمش فولادی برای آن مقدار از شمشی که در بورس کالا معامله نشده است، می‌توانند برای صادرات برنامه‌ریزی کنند.
فرصتی طلایی برای فولاد
نعمت‌ا... محسنی کارشناس صنعت فولاد در این رابطه می‌گوید: صادرات شمش فولاد با توجه به رشد قیمت های جهانی، فرصتی طلایی برای شرکت‌های فولادی است تا درآمدی از این محل کسب کرده و تولید پایدارتری داشته باشند، بنابراین آزادسازی صادرات شمش فولاد برای سهامداران شرکت‌های فولادی، اتفاق مثبتی خواهد بود. وی در رابطه با تاثیر آزادسازی صادرات فولاد بر بازار داخل هم گفت: در بازار داخل رکود تورمی حکمفرما است و عرضه محصولات فولادی در بورس کالا هم این روزها با استقبال زیادی مواجه نمی‌شود یا معاملات در قیمت‌های کمتری صورت می‌گیرد. از این رو اگر بخشی از محصولات فولادی روانه بازارهای صادراتی شود، عرضه و تقاضا هم متعادل شده و مشکل رکود تورمی برطرف خواهد شد. محسنی تصریح کرد: حجم صادرات محصولات فولادی ایران در بازارهای جهانی در مقایسه با حجم معاملات بازارهای جهانی، رقم بااهمیتی نیست و اثری بر قیمت‌های جهانی نخواهد داشت. ولی صادرات فولاد، گردش مالی شرکت‌های فولادی کشور را تقویت خواهد کرد.
در حال حاضر برخی شرکت‌های فولادی کوچک، کمتر از ظرفیت واقعی خود تولید دارند و با صادرات بخشی از محصولات فولادی، امکان تولید بیشتر و در نتیجه کاهش قیمت تمام شده برای واحدهای کوچکتر وجود دارد. با این شرایط اگر محدودیتی برای صادرات محصولات فولادی وضع نشود، این صنعت پتانسیل افزایش ۲۰ درصدی حجم تولید نسبت به سال ۹۹ را خواهد داشت. این کارشناس صنعت فولاد در مورد پیش‌بینی قیمت‌های جهانی فولاد اظهار کرد: با توجه به رفتارهای چین بعنوان بزرگترین بازیگر بازار فولاد جهان، پیش بینی یک سال آینده قیمت‌های جهانی کار دشواری است؛ اما در کوتاه مدت، قیمت‌های جهانی محصولات فولادی شیب صعودی دارد و نگرانی بابت افت قیمت‌های جهانی وجود ندارد.
تنش بازار ناشی از عرضـه قطره چکانی بود
کیوان جعفــری طهرانی کارشناس ارشد بازار جهانی فولاد نیز در گفت‌وگو با «آرمان ملی» در خصوص تاثیر آزاد سازی صادرات فولاد بر بازار داخلی و تسری آن بر صنایع بالادستی زنجیره می‌گوید: در سال گذشته وزارت صمت در راستای ساماندهی و تامین نیاز مصرف داخلی فولادسازان را ملزم به عرضه 75 درصد از تولیدات خود در بازار داخلی کرد و واحدهای فولادی تنها به صادرات 25 درصد از مجموع تولیدات خود مجاز شدند.
وی در ادامه افزود: با توجه به رکود حاکم بر ساخت و ساز و اکثر صنایع پایین دستی میزان مصرف داخلی به مراتب کمتر از حجم عرضه فولاد بود، از سوی دیگر نگرانی واحدهای فولادی برای جبران کاهش درآمدهای ناشی از محدودیت‌های صادراتی به همراه سوءاستفاده برخی از صنایع پایین دستی که به منظور حفظ ارزش دارایی خود به احتکار فولاد روی آورده بودند به شکل گیری بازار سیاه و بازار 2 نرخی منجر شد. تحلیلگر ارشد بازار جهانی فولاد گفت: شکل گیری بازارسیاه فولاد در سال گذشته ناشی از عرضه قطره چکانی فولادسازان برای جبران کاهش درآمدهای صادراتی بوده است و وزارت صمت با آزادسازی صادرات قصد دارد تا گره کور چالش فولاد را باز کند که قطعا تصمیمی هوشمندانه خواهد بود. جعفری طهرانی تاکید کرد: در شرایطی که بازار جهانی با رشد قیمتی مواجه است آزادسازی صادرات فرصتی طلایی برای فولادسازان به شمار می‌رود و ضرورت دارد وزارت صمت با نظارت بر صادرات تامین نیاز داخلی را نیز در دستور کار خود قرار دهد.
وی در پاسخ به تاثیر این آزاد سازی بر واحدهای سنگ‌آهنی به عنوان صنایع بالادستی گفت: نمی‌توان برای رشد یک بخش از زنجیره سایر ارکان قربانی شوند، البته در اینکه باید سنگ‌آهن واحدهای فولادی تامین شود شکی وجود ندارد اما نمی‌توان انتظار داشت سنگ آهن با قیمتی عرضه شود که منافع تولید کنندگان را تامین نمی‌کند، بنابراین قیمت سنگ آهن باید از طریق عرضه و تقاضا در بورس کالا تعیین شود. از سوی دیگر باید وزارتخانه با اختصاص سهمیه مناسب زمینه صادرات مازاد سنگ آهن را نیز فراهم آورد. به گفته جعفری طهرانی تعیین تکلیف صادرات سنگ آهن می‌تواند همچون فولاد به افزایش درآمدی منجر شود که در نهایت توسعه اکتشاف و تحقق سنگ آهن مورد نیاز اهداف فولاد در افق 1404 را محقق خواهد کرد.
به نظر می‌رسد پس از یک سال تنش در بازار محصولات فولادی در نهایت مدیران جدید معاونت معدنی وزارت صمت گره اصلی مشکلات این حوزه استراتژیک را پیدا کرده‌اند. گره‌ای که به واسطه تصمیمات جزیره‌ای و غیر کارشناسانه شکل گرفت و رانت چند صد میلیارد تومانی را به جیب عده‌ای خاص سرازیر کرد. رانتی که نمود آن را در گم شدن 3 تن فولاد شاهد بودیم و کسری آن را باید در انبارهای احتکارکنندگان جست‌وجو کرد. به هر حال به نظر می‌رسد آزادسازی صادرات گامی مهم در ساماندهی بازار فولاد محسوب شده و می‌تواند به سایر صنایع زنجیره نیز تسری یابد.