یک کارشناس دیپلماسی اقتصادی دلایل آمریکا برای موافقت احتمالی با پرداخت وام از صندوق بین‌المللی پول به ایران را تشریح کرد.
مسعود براتی در گفتگو با مهر، درباره موافقت احتمالی آمریکا با اعطای وام از سوی صندوق بین‌المللی پول به ایران، گفت: ماجرای درخواست ایران برای دریافت وام از صندوق بین‌المللی پول به اسفند ۹۸ بازمی گردد. پس از شیوع کرونا در ایران، عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی کشورمان اعلام کرد که درخواستی از سوی کشورمان به صندوق بین‌المللی پول برای دریافت وام ۵ میلیارد دلاری جهت کمک به مقابله با کرونا ارائه شده و صندوق در حال بررسی این درخواست است. بانک مرکزی عنوان کرد که ایران چند دهه است از صندوق وام نگرفته و به همین دلیل حق دارد که از این صندوق، وام دریافت کند.
وی ادامه داد: برای به نتیجه رساندن این درخواست، رفت و آمدهایی صورت گرفت اما نهایتاً درخواست وام کرونایی ایران از صندوق بین‌المللی پول به سرانجام نرسید و به مرور زمان مشخص شد دلیل اصلی به نتیجه نرسیدن آن، مخالفت آمریکا در صندوق بین‌المللی پول است. این سازمان ساختاری دارد که کشور آمریکا با توجه به سهم و نفوذ خود می‌تواند در تصمیمات آن اعمال اراده کند.
این کارشناس دیپلماسی اقتصادی، عنوان کرد: نکته مهمی که وجود دارد این است که وقتی صندوق بین‌المللی پول به یک کشور وامی می‌دهد با این استدلال که باید از اصلاحات اقتصادی و توانایی بازگرداندن پول در کشور منظور مطمئن شود این حق را برای خود قائل است که دخالت‌هایی سیاستی در حوزه اقتصادی و حتی در حوزه سیاسی آن کشور انجام دهد.
۳ دلیل آمریکا برای موافقت احتمالی با وام صندوق بین‌المللی پول / امتیازات «نمادین» و «غیر سمی» و «موقتی» آمریکا به ایران
براتی اظهار داشت: در ایام انتخابات آمریکا تیم‌های فکری نزدیک به بایدن برای حوزه سیاست خارجی تصمیم‌سازی هایی کردند که بخش مهمی از آن، نحوه تعامل با ایران و قضیه توافق هسته‌ای بود. جمع‌بندی نظرات مرکز امنیت نوین آمریکا و مؤسسه CSIS آمریکا این بود که بایدن نباید در عمل، به برجام بازگردد اما در بیان و گفتار باید بازگشت به برجام را محکم بیان کند و برای اینکه بتوانند فضای موجود در روابط ایران و آمریکا را مدیریت کنند، باید اقداماتی انجام دهد که ایران را آرام کند و به نوعی تنش‌زدایی انجام دهد. برای تحقق این کار باید امتیازاتی محدود، موقت و نمادین به ایران داده شود و نباید امتیازاتی بزرگ مانند برداشتن تحریم‌های جدی اتفاق بیفتد یکی از جمع بندی گروه‌های فکری این است که آمریکا با اعلام چراغ سبز به صندوق بین‌المللی پول برای موافقت با وام به ایران موافقت کند.
وی با بیان اینکه چراغ سبز آمریکا به صندوق بین‌المللی پول سه دلیل اصلی دارد، اظهار داشت: آمریکا از موافقت با وام صندوق بین‌المللی پول سه هدف اصلی دارد. اول اینکه یک امتیاز نمادین است تا ثابت کنند می‌خواهند تنش زدایی کنند. دوم اینکه به اصطلاح خودشان یک کمک «غیر سمی» است. یعنی چون باید صرفاً در مواجهه با کرونا استفاده شود ایران نمی‌تواند آن‌را در راستای فعالیت‌هایی که از نظر آمریکا مردود است استفاده کند و اعطای این وام از طریق کانال مالی instex یا سوئیس امکان پذیر است و ایران صرفاً می‌تواند محصولات درمانی بخرد بنابراین دست ایران باز نخواهد بود.
این کارشناس دیپلماسی اقتصادی با اشاره به سومین هدف آمریکا از موافقت احتمالی با اعطای وام صندوق بین‌المللی پول به ایران، گفت: هدف سوم نیز دخالت‌های سیاستی است که صندوق می‌تواند در ایران داشته باشد که البته تمایلی به شفافیت سازی آن ندارند. صندوق بین‌المللی پول علاوه بر آنکه باید برای اعطای وام با آمریکا هماهنگ باشد، وقتی وامی به کشوری می‌دهد حق دخالت سیاستی برای خود قائل می‌شود و قاعدتاً این دخالت‌ها بیشتر به نفع آمریکا خواهد بود تا ایران. نمونه دخالت‌های سیاستی صندوق در ایران، مخالفت با اجرای مسکن مهر و تشویق ایران به پیوستن به FATF است. یکی از توصیه‌هایی که این صندوق به ایران کرد مخالفت با مسکن مهر بود که دولت یازدهم را تشویق به توقف این پروژه کرد. نکته جالب اینجا است که این صندوق در آن سال صرفاً توصیه به ایران کرد اما برخی در داخل کشور که صندوق بین‌المللی پول مرادشان است به این توصیه‌ها گوش سپردند.
بایدن می‌خواهد با مشوق‌های حداقلی جلوی اخراج بازرسان در ۳ اسفند را بگیرد
وی ادامه داد: نکته‌ای که باید توجه کرد این است که بایدن از اول بهمن تا امروز عجله‌ای برای دادن امتیاز به ایران نشان نداده و به نظر می‌رسد بایدن با همین امتیازات کوچک مانند موافقت با پرداخت وام به ایران جلوی اخراج بازرسان آژانس در ۳ اسفند را بگیرد در حالی که اینها قابل مقایسه با رفع تحریم‌ها نیست.
براتی خاطر نشان کرد: به نظر من اخذ وام از صندوق پول به صورت مستقل نگرانی‌هایی را دارد اولین نگرانی دخالت‌های سیاستی صندوق پول است که تجربه نشان داده به ضرر اقتصاد است دوم اینکه این وام برای کشور بدهی خارجی ایجاد می‌کند سوم اینکه از جنبه مذاکراتی این امتیازات، حداقلی است اما در قبال آن می‌خواهد امتیازگیری کند. بنابراین ما باید صبر نشان دهیم و نباید عجله کنیم تا رفتار بایدن قابل قبول تر شود. اگر بخواهیم خوشحالی کنیم حتماً به ضرر ایران خواهد بود.
هر راهکار داخلی بهتر از وام خارجی است
وی در پاسخ به این سوال که بین رشد پول پرقدرت بانک مرکزی و وام خارجی کدام خطر بیشتری دارد، اظهار داشت: وقتی کشوری تورم ساختاری دارد، بدهی خارجی به آن فشار زیادی وارد می‌کند که تجربه آن را در دهه ۷۰ و در زمان اجرای سیاست تعدیل اقتصادی شاهد بودیم؛ همچنین وقتی این وام امکان دخالت سیاستی را باز می‌کند خطر آن چند برابر می‌شود و به نظر می‌رسد هر راهکار داخلی کم خطر تر از این راهکار است.