رئیس‌کل بانک مرکزی در مراسم رونمایی از چک‌های صیادی طرح جدید، گفت: توصیه می‌کنم صادر‌کنندگان یا دریافت‌کنندگان چک به سمت استفاده و ثبت اختیاری چک در سامانه صیاد پیش بروند و در این مدت کمتر از دو ماه باقی مانده با این روش آشنا شوند تا در ابتدای سال آینده و با اجباری‌شدن ثبت چک در سامانه صیاد، در تجارت و نقل و انتقال چک دچار مشکل نشوند. به گزارش روابط‌عمومی بانک مرکزی، عبدالناصر همتی ضمن تبریک ولادت حضرت زهرا(س) و روز زن در مراسم رونمایی از طرح جدید چک گفت: مجلس شورای اسلامی به منظور شفاف‌سازی و بازگرداندن اعتبار چک، تصمیم بسیار مهمی برای اصلاح قانون چک اتخاذ کرد و البته نیاز است بستر اجرای این طرح فراهم شود و بانک‌های مختلف نیز باید آمادگی فنی لازم را در این زمینه کسب کنند.
رئیس‌کل بانک مرکزی با بیان اینکه در طول سال قریب ۳۵۰ میلیون فقره چک در جریان است، تصریح کرد: این رقم ارزشی معادل تقریبا ۳۵۰۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی دارد که از مجموع نقدینگی کشور بیشتر است. از این‌رو توجه به اعتبار چک و در عین‌حال اطمینان بخشی به دریافت‌کنندگان و صادر‌کنندگان چک برای استفاده از این ابزار پرداخت، برای بانک مرکزی به‌عنوان ناظر نظام بانکی کشور و مجری این طرح و مجلس شورای اسلامی به‌عنوان قانون‌گذار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
وی افزود: بر این اساس از ابتدای سال ۱۴۰۰، صدور، ثبت و انتقال چک‌های جدید باید در سامانه صیاد انجام شود و دریافت‌کنندگان چک نیز باید اطلاعات را در سامانه صیاد تطابق دهند و نسبت به تایید آن اقدام کنند.
عالی‌ترین مقام بانک مرکزی ضمن تاکید بر فرهنگسازی درخصوص قانون جدید چک توسط شبکه بانکی گفت: به دلیل اهمیت این امر، «ستا‌د ملی مقابله با کرونا» این امکان را فراهم کرد که ثبت چک در سامانه صیاد تا پایان سال به‌صورت اختیاری انجام شود. در این مدت کمتر از دوماه، شبکه بانکی باید آمادگی لازم را برای بسترسازی لازم در این زمینه کسب کند، چراکه ثبت چک در سامانه صیاد از ۱۴۰۰ اجباری خواهد شد.
وی یادآور شد: همه بانک‌ها موظف شدند تا پایان بهمن‌ماه دسترسی لازم به سامانه صیاد برای صدور، ثبت و انتقال چک از طریق موبایل بانک و اینترنت بانک را برای مردم فراهم کنند.
همتی با بیان اینکه از ابتدای ۱۴۰۰ دیگر چک حامل نخواهیم داشت، عنوان کرد: از این تاریخ چک‌هایی که با طرح جدید به بازار عرضه می‌شوند هنگام صدور باید در سامانه صیاد ثبت شوند و فرد دریافت‌کننده نیز در سامانه صیاد اعتبار صادرکننده را کنترل و در صورتی‌که مشکلی نداشت، چک را قبول می‌کند. اگر فردی خواست چکی را منتقل کند حتما باید با ورود به سامانه صیاد، نسبت به ثبت و انتقال چک اقدام کند. همتی تاکید کرد: قطعا با اجرایی‌شدن این طرح، اعتبار چک مجددا به این ابزار پرداخت بازمی‌گردد. در اینجا جا دارد از مجلس شورای اسلامی و همکاران شبکه بانکی و بانک مرکزی به دلیل فعالیت در این عرصه قدردانی کنم.
رئیس‌کل بانک مرکزی ضمن تاکید بر اطلاع‌رسانی جامع و شفاف در زمینه قانون جدید چک توسط شبکه بانکی گفت: در کمتر از دو ماه آینده ضروری است اطلاع‌رسانی کامل به هم‌وطنان توسط نظام بانکی انجام شود. تاکید می‌کنم چک‌های موجود فعلا اعتبار دارد، البته توصیه می‌کنم صادر‌کنندگان یا دریافت‌کنندگان چک به سمت استفاده و ثبت اختیاری چک در سامانه صیاد پیش بروند و در این مدت کمتر از دو ماه باقی‌مانده با این روش آشنا شوند تا در ابتدای سال آینده و با اجباری شدن ثبت چک در سامانه صیاد، در تجارت و نقل و انتقال چک دچار مشکل نشوند.
ثبت چک تا ۱۴۰۰ اختیاری است
معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در این مراسم تاکید کرد که دلیل اختیاری بودن روند ثبت چک در سامانه صیاد تا پایان سال‌جاری این است که شرایطی فراهم شود تا آشنایی مردم با این سامانه بیشتر و فرهنگسازی لازم در این باره انجام شود. در صورت آشنایی بیشتر مردم با این سامانه، اجرای قانون جدید چک به‌صورت روان‌تر انجام خواهد شد. او ادامه داد: قاعدتا در آینده ثبت سیستمی در این قانون اجباری خواهد شد، یعنی صادرکننده چک ملزم خواهد بود، در کنار اینکه چکی را صادر می‌کند و فیزیک را تهیه می‌کند، پس از آن اطلاعاتی را که روی فیزیک چک درج کرده شامل مبلغ، تاریخ و هویت گیرنده چک را در سامانه صیاد وارد کند و گیرنده نیز باید چکی را بدون ثبت الکترونیک دریافت نکند.
به گفته نادعلی‌زاده، رنگ چک‌های جدید متمایز از چک‌های قبلی است. چک‌های جدید صورتی و بنفش هستند که تفاوت بصری ویژه‌ای برای مشتریان ایجاد می‌کند.
معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی با اشاره به اینکه اعتقاد قانون جدید چک بر اقدامات پیشگیرانه است، گفت: از مرحله تخصیص دسته‌چک به مشتری تا مرحله صدور چک فرآیند به گونه‌ای در نظر گرفته شده است که امکان صدور چک بلامحل کاهش یابد. برای این منظور قاعدتا ثبت سیستمی چک در این قانون اجباری خواهد شد؛ یعنی صادرکننده چک در کنار اینکه صدور چک را به‌صورت فیزیکی انجام می‌دهد، ملزم خواهد بود اطلاعات درج شده روی فیزیک چک، اعم از تاریخ چک، مبلغ چک و هویت گیرنده چک را در سامانه صیاد وارد کند.
نادعلی‌زاده در ارتباط با اطمینان موردنیاز میان صادرکننده و دریافت‌کننده چک گفت: در ماده ۲۱ مکرر قانون جدید چک صادرکننده ملزم شده ثبت الکترونیکی چک کاغذی را در سامانه صیاد داشته باشد. گیرنده چک هم متناظرا می‌تواند از سامانه صیاد استعلام بگیرد. فرآیند سیستمی اضافه شده سبب ایجاد تقارن اطلاعاتی خواهد شد. گیرنده چک اطلاعات درج شده بر فیزیک چک را با اطلاعات الکترونیکی تطبیق می‌دهد و در صورت تطبیق اطلاعات می‌تواند مراتب تایید خود را در سامانه اعلام کند. در صورت عدم‌تطابق اطلاعات نیز می‌تواند مراتب عدم‌تایید چک را اعلام و دلایل عدم‌تایید را هم در سامانه مشخص کند. از این طریق صادرکننده متوجه خواهد شد که چک مورد تایید گیرنده قرار نگرفته است.
نادعلی‌زاده در مورد چک برگشتی گفت: قانون فعلی، نگاهی سیستمی و با محوریت فناوری دارد اما قانون جدید می‌تواند به کاهش جعل چک کمک کند. در قانون جدید اگر فردی چک برگشتی داشته باشد، تمام حساب‌هایش به میزان کسری موجودی مسدود می‌شود و دیگر نمی‌تواند ضمانتنامه بانکی دریافت کند و دسته‌چک جدید به وی تخصیص داده نمی‌شود یا حتی در فرآیند اعطای تسهیلات فرد دچار مشکل می‌شود.
نادعلی‌زاده در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: افرادی که دارای سابقه چک برگشتی باشند امکان ثبت چک در سامانه صیاد را نخواهند داشت. وی در پاسخ به این سوال که آیا با وجود این قانون در هر لحظه کنترل موجودی حساب‌ها انجام خواهد شد، گفت: خیر این اتفاق نخواهد افتاد. موجودی حساب افراد در بانک‌ها قرار دارد و در این صورت لازم است که از بانک‌ها استعلام گرفت. قانون جدید چک بحث اعتبار‌سنجی مشتریان بانکی را مطرح کرده است. بر اساس قانون جدید چک متقاضیان دسته‌چک اعتبار‌سنجی می‌شوند. بر اساس اعتبار‌سنجی، سقف اعتباری مشخص به افراد اعطا می‌شود و فرد در محدوده سقف اعتباری خود می‌تواند چک صادر کند. بنابراین به محض اینکه سقف اعتباری چک اجرا شود، صادرکننده چک نمی‌تواند متجاوز از سقف اعتباری چک صادر کند.
چک جدید از ۱۴ فروردین
سخنگوی قانون جدید چک در بخشی از سخنان خود به تاریخ دقیق انتشار چک‌های جدید هم اشاره کرد و گفت: قرار است چک‌های جدید از چهاردهم فروردین سال ۱۴۰۰ در سطح شعب توزیع شود و در اختیار مردم قرار گیرد. نادعلی‌زاده ادامه داد: بنابراین تا چهاردهم فروردین ماه چک‌های قبلی کمافی‌السابق قابلیت پذیرش و پردازش دارند، اما از تاریخ ذکرشده لازم است افراد چک‌های جدید را از بانک‌ها مطالبه کنند.
به گفته نادعلی‌زاده در حال حاضر سه اپلیکیشن برای استفاده افراد وجود دارد و به مرور به تعداد این اپلیکیشن‌ها افزوده خواهد شد. او همچنین از تعبیه سه درگاه بانکی در اینترنت‌بانک‌ها خبر داد و گفت: به مرور تا فروردین ۱۴۰۰ اینترنت بانک همه بانک‌ها مجهز به درگاه سامانه صیاد خواهند شد.