سال 99 سالی گران برای تمام بازارهای اقتصادی بود، بازار خودرو نیز از این قاعده مستثنی نبود و روزهای پرنوسانی را پشت سر گذاشت. در این میان کارشناسان راهکارهای متفاوتی را برای ساماندهی بازار مطرح می‌کردند که آزادسازی واردات خودرو از جمله مهم‌ترین این راهکارها بود.
واردات خودرو از انتهای خردادماه ۹۷ و در راستای مدیریت منابع ارزی کشور ممنوع شد و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، این موضوع اثر مستقیم بر رشد منحنی قیمت حتی در بازار داخلی‌ها داشته است. البته چندی پیش موضوع آزادسازی واردات خودرو در مجلس شورای اسلامی مطرح و مورد ارزیابی قرار گرفت. مسئولان دولتی، کارشناسان و فعالان بازار خودرو نظرات متفاوتی در این خصوص داشتند، عده‌ای معتقد بودند که آزادسازی واردات خودرو راهی برای کاهش و ثبات قیمت در بازار خودرو خواهد بود. به گفته آنها با ورود چنین خودرو‌هایی به کشور رقابت برای تولید خودرو در داخل نیز افزایش می‌یابد. از سوی دیگر برخی از کارشناسان معتقد بودند که واردات تاثیر چشمگیری در کاهش قیمت‌ها نخواهد داشت. بابک صدرایی کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با بازار در این خصوص گفته بود: «آزاد شدن واردات خودرو تاکنون عملی نشده و فرآیند آن مشخص نیست. اگر قرار است واردات براساس ارزهای که منشا خارجی دارند انجام شود، مشکلات خاص خود را دارد.
اگر واردات خودرو آزاد شود، تعرفه آن باید مشخص شود، از سوی دیگر نرخ ارز چقدر خواهد بود؟ باتوجه به پیچیدگی‌ها و مشکلاتی که مانند عدم واردات خودرو از خودروسازان اصلی و تامین آنها از کشورهای واسطه، واردات تاثیر چشمگیری در کاهش قیمت‌ها نخواهد داشت. اما می‌توان انتظار تاثیر قیمتی روی خودروهای مدل ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ داشته باشد. شاید ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش قیمت شکل گیرد. اما اینکه سبب کاهش ۵۰ درصدی قیمت شود، امکان‌پذیر نیست. اگر با نرخ ارز مطلوب و قیمت مناسب واردات شکل گیرد، احتمال کاهش ۲۰ تا ۳۰ درصدی قیمت‌ها وجود دارد. لازم به ذکر است تعداد قابل توجهی خودرو وارد بازار نخواهد شد که تاثیر مثبتی داشته باشد. واردات به لحاظ روانی تاثیرگذار هست، اما به شکل واقعیت امکان کاهش قیمت وجود ندارد.»
این گفته‌ها در حالی بود که برخی دیگر از فعالان بازار بر این باور بودند که تجریه‌های قبلی کشور نشان داده، این دست از پیشنهادات به سبب اینکه تناسبی با شرایط فعلی کشور ندارند، مشکلی از مردم عادی حل نخواهد کرد و ارز محدود کشور و ثبات نرخ آن را هم از بین خواهد برد، بنابراین واردات خودرو باید منتفی شود. به گفته آنها آزادسازی واردات خودرو تبعات منفی برای خودروسازان به همراه خواهد داشت و سنگی در برابر تولید است.
سیگنالی که همتی به بازار خودرو مخابره کرد
اما و اگرها در خصوص واردات خودرو همچنان ادامه داشت تا اینکه روز گذشته رئیس بانک مرکزی تا حدودی این مسئله را منتفی اعلام کرد و آب پاکی را روی دست بازار ریخت. عبدالناصر همتی در این خصوص گفته است: «در حال حاضر کشور نیاز‌های ارزی مهم‌تری دارد، بنابراین تخصیص ارز به واردات خودرو جزء اولویت اول ما قرار ندارد و بحث واردات اصلا مطرح نیست.»
با توجه به صحبت‌های اخیر رئیس بانک مرکزی این پرسش مطرح می‌شود که اولویت نبودن بحث آزادسازی واردات چه پیامی برای بازار خوردو به همراه خواهد داشت؟ مرتضی مصطفوی، کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش به «ابتکار» گفت: بدون شک هرگونه سیاست، اظهارنظر و تصمیمی که مانع از عرضه در بازار باشد می‌تواند سیگنال منفی را به بازار مخابره کند و این پیام را برساند که قرار نیست اوضاع بهبود یابد.
وی ادامه داد: من به شخصه با نیت رئیس بانک مرکزی درخصوص این صحبت کاری ندارم و نمی‌توانم ایشان را قضاوت کنم، اما متاسفانه اخیرا برای اینکه صنعت خودرو با هر شرایط و تمام ناکارآمدی‌ها حفظ شود برخی از مسئولان خود را پشت اسم‌های خوب پنهان می‌کنند. اسم‌هایی مانند حمایت از تولید ملی، ممانعت از خروج ارز از کشور، شتغالزایی و... . این اسامی ادبیات زیبایی داشته و تمام افراد را دنباله‌روی خود می‌کند. اما مسئله اینجاست که ما پشت این اسامی، ناکارآمدی صنعت خودرو را حفظ می‌کنیم.
خودروساز برای توسعه باید احساس خطر کند
این کارشناس صنعت خودرو با تاکید بر این مسئله که بدون شک صنعت خودرو تا زمانی که احساس خطر نکند از حالت ناکارآمدی خود خارج نمی‌شود اظهار کرد: بدون شک صنعت خودرو تا زمانی که احساس خطر نکند از حالت ناکارآمدی خود خارج نمی‌شود. به عبارتی دیگر صنعت خودروسازی ما باید احساس کند که در بازار رقیب داشته و اگر کیفیت کالای خود را بالا نبرد و توسعه نیابد باید حذف شود. مصطفوی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان این مسئله که افزایش مجدد نرخ ارز نیز سیگنالیتازه به بازار خوردرو مخابره خواهد کرد، گفت: همانطور که اشاره کردم قطعا اظهارنظرها ریتم بازار خودرو را برهم می‌زند و از سوی دیگر سبب می‌شود صنعت خودرو با تمام زیان‌ها و ناکارآمدی‌هایش روی پا بی‌ایستد. بنابراین با چنین صحبت‌هایی فعال بازار به خوبی متوجه می‌شود که فعلا خبری از بهبود در میان نیست. این در حالی است که افزایش مجدد قیمت ارز نیز سیگنال‌های منفی تازه‌ای را به بازار مخابره خواهد کرد.
وی ادامه داد: من گمان می‌کنم مجموع سیاستگذاری‌ها به سمتی است که منفعت عامه مردم خیلی در نظر گرفته نمی‌شود.
سال 1400 برای بازار خودرو چگونه خواهد بود؟
این کارشناس صنعت خودرو در پاسخ به این پرسش که وضعیت قیمت‌ها در بازار خودرو برای سال 1400 را چگونه پیش‌بینی می‌کنید، گفت: در شرایط فعلی هرگونه پیش‌بینی برای وضعیت بازارهای اقتصادی از جمله بازار خودرو کمی دشوار شده است. اگر گفت‌وگو میان ایران و آمریکا به نتیجه برسد، فضای سیاسی ما آرام باشد، منابع ارزی و فروش نفت افزایش یابد، منابع بلوکه شده آزاد شود قطعا قیمت دلار کاهش می‌یابد و پس از آن ما شاهد کاهش قیمت در بازار خودرو خواهیم بود. اما اگر تنش‌های سیاسی بیشتر شود قیمت‌ها با سرعت افزایش خواهد یافت و شاید در یک هفته با فزایش 30 تا 40 درصدی قیمت‌ها مواجه شویم.
مصطفی در ادامه گفت‌وگو با اشاره به این مسئله که متاسفانه بازار خودرو همانند سایر بازارهای غیرمولد وابسته به دلار شده است گفت: همانطور که گفتم پیش‌بینی شرایط بازار خودرو حتی تا پایان سال هم دشوار بوده و نمی‌توان با قطعیت در این خصوص صحبت کرد. به هرحال فعلا فضا کمی ملایم است اما باید توجه داشت که به محض بالا گرفتن تنش‌های سیاسی ما شاهد تغییرات اساسی در قیمت ارز و پس از آن قیمت خودرو خواهیم بود. متاسفانه بازار خودرو همانند سایر بازارهای غیرمولد وابسته به دلار شده است و دولت نباید اجازه می‌داد که چنین وابستگی ایجاد شود.