از سال 97 با جهش نرخ ارز، کشور با مشکلات بی‌شماری روبه‌رو شد، اقتصاد از آن موقع تا کنون با بی‌ثباتی روزگار را گذراند و در این میان بیشترین آسیب به معیشت مردم تحمیل شد. اما اکنون پس از تحمل دوران سخت تحریم و سیاست‌های غلط درون‌مرزی با تحولات سیاسی و تغییر رئیس جمهور آمریکا برخی از مسئولان امید بهبود وضعیت اقتصاد ایران را می‌دهند. این درحالی است که برخی دیگر از مسئولان معتقدند که حتی در صورت تدام تحریم‌ها اقتصاد ایران دیگر همانند قبل نخواهد بود و روزهای باثبات‌تری را پیش‌رو خواهد داشت.
اخیرا عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی در یادداشت جدیدی در اینستاگرام تاکید کرد که شرایط کشور به‌هیچ‌وجه به وضعیت بی‌ثبات قبل بازنمی‌گردد، حتی با تداوم تحریم‌ها. وی در این یادداشت نوشت: «سه‌شنبه شب گذشته، به‌دعوت شبکه افق، در برنامه عیار، ابعادی از تلاش‌های مجموعه حاکمیت و به‌ویژه بانک مرکزی در خنثی‌سازی تحریم‌های آمریکا و اقدامات بانک مرکزی در جلوگیری از فروپاشی اقتصادی را تشریح کردم. بحث اصلی این بود که در صورت نبود سیاست‌گذاری‌های مقاومتی و اقدامات بانک مرکزی، برای کنترل تراکنش‌های ریالی و پایه پولی و صیانت از ذخایر ارزی و تامین مالی واردات کالاهای اساسی و دارو، افزایش پایه پولی و نقدینگی و ارزان‌فروشی ارز می‌توانست کشور را در موقعیتی قرار بدهد که مطابق پیش‌بینى بسیارى از تحلیلگران با تورم افسارگسیخته و نرخ ارز غیرمعقول بالایی روبه‌رو شود. به‌دلیل سیاستها و برنامه‌های انجام‌شده و در حال انجام و ابزارهای طراحی‌شده و در حال استفاده، به‌ویژه در حوزه سیاست‌گذاری پولی و تامین مالی کسری بودجه، شرایط امروز کشورمان به هیچ وجه به وضعیت قبلی بازنمی‌گردد و مجموع شرایط نیز همین را نشان مى‌دهد.
بانک مرکزی و درکل مجموعه نظام به درستی از بحران تحریم‌ها به‌عنوان فرصتی برای بسیاری از سیاستها استفاده کرد و این اصلاحات را ادامه خواهد داد. تجربیات گرانسنگ خنثی‌سازی تحریم و اصلاح روندها، چه در بانک مرکزی و وزارت نفت و چه در بین مجموعه فعالین اقتصادی بخش خصوصی، بستر و شرایط متفاوتی را برای تجارت خارجی و نیز رشد تولید ملی، حتی با تداوم آن تحریم‌ها فراهم ساخته است. روند فزاینده صادرات نفت و فرآورده و صادرات غیرنفتی در ماه‌های اخیر موید این نکته است، هرچند، شک ندارم تحریم‌های آمریکا نیز نمى‌تواند روند قبل را طى کند.»
وعده همتی بر چه پایه و اساسی است؟
وعده ثبات در اقتصاد از سوی رئیس بانک مرکزی با پرسش‌های بسیاری همراه است. در ابتدا باید دید که این وعده بر چه پایه و اساسی بوده و پرسش مهم دیگر این است که اگر می‌شود با وجود تحریم‌ها اقتصاد را به ثبات نزدیک کرد چرا تا کنون این اقدام مهم انجام نشده است؟ در این راستا هادی حق‌شناس، اقتصاددان با اشاره به یادداشت اخیر همتی به «ابتکار» گفت: رئیس بانک مرکزی در یادداشت اخیر خود به یک نکته کلیدی اشاره کرده‌اند و آن هم این است که اقتصاد ایران به دوره قبل باز نخواهد گشت. وعده بازنگشتن اقتصاد به دوره‌های قبل یعنی اینکه اقتصاد سال آتی نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه‌ای که در دی‌ماه سال جاری 46 درصد اعلام شد را تجربه نخواهد کرد، تورم میانگین 32 درصد را نمی‌بیند، همانند سال 98 و 97 که رشد اقتصادی منفی داشتیم، رشد اقتصاد منفی نخواهد شد و دلار که در سال جاری بالای 32 هزار تومان رفت در سال آتی این نرخ را نخواهیم داشت بنابراین می‌توان گفت دیگر به این شرایط باز نمی‌گردیم. اما مهم‌ترین پرسش این است که دلیل این جمع‌بندی چیست؟
این کارشناس اقتصادی در بخش دیگری از گفت‌وگو با بیان این مسئله که انتظار عمومی کاهش محدودیت‌ها است، ادامه داد: این‌روزها انتظارات عمومی این است که تحریم‌ها برای سال آینده کمتر شود، فروش نفت افزایش یابد، منابع مالی بلوکه شده آزاد و به ایران منتقل شود و از سوی دیگر عوارض کرونا و تحریم در حال تخلیه شدن است وقتی این شواهد وجود دارد می‌توان انتظار داشت که این وعده قابل تحقق باشد.
وی افزود: اما یک نکته دیگری وجود دارد که رئیس بانک مرکزی گفته‌اند حتی درصورت تداوم تحریم‌ها، ثبات در اقتصاد را خواهیم داشت. باید گفت با رفتن ترامپ و آمدن بایدن انتظار برای افزایش تحریم‌ها نیست، چراکه ما می‌بینیم به محض شروع کار بایدن ممنوعیت سفر برخی از کشورها به آمریکا لغو شد. بنابراین انتظار می‌رود نه تنها تحریم‌ها بیشتر نشود بلکه روز‌به‌روز از فشارها کاسته شود و در این شرایط حتما وضعیت اقتصاد ایران بهبود خواهد یافت.