قیمت حامل‌های انرژی چگونه افزایش می‌یابد

شنبه، ۱۰ اسفند ۱۳۹۲ - ۱۷:۳۶:۳۴
کدخبر:۳۷۳۴

علی طیب‌نیا اعلام کرده با توجه به قانون‌های مصوب 89 تا امسال دولت باید چندین بار قیمت سوخت و دیگر حامل‌های انرژی را افزایش می‌داده اما قرار نیست همه این گرانی‌ها یک دفعه رخ دهد.

به عبارت بهتر دولتی‌ها قصد دارند به صورت تدریجی‌تر چند بار در سال نرخ‌ها را افزایش دهند. البته در صورت رخ دادن این موضوع دیگر نمی‌توان گفت بنزین تدریجی و ملایم گران شده چون افزایش محدود اما چندباره همان گرانی قابل توجه در سال خواهد بود. بنزین نیز به احتمال فراوان همین سرنوشت را خواهد داشت و به نظر می‌رسد در گام اول بنزین 700 تومانی با نرخ آزاد به قیمت 1050 تومان برسد. همزمان با صدور دستور توقف تولید بنزین پتروشیمی توسط وزیر نفت، دولت با اجرای دو سناریوی جدید قیمتی و غیرقیمتی برای بنزین در سال 93 در قالب اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها، قصد دارد با افزایش قیمت بنزین به 1050 تومان علاوه بر توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، واردات و عرضه بنزین پتروشیمی را هم متوقف کند. متوسط مصرف بنزین ایران در طول 3 دهه گذشته با افزایشی 5/2 برابری از 30 میلیون لیتر در روز در سال 1370 به بیش از 70 میلیون لیتر افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود با ادامه روند فعلی متوسط مصرف این فرآورده استراتژیک نفتی سال آینده به حدود 80 میلیون لیتر در روز افزایش یابد. در طول 3 دهه گذشته تاکنون دولت‌ها سناریوهای مختلفی را به منظور مدیریت و مهار مصرف بنزین به عنوان دماسنج اقتصاد کشور در دستور کار قرار داده‌اند که عرضه کوپنی، اجرای طرح سهمیه‌بندی و عرضه کارتی بنزین و سپس اجرای فاز اول قانون هدفمندسازی یارانه‌ها تا حدودی رشد مصرف این محصول نفتی را مهار کرد. آمارهای رسمی منتشر شده توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نشان می‌دهد در صورتی‌که این برنامه‌ها برای مدیریت مصرف بنزین اجرا نمی‌شد متوسط مصرف بنزین ایران در سال جاری از مرز 120 میلیون لیتر در روز عبور می‌کرد. با این وجود با گذشت بیش از 3 سال از اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها، مصرف بنزین بار دیگر در کشور جهش یافته است طوری‌که پس از رشدی 7 درصدی در سال جاری پیش‌بینی می‌شود در روزهای پایانی اسفند ماه و ایام نوروز بار دیگر متوسط مصرف این فرآورده میان‌تقطیری پالایشگاه‌های نفت بار دیگر از مرز 100 میلیون لیتر در روز عبور کند.


دستور توقف تولید بنزین پتروشیمی صادر شد

در شرایط فعلی متوسط تولید بنزین در پالایشگاه‌های نفت کشور حدود 65 میلیون لیتر در روز است که پیش‌بینی می‌شود سال آینده با بهره‌برداری کامل از طرح بنزین‌سازی پالایشگاه اصفهان، ظرفیت تولید بنزین کشور حداکثر به 70 میلیون لیتر در روز افزایش یابد. در این بین بیژن زنگنه، وزیر نفت در یک حرکت انتحاری! بنزین پتروشیمی‌ها را غیر استاندارد اعلام کرد و در حاشیه جلسه شورای شهر تهران دستور داد تولید پتروشیمی‌ها متوقف شود و این درحالی بود که مسؤولان سازمان استاندارد و مدیران میانی وزارت نفت بر استاندارد بودن بنزین تاکید داشتند. با این دستور عملا از سال آینده عرضه روزانه 8 میلیون لیتر بنزین پتروشیمی در سطح جایگاه‌های سوخت متوقف خواهد شد. با توجه به اینکه هم‌اکنون به طور میانگین روزانه حدود 4 میلیون لیتر بنزین وارد کشور می‌شود قطعا با توقف تولید بنزین پتروشیمی‌ها، واردات این فرآورده نفتی سال آینده با ساز و کار فعلی قیمت و مصرف، از مرز 10 میلیون لیتر در روز عبور می‌کند. این در حالی است که با توجه به افزایش بنزین ذخیره‌سازی در کارت‌های هوشمند سوخت، رشد فزاینده و روزافزون تردد خودروهای تک‌سرنشین، فقدان تولید خودروهای کم‌مصرف در صنایع داخلی و نبود سیاست‌های متمرکز به منظور واردات خودروهای کم‌مصرف، قطعا سال 93، سال سونامی مصرف بنزین در ایران خواهد بود.

برگ برنده‌های بنزین 1000 تومانی برای دولت

با مرور شرایط موجود وضعیت عرضه و تقاضای بنزین در سال جاری و سال آینده، در شرایط فعلی دولت 2 سناریو به منظور مدیریت مصرف این فرآورده پرطرفدار نفتی را در دستور کار قرار داده است. به گزارش مهر، سناریوی اول ساماندهی سهمیه ویژه بنزین برخی خودروها شامل آژانس‌های تاکسی، وانت‌بارها، خودروهای موسسات آموزش رانندگی و حذف سهمیه بنزین موتوسیکلت و خودروهای فرسوده است که عملا متوسط مصرف بنزین یارانه‌ای کشور 8 تا 9 میلیون لیتر در روز کاهش می‌یابد. از این رو دولت انتظار دارد با اجرای کامل این پروژه معادل تولید بنزین مجتمع‌های پتروشیمی در مصرف روزانه بنزین کشور صرفه‌جویی حاصل شود و این طرح جایگزین پروژه تولید بنزین در پتروشیمی‌ها شود. همزمان با اجرای این سیاست غیرقیمتی، افزایش قیمت بنزین در سال آینده قطعی است و به نظر می‌رسد سناریوی افزایش قیمت بنزین نیمه‌یارانه‌ای به لیتری 700 تومان و بنزین آزاد به لیتری 1050 تومان برای سال آینده قطعی شده است. گرانی بنزین 1050 تومانی فقط برای چند ماه رخ خواهد داد و در فصول مختلف نرخ آن تغییر خواهد کرد. به عنوان مثال دولت می‌تواند نرخ بنزین را در بهار 1050 و در تابستان 1300 و در پاییز تا 1600 تومان افزایش دهد و اینگونه افزایش نرخ حامل‌های انرژی یک باره نخواهد بود. اگر دولت بخواهد قانون بودجه 93 را اجرا کند می‌تواند قیمت بنزین را حتی تا 150 درصد فعلی افزایش دهد. طبق قانون بودجه نرخ حامل‌ها انرژی تا 87 درصد می‌تواند گران شود و دولت اختیار دارد نحوه افزایش را تعیین کند. یعنی دولت می‌تواند بنزین را 150 درصد گران کند و گازوئیل و نفت سفید را فقط 10 درصد افزایش دهد. در این صورت نمی‌توان افزایش نرخ بنزین را تدریجی دانست چراکه جمع افزایش مثلا 25 درصدی در هر فصل، گرانی 100 درصدی سالانه را به همراه خواهد داشت. باید دید برنامه دولت برای افزایش نرخ بنزین که وعده داده تدریجی خواهد بود چیست.