این موضوعی است که خودروسازان نیز آن را تایید می‌کنند. آنها می‌گویند که در کنار افزایش قیمت‌ها و به‌دنبال آن افت تولید، نزدیک به 50 درصد مشتریان خود را از دست داده‌اند. خودروسازان امید دارند که با راه‌اندازی دوباره لیزینگ‌ها بتوانند این بخش از مشتریان را به بازار بازگردانند.
بازندگان بازار خودرو
گروه خودرو- این روزها خودروسازان در حالي از توافقات احتمالی یا چگونگی روند مذاکرات با دیگر خودروسازان سخنی به میان نمی‌آورند كه به اعتقاد برخی از کارشناسان، فضای کلی صنعت خودرو بعد از لغو تحریم‌ها نشان‌دهنده بهبود اوضاع این صنعت است. این بهبود شرایط را می‌توان از برخی اظهارات خودروسازان مبنی‌بر توسعه محصول و ورود شرکایی جدید به به این عرصه به خوبی مشاهده کرد. اما با توجه به شرایط کنونی بازار خودروی کشور، به‌نظر می‌رسد بخشی از مشتریان خودروهای داخلی که بعد از افزایش قیمت‌ها قدرت خریدشان را از دست داده‌اند، در آینده نزدیک چالش جدید خودروسازان باشند. کاهش قدرت خرید برخی مشتریان واقعیتی است که به عقیده کارشناسان می‌تواند بعد از حل مشکلات نقدینگی و رونق تولید، خودروسازان را با چالش تازه اي مواجه کند.
هرچند بسیاری از دست‌اندرکاران صنعت خودرو عقیده دارند به‌دلیل انحصاری که در صنعت خودرو وجود دارد خودروسازان هیچ گاه نگران از دست دادن بازار خود نبوده‌اند؛ اما به‌نظر می‌رسد این بار مشکل خودروسازان با بازار اساسی‌تر از هر زمان دیگری باشد. بر همین اساس این سوال مطرح است که چنانچه خودروسازان قادر به برطرف کردن مشکلات خود به واسطه افزایش تولید باشند، آیا برای روزهای پرتیراژ خود مشتری خواهند داشت؟ بنابراين به‌نظر می‌رسد در حال حاضر یکی از مهم‌ترین مسائل صنعت خودرو تعیین تکلیف مشتریان آن باشد.
بعد از افزایش قیمت خودرو، تسهیلاتی که به واسطه آن مشتری می‌توانست خودرو را با شرایط اقساطی یا لیزینگی خریداری کند از سبد خرید حذف شد. به اين ترتيب قدرت خرید مشتری نیز با حذف شرایط مذکور روندی نزولی پیدا کرد. با در نظر گرفتن شرایط یاد شده نه تنها به آمار جاماندگان از خرید خودرو افزوده شد؛ بلکه با ادامه روند کنونی تولید، برقراری دوباره تسهیلات خرید کمی دور از ذهن است. حال باید دید بحث بازار از دست رفته خودروسازان چقدر جدی است و با بهبود شرایط صنعت خودرو، راهکار خودروسازان برای به دست آوردن این بخش از بازار چیست؟
50 درصد بازار را از دست دادیم
با توجه به اینکه بیش از 90 درصد بازار خودروی کشور در دست دو خودروساز بزرگ کشور است، بسیاری از کارشناسان عقیده دارند خودروسازان کشورمان مانند دیگر خودروسازان دنیا برای به دست آوردن مشتری دغدغه چندانی ندارند. تعرفه واردات خودرو نیز موضوعی بوده که باعث شده خودروسازان خودشان را بدون رقیب و بازار را در انحصار خود ببینند. هرچند به عقیده خودروسازان تعرفه واردات خودرو سودی به حالشان نداشته اما در واقع همین تعرفه واردات بوده که بازار را در اختیار خودروسازان قرار داده بود، اختیاری که برای خودروسازان خوشایند بوده، اما مشتریان را برای سال‌ها از خودروهای متنوع جدا کرده و ناخشنودی آنها را به همراه داشته است.
عبداله بابایی، مدیر فروش و بازاریابی ایران خودرو در رابطه با کاهش قدرت خرید مشتریان بازار خودرو و از بین رفتن بخشی از بازار خودروسازان به خبرنگار «دنیای اقتصاد» می‌گوید: با توجه به اینکه قیمت خودرو به واسطه مشکلات پیش آمده نظیر افزایش نرخ ارز و اعمال تحریم‌ها افزایش پیدا کرد، بخش بزرگي از بازار از دست رفت، زیرا قدرت خرید مردم تا یک دوم کاهش پیدا کرد. او در توضیح بیشتر می‌گوید: درست است که قیمت خودرو افزایش پیدا کرد اما حقوق کارگرها و کارمندان متناسب با این افزایش قیمت‌ها رشد نکرد و در نتیجه مشتریانی که در این دسته قرار داشتند قدرت خریدشان را از دست دادند و خودروسازان نیز عملا این بخش از بازار را از دست دادند.
بابایی در ادامه با اشاره به این موضوع که خودروسازان در سال گذشته تقریبا با افت 44 درصدی تولید روبه‌رو بودند می‌گوید: 10 تا 20 درصد تولیدات خودروسازان نیز امسال از دست رفت، در واقع می‌توان گفت به تناسب این کاهش تولید بازار نيز از دست رفت. این میزان از مشتری‌ها که بابایی به آنها اشاره می‌کند در حالی قدرت خرید خود را از دست داده‌اند که پیش از این می‌توانستند با رقمی حدود 10 میلیون تومان خودرویی با امکانات متوسط خریداری کنند؛ اما حالا این بخش از بازار باید رقمی حداقل برابر با 16 تا 18 میلیون تومان داشته باشند تا بتوانند همان خودرو را با امکانات متوسط داشته باشند.
تقویت قدرت خرید مشتریان
حل مشکل متقاضیان خودرو در سطح کلان هرچند وابسته به تصمیمات دولت است، اما به‌نظر می‌رسد نحوه تصمیم‌گیری مدیران خودروساز برای افزایش تولید و کاهش حداکثری قیمت‌ها نیز در احیای آن بخش از بازار که قدرت خرید خود را از دست داده‌اند بی‌تاثیر نباشد. قدرت خرید مشتریان، یعنی اقشار متوسط جامعه در حالی طی نزدیک به دو سال گذشته با سقوطی باورنکردنی روبه رو بوده است که خودروسازان عقیده دارند به تنهایی قادر به بازگرداندن قدرت خرید این بخش از مشتریان بازار خودرو نیستند. آنها عقیده دارند قدرت خرید از دست رفته بخش بزرگی از بازار باید به تدریج و به واسطه سیاست‌های دولت و خودروسازان به این قشر بازگردد. برای مثال لیزینگ خودرو یا افزایش تسهیلات خرید خودرو می‌تواند یک راه‌حل کوتاه‌مدت باشد.
بابایی در رابطه با وضعیت فعلی مشتری‌های بازار خودرو عقیده دارد از آنجایی که خودروسازان توانسته‌اند تولید را متناسب با مشتری‌های فعلی بازار حفظ کنند، تا یکی دو سال آینده مشکلی بابت مشتری نخواهند داشت؛ اما به هر حال باید برای به دست آوردن بخشی از بازار که امید خود را برای خرید خودرو از دست داده است، تلاشی صورت گیرد. او در ادامه می‌گوید: خودروسازها باید تیراژ محوری را رها کنند و به سراغ محصول محوری بروند تا با توسعه محصولات متنوع با قیمت‌هایی متنوع بتوانند نیاز تمام اقشار جامعه را برآورده کنند. بابایی همچنین تاکید می‌کند روش‌های مختلف فروش به تناسب توان مالی مشتری‌ها نیز می‌تواند گامی از سوی خودروسازان برای تسهیل خرید باشد.
او با اشاره به این موضوع که خودروسازان به تنهایی نمی‌توانند خرید را برای مشتری‌ها تسهیل کنند و سیاست‌های اقتصادی دولت نیز باید به کمک آنها بیاید می‌گوید: خودروسازان منابع بانکی با سود پایین در اختیار ندارند تا به مشتری بدهند، اما ما در تلاشیم تا در سال آینده برای راه‌اندازی لیزینگ خودرو با بانک‌ها مذاکراتی داشته باشیم تا با حداقل سود این بخش را فعال کنیم. اما در کنار پیشنهادی مانند لیزینگ؛ خودروسازان تا چه میزان قادر خواهند بود با اتکا به راهکارهایی مانند کاهش هزینه‌ها و استفاده بهینه از منابعشان، کاهش قیمت را برای مشتریانی که قدرت خریدشان بسیار کاهش یافته است به ارمغان بیاورند و آنها را از خرید خودرو ناامید نکنند؟
سعید لیلاز، کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به این سوال عقیده دارد از چنین راهکاری نمی‌توان برای کاهش قیمت‌ها استفاده کرد. او به خبرنگار «دنیای اقتصاد» می‌گوید: با کاهش هزینه‌های سربار و مدیریت منابع، خودروسازان نهایتا می‌توانند خود را در شرایط فعلی سرپا نگاه دارند و اجازه ندهند قیمت‌ها بیش از این افزایش پیدا کنند، اما کاهش قیمت‌ها با این دست راهکارها امکان‌پذیر نیست.
او با اشاره به اینکه نصف بازار خودروسازان عملا از دست رفته است می‌گوید: احیای این بخش از بازار حدود 2 یا 3 سال زمان نیاز دارد که آن هم نیازمند یک سیاست فرابخشی است زیرا بدون این سیاست‌های کلان خودروسازان به تنهایی قادر به احیای این بخش از بازار نخواهند بود. لیلاز عقیده دارد اگر دولت حقوق کارگران و کارمندان را تاسه سال پی‌در‌پی بیش از نرخ تورم افزایش دهد، بازار این توان را خواهد داشت تا به روزهای سال 90 بازگردد. خرید خودرو از طریق لیزینگ در حالی به عنوان یک راهکار پیشنهاد می‌شود که این گزینه قیمت نهایی خودرو را بسیار گران تمام می‌کند، اما لیلاز در این رابطه عقیده دارد لیزینگ‌ها در صورتی می‌توانند بازار از دست رفته را احیا کنند که نرخ تسهیلات آنها به واسطه سیاست‌های دولت کاهش پیدا کند. در نهایت به‌نظر می‌رسد هرچند خودروسازان بخش بزرگی از بازار را از دست داده اند، اما به واسطه بزرگ بودن و بالقوه بودن بازار خودروی کشور، نگرانی چندانی از این بابت ندارند، هرچند از ورود دولت برای زنده کردن بخشی از بازار که از دست داده‌اند استقبال می‌کنند.