با توجه به چالش‌ها و کمبودهایی که در تامین اعتبار تسهیلات مسکن در سطح کشور به‌ویژه شهرهای کلان وجود دارد و از سویی دیگر تامین وام و تسهیلات آن به‌عنوان کمک هزینه به‌طور انحصاری از طریق بانک مسکن انجام می‌شود، تصمیمات اخیر بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار به ایجاد موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن انجامیده است.
به گزارش ایران‌جیب به نقل از صمت، گرچه در حال حاضر بانک مسکن چند گزینه مختلف و با شرایط متفاوت برای تسهیلات‌دهی در حوزه مسکن پیش‌روی متقاضیان قرار می‌دهد، اما به هر صورت تنها نماینده شبکه بانکی در تامین بخشی از هزینه‌های مسکن بوده و نمی‌تواند تمامی تقاضاهای موجود را با توجه به قیمت فعلی مسکن پاسخگو باشد. براین اساس، قرار بر این شد تا با مجوز بانک مرکزی، موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن - که البته این طرح تا حدودی در سایر کشورها نیز مرسوم است - ایجاد شود تا بتواند از طریق جذب پس‌اندازهای خرد و اعطای تسهیلات مسکن به تامین مالی این حوزه بپردازد.
سابقه 200 ساله در دنیا
محمدهاشم بت‌شکن مدیرعامل بانک مسکن با بیان اینکه پیشینه فعالیت موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن در دنیا به حدود ۲۰۰سال پیش برمی‌گردد و تاسیس این موسسات گام بزرگی در بهره‌مندی از ظرفیت نهادی بازار مسکن کشور است، با تشریح تجربه دنیا در تاسیس موسسات پس‌انداز و تسهیلات «منطقه‌ای»گفت: تاسیس موسسات پس‌انداز منطقه‌ای در ایران با مصوبه اخیر شورای پول و اعتبار یک گام بزرگ در جهت بهره‌مندی از ظرفیت نهادی بازار مسکن است.
وی افزود: ۳ بخش اصلی برای فعالیت توسعه‌ای بانک مسکن در نظر گرفته شده که شامل توانمندسازی «خانوارهای فاقد مسکن به منظور افزایش توان و قدرت خرید مسکن»، «فعالان بخش مسکن و ساختمان» و «بانک‌ها و موسسات تخصصی فعال در بخش مسکن و ساختمان» می‌شود.
بت‌شکن ادامه داد: بنا به پیشنهاد مشترک وزارت راه و شهرسازی و بانک مسکن در چارچوب این ۳ توانمندسازی، برای نخستین بار دستورالعمل تاسیس و راه‌اندازی موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن به شکل منطقه‌ای در بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار به تصویب رسید که یک گام بزرگ در جهت بهره‌مندی از ظرفیت نهادی بازار مسکن است.
مدیرعامل بانک مسکن با اشاره به گذشته تامین مالی مسکن در ۴ دهه گذشته در ایران ادامه داد: بانک رهنی به‌عنوان نقطه کانونی، دو نهاد پولی و مالی یعنی بانک ساختمان و شرکت‌های سرمایه‌گذاری ساختمانی در حلقه نخست و موسسه پس‌انداز و وام منطقه‌ای با هدف تامین مالی بخش مسکن در هر استان فعالیت می‌کردند. همچنین در دهه اخیر تعاونی‌های مسکن با هدف کمک به ساختمان‌سازی و رفع مشکل افراد کم درآمد ایجاد شدند و هم‌اکنون هم فعالیت می‌کنند.
بت‌شکن صدور مجوز تاسیس صندوق‌های زمین و ساختمان از سوی سازمان بورس اوراق بهادار در سال گذشته و فعالیت شرکت‌های سهامی پروژه‌های ساختمانی را از اقدامات بانک مسکن در دو سال اخیر برای کمک به تامین مالی بخش مسکن و ساختمان عنوان کرد و از ارائه پیشنهاد تاسیس شرکت مدیریت دارایی‌ها و موسسه تضمین تسهیلات رهنی در لایحه جدید عملیات بانکی خبر داد. وی موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن را منظومه تکمیلی نظام تامین مالی مسکن عنوان کرد و گفت: سابقه فعالیت موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن در دنیا به حدود ۲۰۰ سال پیش برمی‌گردد به‌طوری‌که نخستین فعالیت این موسسات از سال ۱۷۷۶م در انگلستان آغاز شد.
ضرورت ایجاد موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن
بت‌شکن اهرم سرمایه، شرایط رقابتی، پایین آوردن نرخ هزینه تامین سرمایه، اعطای تسهیلات و جذب سپرده منطقه‌ای، ارزش‌افزایی ذی‌نفعان، پایین بودن هزینه‌های غیربهره‌ای و افزایش کارایی، توسعه و آبادسازی و اشتغال منطقه‌ای و افزایش انگیزه سهامداران منطقه‌ای، سهولت در مقررات و نظارت و ایجاد ارتباط بین عرضه و تقاضای مسکن را از ویژگی‌های تاسیس موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن عنوان کرد و گفت: با توجه به این ویژگی‌ها ضرورت ایجاد این موسسات احساس شد. همچنین با توجه به اینکه این موسسات با سرمایه بخش خصوصی تاسیس می‌شوند، محدودیت سرمایه برطرف خواهد شد و با توجه به مقررات کفایت سرمایه بانک می‌توانیم ۸ تا ۱۲ برابر، سرمایه تجهیز منابع و سرمایه داشته باشیم.
نرخ 2 درصدی سپرده قانونی
مدیرعامل بانک مسکن ادامه داد: این موسسات تک شعبه‌ای، کوچک و کارآمد هستند و یکی از نکات کلیدی، نرخ 2 درصدی سپرده قانونی برای این موسسات است. با توجه به اینکه نرخ جاری سپرده قانونی بانک‌ها به‌طور متوسط ۱۳درصد است بنابر این ۲درصد بسیار مفید خواهد بود.
وی افزود: بانک مسکن به منظور نهادسازی پولی و به منظور احیای این شرکت‌ها با توجه به شرایط فعلی سیاسی و اقتصادی کشور، پیشنهاد تاسیس موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن را تنظیم و به بانک مرکزی ارائه کرد. پس از آن با تعامل و برگزاری جلسات متعدد در حضور متخصصان و کارشناسان شورای پول و اعتبار، اهداف اصلی و نحوه عملکرد این موسسات مورد بررسی قرار گرفت و درنهایت در ۱۶ شهریور دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر موسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن مشتمل بر ۱۸ ماده و ۴ تبصره به تصویب شورای پول و اعتبار رسید.