براساس گزارشی که محمد فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری به تازگی اعلام کرده میزان 130 میلیون دلار محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان در دولت تدبیر و امید از کشور صادر شده، و در ابتدای دولت یازدهم ارزش صادرات محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان ۵ میلیون دلار بود که در سال ۹۴ به حدود ۵۰ میلیون دلار رسید و تعداد نوآوری‌های ثبت شده در دانشگاه‌های کشور در سال ۹۲، ۳۶۰ مورد بود که در سال ۹۴ به ۳۸۷ مورد رسیده است همچنین تعداد پارک‌های علم و فناوری دانشگاه‌های کشور از ۳۳ پارک در سال ۹۲ به ۳۹ پارک تا ۶ ماه اول سال ۹۵ افزایش یافته است، تعداد مراکز رشد نیز از ۱۲۰ مرکز در سال ۹۲ به ۱۸۰ مرکز رسیده است. همچنین براساس آخرین آماری که در سایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منتشر شده تعداد واحدهای فناور مستقر در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد در سال۹۲، ۳۴۰۰ مورد بود که در سال ۹۴ به ۴۴۰۰ مورد رسیده است. تعداد مراکز کارآفرینی و نوآوری در تمامی مراکز آموزشی، پژوهشی و فناوری دولتی نیز در سال ۹۲، ۵۵ مورد بوده که در سال ۹۴ به ۱۱۲ مورد رسیده است.
تعداد مناطق ویژه علم و فناوری در سال ۹۲، ۵ مورد بود که در سال ۹۴ به ۷ مورد رسیده همچنین تعداد اشتغال ایجاد شده مستقیم در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد در سال ۹۲، ۲۲۰۰۰ مورد بوده که در سال ۹۴ به ۲۹۶۰۶ مورد رسیده است. همچنین مبلغ و تعداد قرارداد منعقدشده با صنعت در نمایشگاه و فن بازار در سال ۹۲، ۵۰میلیارد ریال بوده که در سال ۹۴ به ۴۲۵میلیارد ریال رسیده و درواقع رشد معنی‌داری عقد قرارداد به میزان حدود ۴۲میلیارد تومان در فن بازار تا سال ۹۴ را نشان می‌دهد.
تعداد فناوری‌های خلق‌شده
علاوه بر این، تعداد شرکت‌های سرمایه‌گذار خطرپذیر (VC) در سال ۹۲، ۷ مورد بوده که در سال ۹۴ به ۱۱ مورد رسیده است. تعداد فناوری‌های مهم خلق شده در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد در سال ۹۲، ۶۱۳ مورد بودکه در سال ۹۴ به ۸۶۸ مورد رسیده است؛ این رقم رشد بیش از ۲۸درصدی تعداد فناوری‌های مهم خلق شده در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد را نشان می‌دهد.
تعداد نشان ثبت شده یا در مرحله ثبت از سوی پارک‌ها و مراکز رشد در سال ۹۲، ۱۰۲ مورد بوده که تنها در ۶ماه نخست سال ۹۴، ۷۷ نشان ثبت شده است. همچنین تعداد ایده‌های تبدیل شده به محصول در پارک‌ها و مراکز رشد در سال ۹۲، ۸۸۷ مورد بوده که در این بخش نیز تنها در ۶ماه نخست سال ۹۴، ۷۴۶ ایده تبدیل به محصول شده است.
اما تعداد ایده‌های تبدیل‌شده به محصول که تجاری‌سازی هم شده‌اند در سال ۹۲، ۶۸۷ مورد بود که در ۶ماه نخست سال ۹۴، ۵۶۵ ایده تجاری‌سازی شده است. تعداد هسته‌های فناور متقاضی ورود به پارک‌ها و مراکز رشد در سال ۹۲، ۳۸۱۰ مورد بوده که در ۶ماه نخست سال ۹۴ تعداد آنها ۳۵۴۵ مورد بوده است.
ارتباط رایانه با مغز انسان
حال برای بررسی جزئی‌تر عملکرد پارک‌های علم و فناوری در دولت یازدهم دو پارک علم و فناوری گیلان و سیستان بلوچستان مد نظر قرار گرفته که صمت نظر آنها را در این زمینه جویا شده است. مجید متقی‌طلب، رییس پارک علم و فناوری گیلان عملکرد پارک علم و فناوری این استان در دولت یازدهم را از دو منظر کمی و کیفی بررسی کرد و به صمت گفت: در صورتی که بخواهیم فعالیت‌های این مرکز را از نظر توسعه کمی بررسی کنیم طبق آخرین آمار تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان موسسات و هسته‌های فناوری پارک علم و فناوری گیلان به ۲۵۴ مورد در چند سال اخیر رسیده است. همچنین ایجاد مرکز رشد گردشگردی و مرکز رشد دانشگاهی با همکاری دانشگاه آزاد از دیگر اقدامات برای توسعه ساختاری این مرکز بوده است.
او افزود: از دیگر اقدامات مهمی که در سال‌های اخیر انجام شده ایجاد آزمایشگاهی برای بررسی رابطه رایانه با مغز انسان و ایجاد کنسرسیوم صادرات بوده است. از جمله فعالیت‌های برون‌مرزی که برای این هدف در نظر گرفته شده، تشکیل فن بازارهای مشترک با کشورهای حاشیه خزر است. ابتدا فعالیت کشورهای حاشیه خرز محدود به تبادل دانشجو بود که پس از عضویت ایران در قرار شد تجاری‌سازی را به‌عنوان موضوع مهم در دستور کار خود قرار دهند.
متقی‌طلب به دیگر اقدامات پارک علم و فناوری گیلان اشاره کرد و گفت: تیر سال گذشته قرار شد کشورهای اسلامی در کنار پارک‌های علم و فناوری ایجاد فن بازار و صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر را در دستور کار قرار دهند که طرح امکان‌سنجی آن به‌طور تقریبی رو به اتمام است و به زودی آن را ارسال خواهیم کرد.
او توسعه کیفی شرکت‌های دانش‌بنیان و موسسات این پارک را جزو برنامه‌های مهم دانست و تصریح کرد: برای ارزیابی کیفی شرکت‌های دانش‌بنیان آنها به طور مداوم پایش می‌شوند و شرکت‌هایی که عملکرد مطلوبی ندارند را تا جایی که مقدور باشد هدایت خواهیم کرد. برای توسعه فضای فیزیکی نیز سال گذشته در مجتمع نیمه‌صنعتی پارک، کارگاه‌ها و ساختمان‌های اداری جدیدی را افتتاح کرده‌ایم و ۱۲ ساختمان جدید با پیشرفت ۸۵درصدی در دست افتتاح داریم که امیدوارم تا دهه فجر امسال به بهره‌برداری کامل برسند.
25 ثبت اختراع در 2 سال اخیر
محمدنبی شهیکی‌تاش، رییس پارک علم و فناوری استان سیستان‌وبلوچستان با اشاره به اینکه هدف اصلی پارک‌های علم و فناوری توسعه فعالیت‌های کارآفرینی مبتنی بر فناوری است به صمت گفت: تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور پارک علم و فناوری سیستان و بلوچستان در دو سال اخیر از ۱۴ به ۷۱ مورد افزایش یافته و از آنجایی که هدف اصلی پارک‌های علم و فناوری توسعه مشاغل حرفه‌ای است در این مدت ۷۴۰ شغل تخصصی در این مرکز تاسیس شده که سهم قابل توجهی در اشتغال داشته است.
او افزود: همچنین در دو سال اخیر ۲۵ ثبت اختراع داشته‌ایم. یکی از مشکلاتی که در حوزه ثبت اختراع وجود دارد این است که بیشتر اختراعات بنیادین است در صورتی که بیشتر کشورها به سمت اختراعات تقاضامحور حرکت می‌کنند بنابراین تمرکز ما در این مرکز بیشتر روی اختراعات تقاضامحور است.
او فضای فیزیکی پارک علم و فناوری سیستان و بلوچستان را در دو سال اخیر ۳۶۰ متر دانست و گفت: در این دو سال موفق شدیم این فضا را به ۱۰هزار متر فضای فیزیکی برای استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان افزایش دهیم. علاوه بر این، دو فن بازار تخصصی در حوزه‌های هنر و محصولات فناورانه و دانش‌بنیان در این پارک شکل گرفته و ضریب حمایت از پارک علم و فناوری این استان نسبت به سال گذشته رشد ۳/۵برابری داشته است.
به گفته شهیکی‌تاش، حجم فروش شرکت‌های دانش‌بنیان نسبت به سال گذشته رشد ۳۰۰درصدی را تجربه کرده که با توجه به ظرفیت‌هایی که در کشورهای عمان، پاکستان و افغانستان وجود دارد برنامه‌ریزی‌های لازم برای افزایش فروش نیز مدنظر قرار گرفته است، این کشورها می‌توانند بازار مناسب و فرصت تجاری خوبی را برای شرکت‌های دانش‌بنیان فراهم کنند.
طیبه جهانبازی - گروه صنعت/ صمت