معاونت امنيت سازمان فناوري اطلاعات با انتشار نتايج بررسي‌هاي موسسات معتبر امنيتي دنيا درباره حفظ حريم شخصي در شبكه‌هاي اجتماعي بر لزوم آگاهي‌رساني عمومي به كاربران به ويژه نوجوانان تاكيد كرد. معاونت امنيت فضاي توليد و تبادل اطلاعات سازمان فناوري اطلاعات ايران با تحليل وضعيت امنيت رايانه‌يي در جهان امروز در بسته حمايتي توسعه شبكه‌هاي اجتماعي داخلي، توصيه‌هايي را براي حفظ حريم خصوصي كاربران در شبكه‌هاي اجتماعي آنلاين منتشر كرده است. براساس آمارهاي ارائه شده در اين بسته حمايتي، تحقيقات متعددي از سوي موسسات معتبر بين‌المللي درخصوص رفتار كاربران در فضاي مجازي و عضويت آنها در شبكه‌هاي اجتماعي صورت گرفته كه نتايج آن از عدم اعتماد كاربران به اين شبكه‌ها حكايت دارد.
چه كساني به اطلاعات كاربران دسترسي دارند
در شبكه‌هاي اجتماعي اوليه، توجه كمي به كنترل دسترسي و افشاي اطلاعات كاربران وجود داشت و بعد از ايجاد نخستين توده عظيم كاربران شبكه‌هاي اجتماعي، اين مساله به طور فزاينده مورد توجه قرار گرفت. رفته رفته كاربران خواستار حفاظت از اطلاعات منتشر شده توسط آنها در اين شبكه‌ها شدند و هم‌اكنون حفظ حريم خصوصي به يكي از مطالبات اصلي كاربران در شبكه‌هاي اجتماعي تبديل شده است.
اخيرا با ارائه شكايت‌هاي قانوني مختلف اين سوال مطرح مي‌شود كه آيا محتويات موجود در اين شبكه‌ها به صورت نادرست يا غيرمجاز منتشر مي‌شوند يا خير و چه كساني به اين اطلاعات دسترسي دارند.
با توجه به اينكه اطلاعات ذخيره شده توسط كاربران در شبكه‌هاي اجتماعي مي‌توانند مواردي مثل عكس، فيلم، اطلاعات شخصي و محل سكونت باشند، دريافت اين اطلاعات توسط افراد غيرمجاز و با اهداف سوء، مي‌تواند موجب ضررهاي جاني و مالي و در كمترين حالت، آزار و اذيت رواني باشد. بنابراين چگونگي تضمين حفاظت از اينگونه اطلاعات توسط شبكه‌هاي اجتماعي، يكي از چالش‌هاي كليدي استفاده از اين شبكه‌ها خواهد بود و در همين راستا نيز تمايل كاربران به حفظ حريم خصوصي در اين شبكه‌ها رو به افزايش است.
2.4 ميليارد نفر كاربران شبكه‌هاي اجتماعي
روند رو به رشد كاربران شبكه‌هاي اجتماعي در سطح جهان كه توسط موسسه امريكايي eMarketer بررسي شده، نشان مي‌دهد كه در سال ۲۰۱۸ بيش از 2.4ميليارد كاربر شبكه اجتماعي در سطح جهان وجود خواهد داشت. همچنين رشد افزايشي كاربران اين شبكه‌ها گواه اين مساله خواهد بود كه اهميت رعايت مسائل امنيتي و حريم خصوصي در اين شبكه‌ها نيز بايد بيش از پيش مورد توجه قرار بگيرد.
در تحقيقي توسط موسسه CNBC ميزان اعتماد كاربران شبكه اجتماعي فيس‌بوك به نگهداري از اطلاعات شخصي آنها توسط اين شبكه بررسي شده است. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان مي‌دهد كه حدود ۶۰ درصد از كاربران تقريبا اعتمادي به فيس‌بوك در اين زمينه ندارند. علاوه بر اين ۲۸درصد از كاربران اعتماد متوسطي به اين شبكه دارند بنابراين، اين دسته از كاربران نيز اطلاعات حساس خود را در فيس‌بوك قرار نمي‌دهند. لذا مي‌توان نتيجه گرفت كه اين شبكه اجتماعي نتوانسته است انتظارات حريم خصوصي كاربران را فراهم كند.
در بررسي ديگر توسط مركز تحقيقات Pew تنظيمات حريم خصوصي نوجوانان در كشور امريكا براي شبكه اجتماعي فيس‌بوك مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج حاصل از اين بررسي بيان مي‌كند كه ۶۰ درصد نوجوانان، دسترسي به اطلاعات خود را با بالاترين سطح حفظ حريم خصوصي تنظيم كردهاند. اين مساله نشانگر گرايش به حفظ حريم خصوصي در اين رده سني است كه دليل اصلي آن، جلوگيري از آسيب‌هاي احتمالي عضويت در شبكه‌هاي اجتماعي است. علاوه بر اين ۲۵درصد از اين گروه سني، تنظيمات حريم خصوصي را در سطح متوسط و ۱۴درصد نيز در سطح عمومي قرار داده‌اند.
مناسب نبودن آگاهي كاربران
اگرچه نگاه به نتايج فوق مي‌تواند گواهي بر تمايل و گرايش نوجوانان به حفظ حريم خصوصي آنها در شبكه‌هاي اجتماعي باشد اما اين آمارها مستقل از ميزان آگاهي نوجوانان از لزوم حفظ حريم خصوصي استخراج شده است.
نتايج نظرسنجي موسسه madia common sense نشان مي‌دهد كه ميزان آگاهي نوجوانان از سياست‌هاي حفظ حريم خصوصي در شبكه‌هاي اجتماعي مناسب نيست. در اين نظرسنجي درصد افرادي كه از سياست‌هاي حريم خصوصي در شبكه‌هاي اجتماعي مطلع نيستند با درصد افرادي كه تنظيمات حريم خصوصي فيس‌بوك خود (به عنوان يك شبكه اجتماعي فراگير) را در حالت عمومي قرار داده‌اند، مطابقت مي‌كند.
اين مساله مي‌تواند تاييدكننده اين موضوع باشد كه قرار گرفتن تنظيمات روي حالت عمومي مي‌تواند ناشي از عدم آگاهي از سياست‌هاي حريم خصوصي شبكه‌هاي اجتماعي باشد. بنابراين افزايش آگاهي عمومي مي‌تواند موجب تغيير در وضعيت فوق و رعايت هر چه بيشتر مسائل حريم خصوصي توسط نوجوانان شود.
تهديدات جاني و مالي، بيشتر از هر كسي نوجوانان را در شبكه‌هاي اجتماعي تهديد مي‌كند و آگاهي آنان از تهديدات مي‌تواند از بروز مشكلات و آسيب‌هاي موجود در اين زمينه براي اين قشر جلوگيري كند.
به همين دلايل در مركز تحقيقاتي Pew نيز آمارهايي درخصوص اطلاعات خصوصي منتشر شده توسط نوجوانان در رسانه‌هاي اجتماعي ارائه داده است. اين اطلاعات از نام، عكس و تاريخ تولد گرفته و تا روز تولد، آدرس رايانه، محل زندگي و شماره تلفن آنها متغير است. استخراج اين اطلاعات توسط بدخواهان مي‌تواند منجر به سوء‌استفاده‌هاي تبليغاتي، مالي و حتي جاني شود و طبيعتا انتشار اين اطلاعات حساس مي‌تواند به دو دليل عدم آگاهي از مسائل امنيتي و حريم خصوصي در رسانه‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي با اعتماد كاذب به اين شبكه‌ها انجام شده باشد.
23 درصد اطلاعات را منتشر نمي‌كنند
نگراني‌هاي حريم خصوصي در رسانه‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي در سال ۲۰۱۴ از ديدگاه رده سني ۱۵تا ۳۵سال در ايالات متحده، آمارگيري جالب ديگري است كه توسط Fortinet در اين زمينه انجام شده است. براساس اين آمارگيري حدود ۲۷درصد از افراد نگران شناسايي اطلاعات خصوصي‌شان مثل برنامه‌هاي كاري و تفريحي هستند. حدود ۲۵درصد نگران دسترسي بازارياب‌ها و سازمان‌هاي تبليغاتي به اطلاعات آنها هستند. حدود ۲۱درصد نگراني در اين زمينه ندارند و ۲۳درصد نيز اصلا اطلاعات خصوصي خود را منتشر نمي‌كنند.
نتايج ۳ نظرسنجي انجام شده توسط موسسه تحقيقاتي Bitkom شامل اطلاعات جالبي است. در نظرسنجي اول از افراد پرسيده شده كه چه جنبه‌هايي از تنظيمات حريم خصوصي شبكه‌هاي اجتماعي براي شما اهميت دارد. در پاسخ به اين سوال بيش از ۹۳درصد افراد حذف اطلاعات موجود بدون هر گونه مشكلي را مهم‌ترين ويژگي حريم خصوصي براي شبكه‌هاي اجتماعي عنوان كردهاند.
همچنين حدود ۹۱درصد قابل تنظيم بودن مشاهده‌پذيري اطلاعاتشان براي افراد يا گروه‌هاي خاص را مطرح كردهاند. ۸۷ درصد نيز مشاهده‌پذيري پست‌هايشان توسط افراد مجاز را هم ارزيابي كردهاند.
۸۳درصد عدم قابليت شناسايي نمايه‌شان توسط موتورهاي جست‌وجو را مهم توصيف كردهاند. ۸۲درصد قابليت مسدودسازي و جلوگيري از برچسب‌گذاري آنها در عكس‌ها و پست‌ها توسط افراد ديگر را به عنوان يك تنظيم مهم پيشنهاد داده‌اند. ۷۸درصد به طور كلي عدم قابليت مشاهده نمايه‌شان در شبكه اجتماعي را مهم جلوه داده‌اند و ۷۰درصد نيز مسدودسازي درخواست‌ها را مطرح كردهاند.
در تمامي موارد درصدهاي ارائه شده بالاست و مي‌توان نتيجه گرفت كه ارائه همه اين موارد در شبكه‌هاي اجتماعي حياتي ارزيابي مي‌شود.
80 درصد درخواست براي مقررات سخت‌گيرانه
در نظرسنجي دوم، ميزان موافقت افراد با برخي نكات در مورد امنيت شبكه‌هاي اجتماعي پرسيده شده است. طي اين نظرسنجي حدود ۹۱درصد از افراد تاييد كردهاند كه شبكه‌هاي اجتماعي بايد روش‌هاي حفاظت از داده بهتري داشته باشند. ۹۰درصد متذكر شده‌اند كه شبكه‌هاي اجتماعي بايد نحوه استفاده از اطلاعات خصوصي افراد را بهتر توضيح دهند.
۸۱درصد اظهار داشته‌اند كه بايد يك مهر تاييد كيفيت براي شبكه‌هاي اجتماعي در زمينه حفاظت از داده‌ها وجود داشته باشد. ۸۰درصد نيز از حكومت درخواست داشته‌اند كه مقررات سخت‌گيرانه‌تري را براي حفاظت از داده در شبكه‌هاي اجتماعي وضع و اجبار كند.
در همين حال ۶۵ درصد افراد اعلام كردهاند كه اطلاعاتي در مورد چگونگي حفاظت از داده‌هاي خود در شبكه‌هاي اجتماعي ندارند. در اين ميان تنها ۴۰درصد بيان كردهاند سرويسي كه شبكه اجتماعي ارائه مي‌دهد، حق دسترسي به داده‌هاي شخصي را دارد. علاوه بر اين تنها ۲۲درصد بيان كردهاند كه مراقبتي روي اتفاقات رخ داده در داده‌هايشان در شبكه‌هاي اجتماعي ندارند. بنابراين از بررسي موارد ذكر شده در اين نظرسنجي مي‌توان به طور كلي به عدم اعتماد كاربران به شبكه‌هاي اجتماعي دست يافت. در نظرسنجي سوم، اهميت برخي نكات هنگام انتخاب يك شبكه اجتماعي براي استفاده توسط كاربران در نظر گرفته شده است. طي اين نظرسنجي ۹۵درصد افراد حفظ امنيت و حريم خصوصي اطلاعات شخصي خود را به عنوان عامل كليدي براي انتخاب شبكه اجتماعي مورد استفاده خود معرفي كردهاند.
به گزارش مهر ۹۴درصد تاكيد داشته‌اند كه بايد كنترل و استفاده از داده‌هاي شخصي توسط شبكه اجتماعي طبق استانداردهاي حفاظت از داده صورت پذيرد. ۹۳درصد اظهار كردهاند كه تنظيمات حريم خصوصي بايد گسترده (يعني در برداشتن تمامي حالت‌ها) و ساده باشد. ۸۸ درصد نيز ويژگي‌هاي شبكه را مدنظر قرار داده‌اند و ۸۱درصد عضو بودن دوستان، همكاران و خانواده خود در آن شبكه را ملاك انتخاب خود قرار مي‌دهند. ۶۰ درصد نيز بين‌المللي بودن شبكه اجتماعي را مورد توجه قرار داده‌اند. همانطور كه ديده مي‌شود، باز هم حفظ امنيت و حريم خصوصي در رأس مطالبات كاربران از شبكه‌هاي اجتماعي قرار گرفته است.
اطلاعات منتشر شده از سوي معاونت امنيت سازمان فناوري اطلاعات در بسته حمايتي راهكارهاي توسعه امن فضاي مجازي و شبكه‌هاي اجتماعي آنلاين با استناد به آمارهاي موجود به خوبي نشان مي‌دهد كه تمايل به حفظ حريم خصوصي در شبكه‌هاي اجتماعي تا چه حد در كاربران رو به افزايش است و دليل اين امر نيز طبيعتا مخاطراتي است كه به دليل افشاي اطلاعات شخصي گريبان‌گير افراد شده است.
- روزنامه تعادل