تا حالا شده همینطوری سرانگشتی هزینه خوراکتان را در هفته حساب کنید؟ چه اقلامی در هفته سهم بیشتری در سبد خانوار شما دارد؟ چند درصد از هزینه ماهانه زندگیتان صرف خرید مواد خوراکی می‌شود؟ آمارهای رسمی می‌گوید ما ایرانی‌ها فقط ۲۳ درصد از درآمدمان را صرف مواد خوراکی می‌کنیم اما محاسبات ما چیز دیگری نشان می‌دهد. البته معیار‌ها متفاوتند ولی به طور کلی تامین نیازهای خوراکی افراد جامعه، آن چنان بی‌برنامه و بی‌حساب و کتاب نیست. یعنی دولت‌ها و دستگاه‌های مسئول باید «سبد غذایی مطلوب» جامعه را مثل همه جای دنیا طراحی، تدوین و در رسانه‌ها اعلام کنند. در گزارش امروز اوضاع و احوال یک خانواده چهار نفره ساکن پایتخت را بررسی و سپس آن را با سایر نقاط جهان مقایسه می‌کنیم.
یک سبد ایرانی:
وضعیت ایرانی‌ها در زمینه مصرف مواد خوراکی چطور است و هر هفته چقدر هزینه می‌کنند؟ شاید برای این کار لازم باشد ابتدا غذاهای پر مصرف خانواده‌های ایرانی را مشخص کنیم. برنج، گوشت، مرغ، نان، سیب زمینی و پیاز سبد اصلی غذای خانواده‌های ایرانی را تشکیل می‌دهد:
۱. برای به دست آوردن مجموع هزینه‌های خوراکی، میزان مصرف برنج در هفته را به ازای هر نفر ۷۰۰ گرم تخمین زدیم و قیمت آن را هم کیلویی ۵۰۰۰ تومان در نظر گرفتیم (برنج ایرانی معمولا بین ۴ تا ۷ هزار تومان در حال حاضر قیمت دارد) با این حساب تقریبا هفته‌ای ۱۵ هزار تومان کل خرج برنج یک خانواده چهار نفره می‌شود (=با ارز مبادله‌ای معادل ۶ دلار).
۲. گوشت قرمز را هفته‌ای ۱ کیلو به ازای ۴ نفر محاسبه کردیم، قیمت گوشت هم به طور متوسط هر کیلو ۳۰ هزار تومان (۱۲دلار). هفته‌ای یک مرغ کامل (حدود ۲ کیلو) برای یک خانواده چهار نفره، مرغ هم کیلویی ۷۰۰۰ تومان و یک مرغ کامل ۱۴ هزار تومان (حدود ۶ دلار). سیب زمینی و پیاز هم هر هفته حدود ۵ هزار تومان برای ایرانی‌ها خرج بر می‌دارد. (۲ دلار)
۳. در این محاسبات، برای یک خانواده چهار نفره حدود ۳۰ هزار تومان هزینه صبحانه در هفته در نظر گرفتیم، ۱۵ هزار تومان برای اقلامی مثل روغن، ماست و... و برای میوه هفته‌ای ۵۰ هزار تومان.
پس با این حساب یک خانواده چهار نفر حدود هفته‌ای ۱۵۹ هزار تومان معادل تقریبی ۶۴ دلار را صرف خوراک خود می‌کنند، یعنی ماهیانه ۶۳۶ هزار تومان (۲۵۶ دلار) پس عملا نظر کسانی که می‌گویند ایرانی‌ها ۲۳ درصد هزینه خود را برای مواد خوراکی مصرف می‌کنند کاملا غلط است چون حداقل حقوق وزارت کار حدود ۴۹۰ هزار تومان است که برای یک سبد غذایی معمولی خانواده ۴ نفره هم کافی نیست. به طور کلی می‌توان تخمین زد حدود ۹۰ درصد درآمد متوسط ایرانی‌ها صرف خرید مواد خوراکی می‌شود. ضمنا از این نکته هم نگذریم که حضور قدرتمند برنج در این سبد غذایی سبب شده که متوسط قیمت خرید هفتگی کاهش پیدا کند وگرنه با گرانی فزاینده اقلامی مانند گوشت و مرغ این ۶۳۶ هزار تومان تا ۸۰۰ هزار تومان هم جای رشد داشت.
**
خارجی‌ها چقدر خرج خورد و خوراک می‌کنند؟
چندی پیش نشریه تایم گزارشی منتشر کرد که در آن نویسندگان این مجله ۱۴ خانواده را به طور تصادفی از نقاط مختلف دنیا انتخاب و غذای مورد علاقه و هزینه هفتگی خوراک آن‌ها را محاسبه کرده بودند. نکته جالب گزارش تایم، تفاوت فاحش هزینه خانواده‌ها در طول یک هفته است، از خانواده‌ای که در آفریقا به زحمت ۲ دلار خرج می‌کند تا خانواده‌ای که هفته‌ای ۵۰۰ دلار صرف خوراکشان می‌کنند. بر اساس این گزارش، یک خانواده آلمانی تقریبا در ماه ۴ هزار یورو یعنی ۶ میلیون تومان درآمد دارد. حالا اگر طبق گزارش همین نشریه تایم هزینه خوراک یک خانواده را ۵۰۰ دلار در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم در ماه تقریبا ۳۰ درصد هزینه خانواده صرف خوراک می‌شود.
در کشور ژاپن و ایتالیا حدود ۱۰ درصد درآمد یک خانواده چهار نفره صرف خوراک می‌شود. مکزیک ۳۴ درصد و انگلیس حدود ۳۵ درصد درآمد خود را صرف غذای خود می‌کنند. اوضاع خورد و خوراک اما در برخی کشور‌ها مانند کشور آفریقایی چاد بسیار وحشتناک است. به عنوان مثال هر خانواده فقط توان مالی‌اش در این حد است که هفته یک و نیم دلار یعنی حدود ۴ هزار تومان برای مخارج خوراکی‌اش هزینه کند، چیزی حدود ۵۰۰ تومان در روز، معادل ۳ تا نان لواش ما! البته با این شرط که به همین میزان درآمد داشته باشد، چون معمولا در این سرزمین‌های قحطی زده، این درآمد خانواده نیست که هزینه‌ها را تامین می‌کند، بلکه کمک‌های بین المللی است که چاره ساز می‌شود.
جدول منتشر شده در نشریه تایم:
غذاهای مورد علاقه مخارج هفتگی برای مواد خوراکی کشور / شهر
ساشیمی، میوه، کیک، سیب زمینی ۳۱۷ دلار ژاپن/ کودایرا
ماهی، پاستا با راگو، سوسیس با هات داگ، استیک ماهی ۲۶۰ دلار ایتالیا / سیسیلی
سوپ گوشت گوسفند ۱. ۵ دلار چاد / کمپ بریجینگ
مرغ بریانی با برنج باسماتی ۲۲۱ دلار کویت/ کویت
اسپاگتی، سیب زمینی، مرغ کنجدی ۳۴۲ دلار آمریکا/ کارولینای شمالی
پیتزا، گوشت خرچنگ، مرغ، پاستا ۱۸۹ دلار مکزیک/ کورناویچا
گوشت دودی شده خوک به همراه سس ۱۵۵ دلار چین / پکن
گوشت فیله خوک به همراه هویج و سالاد ۱۵۱ دلار لهستان / جازیرونا
بامیه به همراه گوشت گوسفند ۶۸ دلار مصر/ قاهره
سوپ سیب زمینی با کلم ۳۱ دلار اکوادور / تینگو
پودینگ میوه به همراه گوشت گوسفند ۴۰ دلار مغولستان / اولان باتور
آووکادو، ساندویچ مایونز، می‌گو، کیک شکلاتی ۲۵۳ دلار انگلیس/ گلینگ بورس
قارچ، پنیر و گوشت خوک ۵ دلار بوتان / شینخی
سیب زمینی، گوشت خوک و ماهی، رشته فرنگی با تخم مرغ و پنیر، پیتزا ۵۰۰ دلار آلمان / بورگت هاگ