رویترز در گزارشی نوشت: در پی امضای توافق هسته‌ای میان ایران و شش قدرت بزرگ جهان که فرصت‌های قابل توجهی را برای شرکت‌هایی مانند بوئینگ و ایرباس ایجاد می‌کند فروش هواپیما به ایران آماده اوج گرفتن است.
این توافق لغو همه تحریم‌های بازرگانی اقتصادی از جمله تحریم‌های مربوط به فروش هواپیماهای مسافری را در پی خواهد داشت و به شرکت‌های امریکایی برای گسترش فعالیت در ایران فرصت می‌دهد. به این ترتیب شرکت‌های امریکایی مانند بوئینگ با دریافت مجوز از سوی دولت امریکا اجازه خواهند داشت به فروش یا لیزینگ هواپیماهای مسافری به ایران بپردازند. بوئینگ اعلام کرده است: برای فروش هواپیما به ایران که طبق گزارش مؤسسه انگلیسی آسانت فلایت گلوبال متوسط عمر ناوگان هواپیمایی آن 23 سال است، بازاری برای خود می‌بیند.
مقامات صنعت هواپیمایی ایران و غرب برآورد می‌کنند که ایران ظرف یک دهه آینده به 400 فروند هواپیمای جدید به ارزش 20 میلیارد دلار نیاز خواهد داشت که نشان می‌دهد برای هر دو شرکت ایرباس و بوئینگ که مدت‌ها منتظر فروش هواپیماهای جدید به ایران بوده‌اند فرصت تجاری مناسبی وجود خواهد داشت. تیم نیل سخنگوی بوئینگ با اشاره به اینکه این شرکت منتظر دستورالعمل از جانب دولت درباره فروش هواپیما به ایران است اظهار کرد که این هواپیماساز تا زمان اقدام کنگره همچنان منتظر خواهد ماند. ایرباس هم در این باره اظهار احتیاط کرد و سخنگوی این شرکت به رویترز گفت: توافق میان ایران و کشورهای گروه 1+5 هنوز رسمی و اجرا نشده است و به محض اینکه عملی شود، این شرکت به ارزیابی فرصت‌های تجاری در چارچوب توافق مذکور خواهد پرداخت. به گفته منابع صنعتی، به نظر می‌رسد بوئینگ در نخستین موج از فروش هواپیما در موقعیت بهتری از ایرباس قرار دارد که تا حدودی به دلیل مواضع سختگیرانه‌تر دولت فرانسه در مذاکرات هسته‌ای با ایران است. دولت فرانسه 11 درصد سهم در هواپیماسازی اروپایی ایرباس دارد.
یکی از مهمترین بخش هایی که در سال‌های گذشته هدف تحریم‌های غرب علیه ایران قرار گرفت بخش حمل و نقل بود. موقعیت جغرافیایی ایران در منطقه باعث شده که ترانزیت کالا و جابه‌جایی مسافر از کشورهای منطقه به سمت اروپا، چین و هند و بالعکس از نظر اقتصادی، کاهش هزینه‌های حمل و نقلی و امنیتی از ایران به صرفه تر از کشورهای دیگر باشد. بنابراین درآمدزایی ایران از طریق صنعت حمل و نقلی شکوفایی اقتصاد کشور را موجب می‌شود به همین دلیل تحریم صنعت حمل و نقل از مهمترین تحریم‌ها بر ضد کشور بود. با حصول توافق هسته‌ای و امکان لغو تحریم‌ها تا دو ماه آینده، لغو تحریم‌های حمل و نقلی مانند لغو تحریم خرید هواپیماهای مسافربری، یکی از بندهای مهم توافق هسته‌ای است.
بر اساس متن توافق برای نخستین‌بار پس از سه دهه تحریم غیرعادلانه، ممنوعیت خرید هواپیمای مسافربری مرتفع و امکان بازسازی ناوگان هوایی کشور و ارتقای ایمنی پروازها فراهم خواهد شد. لغو تحریم‌ها این امکان را فراهم می‌کند ناوگان حمل و نقل هوایی کشور که عمر متوسط آن به 23سال می‌رسد نوسازی شود. آن‌طور که وزیر راه و شهرسازی گفته ایران برای نوسازی ناوگان هوایی خود به 400 هواپیمای جدید نیاز دارد که همین موضوع باعث شده بسیاری از شرکت‌های سازنده هواپیما برای دستیابی به بازار ایران بعد از تحریم‌ها رقابت کنند. بازار ایران برای این شرکت‌ها 20میلیارد دلار ظرفیت دارد و برهمین اساس شرکت هایی نظیر ایرباس و بوئینگ برای ورود به بازار ایران و فروش محصولات خود رقابت شدیدی دارند. البته وزیر راه و شهرسازی در خصوص رفع تحریم‌ها و آثار آن بر صنعت حمل و نقل می‌گوید که بعد از توافق ایران و 1+5 برای نوسازی حمل و نقل در حوزه‌های هوایی، دریایی، زمینی، ریلی و توسعه شهری قطعاً در فضای رقابت بین‌المللی از هرگونه سرمایه‌گذاری حمایت خواهیم کرد، اما در اقتصاد واقعی بعد از رفع تحریم‌ها یک شبه اتفاق عجیب رخ نمی‌دهد.به گفته عباس آخوندی برخی از حوزه‌های وزارت راه و شهرسازی اساساً ماهیت بین‌المللی و مقررات بین‌المللی دارند بنابراین مبنای ما این است که یک نوع رقابت بین‌المللی داشته باشیم و مشکلاتی که پیش از این به دلیل نبود گفت‌وگوهای مستقیم داشتیم راه را برای ورود دلالان در بحث تجارت بین‌المللی باز کرد، باید تلاش کنیم ورود دلالان به این عرصه حذف شود و شرکت‌های اصلی و بدون واسطه و در یک رقابت بین‌المللی حضور پیدا کنند تا به نفع توسعه زیرساخت‌های کشور و ناوگان‌های چهارگانه بر مبنای رقابت استفاده کنیم.
نوسازی هواپیماهای زمینگیر هدف نخست
معاون سازمان هواپیمایی قدم نخست برای نوسازی ناوگان هوایی بعد از لغو تحریم‌ها را نوسازی ناوگان موجود و تأمین قطعات هواپیماهای زمینگیر عنوان کرد و گفت: با تأمین قطعات، 70 درصد ناوگان زمینگیر وارد چرخه هوایی می‌شود.
حمید حبیبی، درگفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص لغو تحریم‌های صنعت هوایی افزود: برنامه ریزی برای تعمیر و بازگرداندن هواپیماهای زمینگیر به چرخه هوایی نخستین هدف ما بعد از لغو تحریم‌ها خواهد بود.وی تعداد ناوگان زمینگیر کشور را در حال حاضر 110 هواپیما ذکر کرد و ادامه داد: با لغو تحریم‌ها و تعمیر و نوسازی این هواپیماها 70 درصد آنها وارد ناوگان هوایی می‌شود که وارد شدن این هواپیماها به ناوگان کمک بسیاری به جبران کمبود هواپیما و نوسازی ناوگان است. به طوری که از 110 فروند هواپیمای زمینگیر حدود 77 فروند به ناوگان فعال افزوده می‌شود. گفتنی است هم‌اکنون تعداد ناوگان هوایی مسافری ایران حدود 245 فروند هواپیماست که 135 فروند آن فعال است، اما با اضافه شدن 77فروند هواپیمای زمینگیر به آن تعداد ناوگان فعال ایران به بیش از 212 فروند می‌رسد. وی همچنین با بیان اینکه در حال حاضر ۱۰ تا ۱۵ درصد ناوگان هوایی کشور زیر ۱۵ سال عمر دارد، اظهارکرد: هم‌اکنون میانگین سن هواپیماهای مسافری ایرلاین‌های داخلی ۲۱ سال است که حدود 85 درصد آن بین 15 تا 40 سال عمر دارند.
خرید هواپیما هدف دوم
حبیبی با بیان اینکه خرید هواپیما به توان مالی شرکت‌های هوایی بستگی دارد افزود: دولت حمایت لازم را از شرکت‌ها به عمل می‌آورد تا آنها بتوانند با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی یا منابع بانکی هواپیمای مورد نیاز خود را وارد کنند. وی تأکید کرد: حتی از قبل توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌ها شرکت‌های بزرگ خارجی برای همکاری با ایران اعلام آمادگی کردند و هم اکنون هیچ مانعی دراین مسیر وجود ندارد. به گفته حبیبی بالا بودن قیمت هواپیما و کم بودن توان مالی شرکت‌ها یکی از مشکلاتی است که ایرلاین‌ها برای خرید هواپیما با آن مواجه هستند. وی خاطر نشان کرد: به عنوان مثال قیمت ایرباس 360 حدود 50 میلیون دلار است که اگر شرکتی با استفاده از تسهیلات بتواند این هواپیما را خریداری کند باید بتواند اقساط خود را بازپرداخت کند در واقع باید خرید برای ایرلاین به صرفه باشد تا توان بازپرداخت تسهیلات را داشته باشد.وی افزود: به همین دلیل تعمیر و نوسازی ناوگان فعلی نخستین برنامه سازمان هواپیمایی بعد از لغو تحریم‌ها است و هدف دوم ما خرید هواپیماهای جدید است که می‌تواند شامل هواپیماهای نو یا با عمر پایین باشد.وی گفت: البته بانک‌ها و صندوق توسعه ملی برای پرداخت تسهیلات خرید هواپیما شرایط خاصی دارند و همین شرایط و طی کردن مراحل اداری موجب شده استقبال شرکت‌های هوایی برای استفاده از این تسهیلات کم باشد.
رفع مشکل سوختگیری در کشورهای خارجی
یکی از مشکلاتی که ایرلاین‌ها بعد از اعمال تحریم‌ها با آن مواجه شدند جلوگیری بسیاری از کشورها از سوختگیری هواپیماهای ایرانی در فرودگاه‌های خود بود. این موضوع هزینه شرکت‌ها را چند برابر کرد چون آنها مجبور بودند برای سوختگیری مسافت زیادی را طی کنند تا در یک کشور واسط سوختگیری کنند.معاون سازمان هواپیمایی کشوری با بیان اینکه جلوگیری از سوختگیری هیچ گاه جزو تحریم‌های هوایی نبوده است گفت: اما کشورها با استفاده از موضوع تحریم‌های انرژی از سوختگیری هواپیماهای ایرانی در کشور خود جلوگیری می‌کردند. وی افزود: با لغو تحریم‌ها این مشکل نیز برطرف می‌شود که موجب کاهش هزینه‌های جانبی شرکت های هواپیمایی می‌شود.
شرط ایران برای همکاری با شرکت‌های خارجی
به گفته حبیبی نیاز ایران به نوسازی ناوگان و به‌وجود آمدن بازار پرسود باعث شده بسیاری از شرکت‌های تولید کننده هواپیما از ماه‌ها قبل برای همکاری با ایران بعد از رفع تحریم‌ها ابراز تمایل کنند.وی گفت: شرط همکاری ایران با این شرکت‌ها تأمین قطعات مورد نیاز هواپیماهای موجود و هواپیماهای زمینگیر است که هر شرکتی که در این زمینه زودتر اقدام کند در اولویت همکاری ما در آینده قرار می‌گیرد.