چین برای نخستین بار در تاریخ، با پشت سر گذاشتن دیگر قدرت‌های جهانی، در زمینه ظرفیت تولید انرژی هسته‌ای به مقام نخست رسیده و با ایجاد شبکه‌ای از همکاری‌های منطقه‌ای در خاورمیانه، جایگاه خود را به‌عنوان بازیگری کلیدی در عرصه انرژی هسته‌ای تثبیت کرده است.
اداره ملی انرژی هسته‌ای چین اعلام کرد که این کشور برای نخستین بار در تاریخ موفق شده است در زمینه حجم کل انرژی هسته‌ای، جایگاه نخست جهانی را از آن خود کند و به بزرگ‌ترین تولیدکننده انرژی هسته‌ای در جهان تبدیل شود.
بر اساس این گزارش که روز یکشنبه منتشر شد، چین هم‌اکنون ۱۰۲ واحد انرژی هسته‌ای در حال بهره‌برداری، احداث و یا دارای مجوز دارد که مجموع ظرفیت تولید آنها به ۱۱۳ میلیون کیلووات می‌رسد. این برای نخستین بار است که چین از نظر حجم کل انرژی هسته‌ای، مقام اول جهانی را کسب می‌کند.
این گزارش همچنین می‌افزاید، چین دارای ۲۸ واحد انرژی هسته‌ای در دست ساخت با ظرفیت کلی ۳۳.۶۵ میلیون کیلووات است. این موضوع باعث شده که پکن برای ۱۸ سال متوالی، رتبه نخست جهان را از نظر ظرفیت واحدهای در حال ساخت حفظ کند.
در حال حاضر، چین ۵۸ واحد انرژی هسته‌ای تجاری فعال دارد که مجموع ظرفیت تولید آنها به ۶۰.۹۶ میلیون کیلووات می‌رسد. تولید انرژی هسته‌ای این کشور همچنان روندی افزایشی را طی می‌کند.
بر اساس آمار ارائه‌شده، در سال گذشته میزان تولید کل انرژی نیروگاه‌های هسته‌ای فعال در چین به ۴۴۴.۷ میلیون کیلووات ساعت رسید که معادل ۴.۷۲ درصد از کل تولید انرژی کشور بود. به این ترتیب چین موفق شده است از نظر میزان تولید کل انرژی هسته‌ای، رتبه دوم جهانی را به خود اختصاص دهد.
شایان ذکر است که طبق گزارشی که روز ۲۲ آوریل توسط روزنامه ایزوستیا روسیه منتشر شد، چین همچنین موفق شده است آزمایش‌های میدانی موفقی بر روی نوع جدیدی از بمب مبتنی بر هیدروژن انجام دهد که یک فناوری کاملاً نوین در زمینه تسلیحات محسوب می‌شود.
چین طی دو دهه اخیر سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در توسعه زیرساخت‌های انرژی پاک، به ویژه انرژی هسته‌ای انجام داده است. این کشور با راه‌اندازی پروژه‌های بزرگ هسته‌ای و بومی‌سازی فناوری‌های پیشرفته، راهبردی ملی برای کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و تحقق اهداف زیست‌محیطی تدوین کرده است. چین همچنین از سال ۲۰۰۷ تاکنون با شتاب بالایی ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید را در دستور کار قرار داده و در این مدت، استانداردهای ایمنی خود را مطابق با بالاترین معیارهای بین‌المللی ارتقا داده است.
با پیشتازی چین در عرصه تولید انرژی هسته‌ای، پیش‌بینی می‌شود این کشور نقش کلیدی‌تری در تعیین روند جهانی انرژی در سال‌های آینده ایفا کند. این موفقیت، علاوه بر تقویت امنیت انرژی داخلی، می‌تواند جایگاه چین را در صادرات فناوری‌های هسته‌ای و همکاری‌های بین‌المللی در زمینه انرژی پاک نیز ارتقا دهد؛ موضوعی که می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر بازار جهانی انرژی و معادلات ژئوپلیتیک داشته باشد.
همکاری هسته‌ای چین با کشورهای منطقه
چین نه تنها در ظرفیت کل انرژی هسته‌ای جهانی پیشتاز شده، بلکه با ایجاد شبکه‌ای از همکاری‌های منطقه‌ای در خاورمیانه، جایگاه خود را به‌عنوان بازیگری کلیدی در عرصه انرژی هسته‌ای تثبیت می‌کند.
در سال‌های اخیر، همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای میان چین و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به طور چشمگیری گسترش یافته است:
امارات متحده عربی
چین و امارات یک توافق میان‌دولتی برای همکاری در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای امضا کرده‌اند که شامل بهره‌برداری از راکتورها، تأمین سوخت و آموزش نیروی انسانی می‌شود. این تفاهم‌نامه بستر انتقال دانش فنی چینی در مدیریت راکتورها و زنجیره تأمین سوخت هسته‌ای را فراهم می‌کند.
عربستان سعودی
در ژانویه ۲۰۱۶، سازمان «KA-CARE» سعودی با شرکت ملی مهندسی هسته‌ای چین (CNEC) توافق کرد برای ساخت یک راکتور دمای بالا (HTR-PM) بر پایه نمونه چینی اقدام و امکان‌سنجی آن را پی‌گیری کند.
همچنین آژانس انرژی اتمی چین (CAEA) و رگولاتور هسته‌ای عربستان، یک تفاهم‌نامه در زمینه ایمنی و امنیت هسته‌ای امضا کردند که شامل برگزاری برنامه‌های آموزشی مشترک و تشکیل گروه‌های کاری است.
سایر کشورهای منطقه
چین علاوه بر همکاری‌های کلان در حوزه تولید برق هسته‌ای، تجهیزات پیشرفته تشخیص تابش را به کشورهای عربی مانند قطر، کویت، عمان و بحرین صادر کرده و در زمینه‌های پزشکی هسته‌ای و تحقیقات پایه با دانشگاه‌ها و شرکت‌های این کشورها مشارکت می‌کند.
در سال ۲۰۲۳، امارات سه توافقنامه جدید همکاری هسته‌ای با نهادهای چینی امضا کرده است و این کشور به زودی مناقصه‌ای برای ساخت دومین نیروگاه هسته‌ای خود برگزار می‌کند که شرکت‌های چینی نیز برای شرکت در آن دعوت شده‌اند.
البته در زمینه همکاری‌های هسته‌ای با کشورهای عربی و منطقه خاورمیانه، روسیه همچنان بازیگر بزرگ‌تر و فعال‌تری نسبت به چین است، ولی چین در سال‌های اخیر با سرعت در حال افزایش نفوذ خود در این حوزه است.
روسیه (از طریق شرکت دولتی روس‌اتم - Rosatom) همچنان فعال‌ترین بازیگر خارجی در زمینه ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در خاورمیانه است. روس‌اتم پروژه‌های بزرگی مثل نیروگاه هسته‌ای الضبعه در مصر (چهار راکتور)، مذاکرات جدی با عربستان سعودی، و همکاری‌های فنی با ایران و ترکیه (نیروگاه آک‌کو در ترکیه) را در دست دارد.
چین اگرچه طی سال‌های اخیر حضورش را در زمینه همکاری‌های هسته‌ای منطقه گسترش داده، اما بیشتر در مراحل مطالعاتی، آموزش، ساخت راکتورهای کوچک و همکاری‌های تحقیقاتی مشارکت داشته و هنوز پروژه‌های نیروگاهی بزرگی مثل روسیه در خاورمیانه به ثمر نرسانده است. البته چین با امارات و عربستان توافقات مهمی امضا کرده که می‌تواند در آینده به پروژه‌های ساخت منجر شود.