بریکس، سازمانی فراحکومتی با عضویت کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی، ایران، مصر، اتیوپی و امارات متحده عربی است. این کشورهای قدرتمند در تلاش هستند که دلار را از مبادلات تجاری و اقتصادی خود کنار بگذارند و جایگزینی جدید برای آن در نظر بگیرند. اجلاس بریکس که هفته گذشته برگزار شد فضایی را فراهم کرد تا ارزی که کشورها می‌توانند از آن استفاده کنند، رونمایی شود. حال سؤال اصلی این است که آیا ارز واحد در گروه بریکس می‌تواند کارآمد و قابل تحقق باشد؟ مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین به این پرسش پاسخ می‌دهد.
هفته گذشته، رئیس‌جمهور روسیه از پلتفرم «بریکس پی» رونمایی کرد و گفته شد این «ارز واحد» برای کشورهای عضو این اتحاد می‌تواند، مزایایی چون دلارزدایی، تسهیل تجارت و کاهش تأثیر تحریم‌های غرب را داشته باشد. دیدگاه شما در این خصوص چیست؟
نگاه به بحث بریکس و اقدامات مالی که انجام می‌دهد از جمله رونمایی از اسکناس بریکس و همینطور کارت‌های بانکی بریکس‌پی که هفته گذشته از آنها رونمایی شد به مفهوم نگاه روزمره که امروز این اتفاق رخ داد و فردا مشکل ما به جهت تجارت و همکاری‌های مشترک از بین می‌رود، نیست. باید به این مقوله نگاه بلندمدت داشت. اگر ۱۰ سال یا ۱۵ سال پیش کسی می‌گفت که غیر از اسکناس‌های رایج، اسکناس دیگری قرار است چاپ شود، باور کردنی نبود؛ اما امروز می‌بینیم که این اتفاق افتاده است. مجموعه‌ای از کشورهای قدرتمند اقتصادی که اکنون تعدادشان به ۲۸ کشور رسیده و ۳۵ کشور هم تقاضای عضویت در آن را دارند(در نوبت برای پیوستن به گروه بریکس)، به این نتیجه رسیدند که یک سازکار پولی و مالی مستقل داشته باشند. در حقیقت این اطمینان را دارند که چنین روند و نگاهی می‌تواند برای سال‌های آینده در اقتصاد بین‌الملل و اقتصاد کشورهای عضو اثرات مثبتی داشته باشد. در نظر داشته باشید از زمانی که بحث ایجاد پول واحد اروپایی به نام یورو مطرح شد تا زمانی که یورو منتشر شد و به شکل رسمی مورد مبادله قرار گرفت، حدود یک دهه طول کشید. یورو در سال‌های اول بسیار ضعیف‌تر از دلار بود ولی توانست بعد از مدتی کوتاه جایگاه شود و ارزش خود را به دست بیاورد و بخشی از سهم بازار دلار را در مبادلات بین‌المللی از آن خود کند.
بر این اساس ما در آینده شاهد سبدهای ارزی متنوع در دنیا خواهیم بود که یک به یک رونمایی و معرفی خواهد شد.
نگاه کشور چین به بریکس و پتانسیل این اتحاد چیست؟ آیا همان اندازه که ایران این موضوع را در تعاملات تجاری جدی گرفته است، سایر کشورهای عضو به آن توجه دارند؟
چین و روسیه، دو کشوری بودند که گروه بریکس را ایجاد کردند؛ بر این اساس اقداماتی که امروز شما در بریکس می‌بینید حتماً با موافقت و ابتکارات چین تطبیق کامل دارد. این‌گونه نیست که بریکس کاری انجام دهد و کشور چین به آن مایل نباشد. بدین جهت کشور چین دنبال آن است که بریکس با توجه به حضور کشورهای قدرتمند، قوی‌تر شود و بتواند فعالیت‌های خود را توسعه دهد.
جایگاه و نقش بریکس در اقتصاد جهانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آینده دنیا دچار تغییر می‌شود؛ یعنی ما به سمتی می‌رویم که از یک ابرقدرت اقتصادی در دنیا فاصله بگیریم و قدرت‌های منطقه‌ای و قدرت‌های بین‌المللی که بین خودشان این وضعیت فعلی را تقسیم می‌کنند، به وجود می‌آیند. بدین جهت بریکس یکی از قدرتمندترین سازمان‌هایی است که در آینده خواهیم داشت. چینی‌ها عنوان می‌کنند که ما هیچ مکانیزمی را طراحی نمی‌کنیم که علیه کشور دیگری باشد لذا مکانیزمی که در بریکس دنبال می‌شود با هدف موفقیت کشورهای عضو در افزایش همکاری‌های تجاری است. حال باید دید که مکانیزم‌های مالی مبتنی بر دلار موفق‌تر خواهد بود یا ارزهای مشترکی که برای بریکس تعریف شده است. شخصاً به بریکس و آینده‌ای که این گروه خواهد داشت، امیدوار هستم.
فعالان اقتصادی اعتقاد دارند که ایران نمی‌تواند از مزایای بریکس بهره‌مند شود چرا که کشورمان در لیست سیاه FATF قرار دارد و لذا پیوستن به پیمان‌های چندجانبه برای کشور نمی‌تواند اثربخش باشد.آیا شما چنین نظری را قبول دارید؟
اف ای تی اف، سوئیفت، بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و سایر موارد، ابزارها و زیر مجموعه‌های نظم موجود پولی - مالی دنیا هستند. به هر حال زمانی که این نظم از حالت مطلق خارج شود و در کنار آن مکانیزم‌های دیگری هم طراحی شود، تمام ابزار آن به همان نسبت، اهمیت‌شان را از دست می‌دهند و دیگر اهمیت مطلق ندارند. اما اینکه فکر کنیم مثلاً به درد فردای ما می‌خورد، خیر به درد امروز و فردای ما نمی‌خورد و باید یک مقدار تحمل کرد. شخصاً در مورد اف ای تی اف معتقدم تا زمانی‌که ما مباحث سیاسی را که منجر به تحریم شد با طرف تحریم کننده حل نکنیم، اف ای تی اف ابزاری است در دست تحریم کننده‌هایی که کشورمان را تحریم کردند و در غیر این صورت موضوع پولشویی به شکل خیلی قوی‌تری در کشورهای دیگر وجود دارد.
به عنوان مثال آیا در افغانستان، عراق، امریکای جنوبی و... نظم مالی وجود دارد؟ که ما باید در لیست سیاه قرار گیریم و آن کشورها در این لیست نباشند. کشوری مانند کلمبیا که بخش قابل توجهی از ثروتش از فروش مواد مخدر است چرا نباید در لیست سیاه اف ای تی اف باشد؟! چطور آنها تحت چنین شرا یطی قرار نمی‌گیرند؟! لذا اف ای تی اف یک موضوع کاملاً سیاسی است. لذا سازمان و مراکز مالی که نام بردم به صورت مستقل فعالیت ندارند و تابع کشورهای تحریم کننده ایران هستند.
اتفاقات اخیر و تنش‌های سیاسی که بین ایران و رژیم غاصب اسرائیل پیش آمده، آیا خللی در روابط تجاری و همکاری‌های مشترک ایران و چین ایجاد کرده است؟
هفته گذشته در اجلاس بریکس که در روسیه برگزار شد، رئیس‌جمهور چین به آقای پزشکیان (رئیس جمهور کشورمان) با صراحت گفت هر اتفاقی در جهان رخ دهد (که البته منظور او همین اتفاقات اخیر بود که در حال وقوع است)، مانع دوستی و همکاری ایران و چین نخواهد شد و همچنین تأکید شد که کشور چین قصد دارد سطح همکاری‌های خود را با ایران گسترش دهد. لذا این موضوع دو مفهوم دارد که با وجود تنش در سطح خاورمیانه و همچنین حضور احتمالی ترامپ در ریاست جمهوری امریکا، روابط ایران و چین پررنگ‌تر خواهد شد و شاهد هیچ خللی در روابط نخواهیم بود. بر این اساس چین در آینده همچنان خریدار نفت ایران خواهد بود. در حال حاضر بیش از یک و نیم میلیون بشکه نفت می‌فروشیم که حجم قابل توجه آن به چینی‌ها فروخته می‌شود.