همه می دانیم که وضعیت گردشگری بین المللی ایران در مقایسه با سایر کشورها از جمله برخی همسایگان در چه شرایطی است. اما مرور برخی آمارها در این باره گاهی آن قدر تلخ به نظر می رسد که ناخودآگاه این پرسش را به ذهن متبادر می سازد که چرا ما نمی توانیم از ظرفیت های وسیع کشورمان برای تولید ثروت از گردشگری بهره ببریم؟
این 6 میلیون و آن 2.5 میلیون
در شمار یکی از آمارهای تلخ همین است که بر اساس داده‌های مرکز آمار بدانیم، ۱۰ کشور مبدأ گردشگری ورودی در ایران در سال گذشته شامل عراق، افغانستان، ترکیه، پاکستان، ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان، بحرین، کویت و چین می‌شود که جمع آنها به ۶ میلیون هم نمی‌رسد، در حالی که در همین بازه زمانی 2.5میلیون ایرانی به ترکیه سفر کرده‌اند. همه می دانیم که فاصله گردشگری ما با همسایه غربی یعنی ترکیه، از زمین تا آسمان است. البته که آن ها برای برتر بودن در جذب گردشگر خارجی و قرار گرفتن در جمع 10 کشور نخست حوزه توریسم جهان، سال هاست که برنامه ریزی کرده و امرور مزه شیرین منافع و درآمدش را می چشند.
درآمدی 2 برابر درآمد نفتی ما
یکی دیگر از داده های حوزه گردشگری که با در کنار هم قرار دادن چند عدد و رقم به دست می آید، مقایسه «دنیای اقتصاد» از میزان دو داده درآمدی از ترکیه و ایران است: ترکیه توانسته 56.5 میلیون گردشگر در یک سال داشته باشد و جزو ۱۰ کشور برتر جهان قرار گیرد. این کشور تنها در یک سال 54.3 میلیارد دلار از توریسم به دست آورده در حالی که در ایران سهم درآمدهای نفتی از این هم کمتر است. اجازه بدهید در همین تکه از گزارش کمی بیشتر به آمار و ارقامش سرک بکشیم.
خبرگزاری ترکیه ای آناتولی در گزارشی می نویسد: بر اساس گزارش موسسه آمار ترکیه، درآمد گردشگری در سال 2023 میلادی با 16.9 درصد افزایش نسبت به سال قبل به 54 میلیارد و 315 میلیون و 542 هزار دلار رسید. جالب است که در این آمار، رشد درآمدها نسبت به سال 2022 نیز رقم قابل توجهی است: هزینه‌های گردشگری در سال 2023 با 65.3 درصد افزایش نسبت به سال 2022 به 7 میلیارد و 68 میلیون و 901 هزار دلار رسید.این در حالی است که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس قبل از سال 2023 درباره میزان درآمد ایران از نفت، این طور روایت می کند: براساس تداوم تحریم‌ها، پیش‌بینی می شود درآمد حاصل از صادرات نفت و میعانات گازی کشور در سال ۲۰۲۳، به حدود ۲۷/۳ میلیارد دلار برسد.(منبع: اقتصادنیوز)
57 میلیون گردشگر خارجی
در گزارش آناتولی به ارقام دیگری نیز اشاره شده است که نشان می دهد، عزم این کشور برای جذب گردشگر همچون عطشی سیری ناپذیر است. تعداد بازدیدکنندگان خارج شده از ترکیه در سال 2023 نسبت به سال قبل آن با 11.1 درصد افزایش به 57 میلیون و 77 هزار و 440 نفر رسید. 13.5 درصد از این تعداد، معادل 7 میلیون و 730 هزار و 473 نفر، اتباع ترکیه مقیم خارج از کشور بوده‌اند.
راهبردهای گردشگری همسایه غربی
ما برای این که اهداف و رویکردهای همسایه غربی را جزئی تر بررسی کنیم به مطالعات معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مراجعه کردیم. سایت این معاونت درباره راهبردها و عطش سیری ناپذیر ترکیه در سال 2023 در حوزه جذب توریسم به این موارد اشاره می کند:
-افزایش میانگین هزینه هر گردشگر به850 دلار
-پیش‌بینی درآمد 50 میلیارد دلاری از حدود 60 میلیون گردشگر در سال 2023
-برآورد میانگین اقامت 9 تا 11 شب و درآمد هر بازدیدکننده 71.4 دلار در هر شب
-انجام کمپین‌های تبلیغاتی و فعالیت‌های تبلیغیِ مجازی برای افزایش تعداد بازدیدکنندگان از کشورهای خاور دور شامل چین، هند، ژاپن و کره جنوبی
-تاسیس سواحل عمومی رایگان در استان‌های آنتالیا، موغلا، ازمیر و استانبول
- در راستای پروتکل تمدید شده با وزارت آموزش ملی، 70 دبیرستان فنی و حرفه ای آناتولی در زمینه گردشگری با امکانات اقامتی تطبیق داده و برای دانش‌آموزان، بورسیه تحصیلی و فرصت‌های کارآموزی فراهم می‌شود
خلاقیت در معرفی جاذبه ها
جالب است که در برنامه ها و اهداف این کشور در معرفی جاذبه های گردشگری خود این مورد را هم می بینیم: «برای تحلیل ادراک و تحقیقات بازار در کشورهای بازار هدف و فعالیت‌های کشورهای رقیب، مطالعاتی با نهادهای مربوط انجام خواهد شد و ترکیه از طریق افرادی که قدرت تأثیرگذاری بر افکار عمومی در بازارهای هدف را دارند، ارتقا خواهد یافت.»
اما چه باید کرد و به واقع، چالش های حوزه گردشگری ایران چیست که نمی تواند از ظرفیت های تاریخی و طبیعی خود در مسیر تولید ثروت بهره بگیرد؟ مرکز پژوهش های مجلس در یکی از گزارش های خود به این موضوع اشاره کرده است: ۶ چالش سیاستی در سیاست‌گذاری صنعت گردشگری کشور در گام اول وجود دارد که اجازه استفاده از ظرفیت‌های طبیعی و تاریخی ایران را که جزو ۱۰ کشور برتر از نظر تنوع جاذبه‌های تاریخی و پنج کشور برتر جهان از نظر تنوع اقلیمی است، نمی‌دهد که این عوامل موجب عقب‌تر ماندن ایران از رقبای منطقه‌ای خود شده است.
ابتدا نداشتن نقشه جامع گردشگری، دوم اولویت‌گذاری نشدن گردشگری داخلی در برنامه‌های توسعه گردشگری، تمرکز بر مقاصد خاص و بی‌توجهی به تمام ظرفیت‌ها در انواع گونه‌های گردشگری، نداشتن برنامه‌ریزی سفر برای دهک‌های مختلف درآمدی جامعه با توجه به پایین بودن سرانه کشور، توجه ناکافی به ظرفیت‌های بازار گردشگری کشورهای همسایه و منطقه‌ای و ششمین اشکال سیاستی فقدان نظام آماری منسجم، دقیق و قابل اعتماد مطرح می‌شود./ خراسان