روز شنبه شانزدهم تیر ماه روز اقبال تمامی بازارهای پولی و مالی در ایران بود، چراکه بلافاصله پس از مشخص شدن پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری، تمامی بازارها با تغییرات جدی مواجه شدند.
در مهم‌ترین رویداد شاخص کل بورس تهران با یک جهش تاریخی 4.2 درصدی مواجه شد و بیش از ۴۵۰ هزار میلیارد تومان به ارزش کل بازار سهام اضافه شد. در بازار طلا هم نرخ‌ها نزولی شدند و قیمت سکه طلا طرح جدید با افت ۱۳۰ هزار تومانی به ۴۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و نرخ سکه طرح قدیم با افت ۱۰۰ هزار تومانی به ۳۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان رسید. قیمت نیم سکه نیز با افت ۵۰ هزار تومانی روبه‌رو شد و به ۲۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسید و قیمت ربع سکه هم با افت ۴۰ هزار تومانی ۱۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان نرخ گذاری شد و نرخ سکه گرمی هم با ۳۰ هزار تومان کاهش ۶ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان قیمت‌گذاری شد و هر مثقال طلا هم با افت ۳۰ هزار تومانی به يك میلیون و ۴۸۹ هزار و ۴۰۰ تومان رسید.
از نگاه کارشناسی، افت قیمت‌ها در بازارهای مختلف به نگاه «هیجانی» ارتباط داده می‌شود. اینکه روی کار آمدن چهره‌ای که از رفع تحریم‌ها در کارزارهای انتخاباتی خود صحبت و بر آن تاکید کرده بود، این سیگنال را به اقتصاد ایران داده که در میان‌مدت ممکن است شرایط بهبود پیدا کند. در واقع اینجا با غلبه نگاه سیاسی بر روندهای اقتصادی روبه‌رو هستیم. اما آیا روندهای کنونی تداوم پیدا خواهد کرد و شاخص‌های مهم اقتصادی نیز بهبود پیدا می‌کنند؟ مهم‌ترین این شاخص‌ها نرخ تورم است که به صورت مزمن در کانال 30درصدی یکی، دو سال است که جا خوش کرده. رشد اقتصادی ایران متکی به نفت شده و ارزش پول ملی به شدت افت پیدا کرده است. فارغ از هیجان‌های امروزی ناشی از پیروزی یک چهره اصلاح‌طلب در انتخابات ریاست‌جمهوری، کار برای پزشکیان و تیم اقتصادی او چگونه پیش خواهد رفت؟
میثم رادپور، کارشناس بازارهای مالی درخصوص رشد بازارهای مختلف پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری به «اعتماد» گفت: انتخاب آقای پزشکیان به عنوان ريیس‌جمهور خبر خوبی برای اقتصاد کشور بود، همان‌گونه که در مناظرات هم دیدیم تاکید ایشان در صحبت‌هایی که مطرح بود بر حذف تحریم‌ها است، چراکه پیامدهایی که تحریم‌ها به دنبال داشته اقتصاد ایران را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده است.
رادپور در ادامه با اشاره به توقف رشد تولید در اقتصاد کشور افزود: مهم‌ترین محرک رشد اقتصادی در اقتصاد کشور که افزایش تولید است که پس از اعمال تحریم‌ها با چالش مواجه شد و حتی اگر بررسی دقیق‌تری شود رشد آن منفی هم شد که این بزرگ‌ترین عامل گرفتاری در ایران شده است.
بازارها به کوچک‌ترین گشایش سیاسی واکنش نشان می‌دهند
او با بیان اینکه قدرت خرید مردم از بین رفته است، گفت: این مساله کاهش قدرت خرید به دلیل کاهش تولیدی است که رخ داده است، اینکه هر سال بین یک تا دو درصد از میزان تولید کشور کم شود رفاه مردم را از بین می‌برد و اگر ريیس‌جمهور جدید به دنبال حل مساله تحریم‌هاست این خبر بسیار خوبی است. رادپور تصریح کرد: بازارها به اندازه‌ای که موضوعات سیاسی را قابل حل ببینند به همان اندازه هم واکنش نشان می‌دهند اما مساله اصلی موافقت حاکمیت با حل مشکلات تحریمی است و اینکه اراده‌ای جدی برای حل و فصل تمامی مسائل تحریمی و مشکلاتی که با ایالات‌متحده وجود دارد، داشته باشند. او تصریح کرد: در برجام هم دیدیم که اراده‌ای جدی برای حل و فصل مشکلات با ایالات‌متحده نبود و تنها به دنبال توافقی برای مشکلات هسته‌ای بودند و به لحاظ اخلاقی زیرمیز زدن امریکا هم در این جریان درست نبود.
بورس مستعد پرش است
این کارشناس بازارهای مالی در ادامه خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد زمان آن فرا رسیده که مشکلات ایران به صورت ایدئولوژیک حل شود که در این صورت نه تنها بازار ارز بلکه بازار بورس هم مستعد جابه‌جايی‌های جدی خواهد بود.
رادپور ادامه داد: البته با ساختار سیاسی کنونی کشور، مذاکرات برای راه‌حل‌های تحریمی با امریکا همچنان با هاله‌ای از ابهام روبه‌رو است. هرقدر هم که ريیس‌جمهور به دنبال حل ریشه‌ای مشکلات تحریمی باشد باز هم این سوال مطرح می‌شود که آیا این مساله اجرايی خواهد شد و اراده‌ای در کلیت حاکمیت برای از بین رفتن تحریم‌ها وجود دارد؟
او گفت: در صورتی که وحدتی بین حاکمیت و دولت ایجاد شود و اختلافی بین‌شان نباشد بازارهای ایران هم به شدت به سمت رونق پیش می‌روند و استارت پروژه‌های زیادی که در کشور وجود دارد، خواهد خورد.
ریسک‌های غیرتجاری
کسب و کارها را ذوب کرد
رادپور با اشاره به نوسانات در بورس ادامه داد: در صورتی که خبر خوبی از ارتباطات بین‌المللی منتشر شود بورس هم صعودی خواهد شد؛ امروز اگر هم رشدی در بورس مشاهده می‌شود با نگاه به اقتصاد است و از محل افزایش قیمت سهام نیست، بلکه از محل افزایش تورم است و به همین دلیل بورس به این شکل درآمده است. او گفت: P/E کنونی بازار سرمایه (نسبت قیمت سهم به درآمد آن) اصلا معنی ندارد و این P/E ناشی از فشارهای ناشی از ریسک‌های غیرتجاری است که کسب و کارها را روز به روز می‌خورد و کوچک‌تر می‌کند، اما اگر این ریسک‌های غیرتجاری در ایران از بین برود با اقتصاد دیگری روبه‌رو می‌شویم.
دارايی‌های مالی بهتر از دارايی‌های غیرمالی شده‌اند
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: در اقتصاد کنونی دارايی‌های مالی بهتر از دارايی‌های غیرمالی هستند و خرید خودرو بسیار بهتر از خرید سهام خودرویی‌هاست یا خرید ملک بهتر از خرید سهام شرکت‌های ساختمانی است، به دلیل اینکه دارايی‌های مالی سود بیشتری به همراه دارند. در‌حالی که دارايی‌های غير مالی براساس جریان‌های نقدی آتی به صورت ریسکی این سود را می‌دهند و در کشوری با تورم بالا و رشد منفی اقتصادی دارايی‌های غير مالی بیش از حد سرکوب می‌شوند.
رادپور ادامه داد: با وجود برخی دیدگاه‌ها که بر مخالفت با مذاکرات دامن می‌زنند گاهی نرمش‌هایی هم می‌بینیم و شاید حاکمیت به این نتیجه برسد که به صورت ایدئولوژیک این مشکل را حل کند و آن زمان است که دید ما نسبت به بازارهای اقتصادی تغییر می‌کند.
اقدامات دولت برای خنثی‌سازی تحریم‌ها مشکل‌آفرین شده است
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: همه بانک‌های دنیا و نظام مالی بین‌المللی به شدت تحت تاثیر ایالات‌متحده هستند که کوچک‌ترین تهدید درخصوص جریمه و عدم همکاری آنها را می‌ترساند و دیگر با ایران کار نمی‌کنند و از جریمه اوفک (دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی یا دفتر کنترل دارایی‌های خارجی) به شدت ترس دارند. به عنوان نمونه جریمه چهار میلیارد دلاری بانک استاندارد چارترد جریمه سنگینی برای‌شان بود.
او تصریح کرد: مهم‌ترین مشکل امروز ایران تحریم‌هاست و متاسفانه اقدامات دولت برای خنثی‌سازی این تحریم‌ها هم از مشکل‌سازترین موضوعاتی بود که پیش آمد و هر موضوعی که پس از تحریم‌ها ایجاد شد، باعث شد تا سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در ایران فراری شوند و نرخ سرمایه ثابت در ایران نزولی شود. صاحبان سرمایه امروز حتی به اندازه استهلاک تجهیزات‌شان هم حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران نیستند و تحریم‌ها واقعا باعث شد تا ریسک‌های غیرتجاری و عواملی که خارج از کسب و کار است به اقتصاد کشور تحمیل شود.
هیچ بخش سرمایه‌گذاری خارج از ریسک‌های غیرتجاری نیست
رادپور در ادامه گفت: از سرمایه‌گذاری در شرکت‌های های‌تک تا ساخت پالایشگاه و حتی راه‌اندازی یک سوپرمارکت در ایران با ریسک همراه است که باید سرمایه‌گذار آن را تحمل کند، آن‌هم ریسک‌های غیرتجاری که بیشتر مربوط به تغییر قوانین در ایران است و از تغییر در نرخ‌های مالیاتی گرفته تا قطع اینترنت و مصادره اموال و... را دربر می‌گیرد .
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: از چند سال پیش و پس از تشدید تحریم‌ها برخی افراد کسب و کارهای خود را رها کرده‌اند و اقتصاد کشور کوچک‌تر هم شده است و خلق ارزش در ایران افت کرده و رفاه مردم هم کمتر از قبل شده است.
او افزود: زمانی که شرایط و محیط برای فعالیت‌های اقتصادی سخت‌تر می‌شود ایرانی‌ها هم خلق ارزش کمتری می‌کنند، اما در صورتی که مساله تحریم‌ها به صورت ایدئولوژیک حل شود اقتصاد کشور هم بهبود پیدا می‌کند و اقتصاد پس از حل مناقشات با ایالات‌متحده با اقتصاد قبل از آن به شدت فرق خواهد کرد.