همانطور که از نام آن پیداست، یک هواپیمای برخاست و فرود عمودی (VTOL) می‌تواند بدون استفاده از باند پرواز کند یا به صورت عمودی فرود بیاید. در حالی که هلیکوپترها برای عملیات عمودی طراحی شده‌اند، طبقه‌بندی VTOL فقط محدود به هواپیماهایی است که می‌توانند در پرواز رو به جلو بلند شوند.
به گزارش ایران جیب از روزیاتو، چنین هواپیماهایی از طریق زمان پاسخ کمتر، کارآیی جنگی را افزایش داده اند. در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با ۵ فروند از هواپیماهای با قابلیت برخاست و فرود عمودی آشنا کنیم.
۱- AV-8B Harrier II
شرایط: در سرویس
طول: ۱۴.۱۲ متر
طول بال ها: ۹.۲۵ متر
ارتفاع: ۳.۵۵ متر
حداکثر سرعت در هنگام بلند شدن: ۱۴,۱۰۰ کیلوگرم در حالت بلند شدن چرخشی و ۹,۴۱۵ کیلوگرم در حالت بلند شدن عمودی
موتور: ۱ موتور توربوفن جهت دهی رانشی Rolls-Royce Pegasus F402-RR-408 (Mk 107) با قدرت تولید ۲۳,۵۰۰ پوند (۱۰۵ کیلونیوتن) پیشرانه
حداکثر سرعت: ۱,۰۸۳ کیلومتر بر ساعت
برد رزمی: ۵۵۶ کیلومتر
هواپیمای AV-8B Harrier II ساخت مک دانل داگلاس یک هواپیمای جنگی تک موتوره است که عمدتاً در ماموریت های پشتیبانی هوایی نزدیک و چند منظوره به کار گرفته می شود. AV-8B که در اواخر دهه ۱۹۷۰ طراحی و توسعه یافت، اولین پرواز خود را در نوامبر ۱۹۸۱ انجام داد و در ژانویه ۱۹۸۵ به نیروی دریایی ایالات متحده (USMC) پیوست.
در واقع Harrier II برای ارتش بریتانیا توسعه یافت. AV-8B Harrier II با حفظ طراحی اولیه و طرح بدنه هواپیمای Hawker Siddeley Harrier، از یک موتور توربوفن رولزرویس پگاسوس F402-RR-408 (Mk 107) با جهت دهی رانشی نیرو می‌گیرد که ۲۳,۵۰۰ پوند نیوتن بر ثانیه نیرو تولید می‌کند.
این هواپیما می تواند تعداد زیادی تسلیحات نظامی از جمله راکت، موشک و بمب را در شش نقطه سخت زیر بال خود و یک نقطه زیر بدنه حمل کند.
۲- F-35B Lightning II
شرایط: در سرویس و در تولید
طول: ۱۵.۶ متر
ارتفاع: ۴.۳۶ متر
طول بال ها: ۱۰.۷ متر
حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: حدود ۲۷,۲۱۶ کیلوگرم
موتور: یک موتور توربوفن Pratt & Whitney F135 با قدرت پیشرانه ۴۰,۰۰۰ پوند (۱۷۷.۹ کیلونیوتن) با پس سوز و ۴۰,۵۰۰ پوند (۱۸۰.۱ کیلونیوتن) برای بلند شدن عمودی
حداکثر سرعت: ۱.۶ ماخ
حداکثر ارتفاع پرواز: ۵۰,۰۰۰ پا
تسلیحات نظامی: معمولاً دو موشک AAM و دو بمب در محفظه داخلی با گزینه حمل تسلیحات روی ستون های زیر بال که می تواند تا ۶,۸۰۰ کیلوگرم تسلیحات را حمل کند
F-35B Lightning II نیازی به معرفی ندارد. این هواپیمای جنگی با قابلیت VTOL یکی از سه نوع F-35 ساخت کمپانی لاکهید مارتین است. F-35B که برای برتری هوایی و ماموریت های ضربتی طراحی شده بود، در جولای ۲۰۱۵ به سرویس نیروی تفنگداران دریایی ایالات متحده معرفی شد.
F-35B اولین هواپیمای رادارگریز مافوق صوت و پنهانکار با قابلیت برخاست کوتاه/ فرود عمودی (STOVL) است که به آن توانایی منحصربه‌فردی را می‌دهد تا از روی انواع کشتی‌ها، جاده‌ها و پایگاه‌های ناهموار در نزدیکی مناطق جنگی خط مقدم عملیات انجام دهد.
عملیات STOVL از طریق یک سیستم محرکه LiftFan® شفت محور ثبت شده امکان پذیر است. این رویکرد پیشرانه بر بسیاری از چالش های دمایی، سرعت و قدرت سیستم های لیفت مستقیم غلبه می کند.
لاکهید مارتین از سال ۲۰۰۶ تاکنون بیش از ۱,۰۰۰ فروند از F-35 را در تمامی انواع آن تولید کرده است. نیروی هوایی ایالات متحده می خواهد این هواپیما را تا بعد از دهه ۲۰۵۰ در سرویس داشته باشد.
۳- V-22 Osprey
شرایط: در سرویس و در تولید
طول: ۱۷.۴۸ متر و در حالت تا شده ۱۹.۰۹۱ متر
طول بال ها: ۱۳.۹۷ متر
عرض: ۲۵.۷۷۶ متر از جمله روتورها
عرض در حالت تا شده: ۵.۶۱ متر
ارتفاع: ۶.۷۳ متر در حالت قرار گرفتن عمودی نازل های موتور
ارتفاع در حالت تا شده: ۵.۵۱ متر
حداکثر وزن در هنگام بلند شدن عمودی: ۲۱,۵۴۶ کیلوگرم
موتور: دو موتور توربوپراپ/توربوشفت Rolls-Royce T406-AD-400 هر کدام با قدرت ۶,۱۵۰ اسب بخار
حداکثر سرعت: ۵۰۹ کیلومتر بر ساعت
برد رزمی: ۷۲۰ کیلومتر
سقف پروازی: ۲۵,۰۰۰ فوت (۷,۶۰۰ متر)
هواپیمای V-22 Osprey ساخت بل بوئینگ یک هواپیمای تیلت روتور (روتور کج) چند منظوره است که قادر به انجام عملیات VTOL و STOL (بلند شدن و فرود کوتاه) است. این هواپیما به گونه ای طراحی شده است که توانایی های یک هلیکوپتر را با یک عملیات کروز با سرعت بالا ترکیب کند.
این هواگرد از طریق برنامه مشارکت بین Boeing Helicopters و Bell Helicopters در ژوئن ۲۰۰۷ وارد خدمت تفنگداران دریایی ایالات متحده شد و بیش از ۴۰۰ فروند از این نوع تولید شده است. برای بیش از ۳۰ سال، V-22 Osprey اساساً نحوه عملکرد تفنگداران دریایی، نیروی هوایی و اکنون نیروی دریایی ایالات متحده در عملیات های جنگی و بشردوستانه را تغییر داده است.
۴- Yak-38
شرایط: بازنشسته
طول: ۱۶.۳۷ متر
طول بال ها: ۷.۳۲ متر
ارتفاع: ۴.۲۵ متر
مساحت بال: ۱۸.۲ متر مربع
وزن خالی: ۷,۳۸۵ کیلوگرم
حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: ۱۱,۳۰۰ کیلوگرم
موتور: یک موتور توربوفن جهت دهی رانشی Tumansky R-28 V-300 با قدرت پیشرانه ۱۵,۰۰۰ پوند (۶۶.۷ کیلونیوتن) برای بلند شدن و پرواز کروز
حداکثر سرعت: ۱,۲۸۰ کیلومتر بر ساعت
برد: ۱۰۰ کیلومتر
سقف پروازی: ۱۱,۰۰۰ متر (۳۶,۰۰۰ فوت)
Yakovlev Yak-38 یک هواپیمای ساخت اتحاد جماهیر شوروی بود که توسط کمپانی یاکوفلف در اواخر دهه ۱۹۶۰ طراحی شد. Yak-38 با انجام اولین پرواز خود در ژانویه ۱۹۷۱، در اوت ۱۹۷۶ وارد خدمت نیروی هوایی شوروی شد.
این هواپیما تنها جنگنده تهاجمی عملیاتی شده برای بال هوایی نیروی دریایی شوروی بود. شرکت سازنده تنها ۲۳۱ فروند از Yak-38 را بین سال های ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۱ تولید کرد. به غیر از اولین مدل تولیدی، دو نوع اصلی از این هواپیما ساخته شد؛ Yak-38M و Yak-38U. نسخه Yak-38M دارای موتورهای جدیدتر و حداکثر وزن بیشتر در هنگام بلند شدن بود.
همچنین این نسخه می توانست ۹۱۰ کیلوگرم سلاح بیشتری را حمل کند. هواپیمای Yak-38U نیز نسخه آموزشی دو سرنشینه با بدنه عریض شده برای جا دادن دو خلبان بود.
۵- Bell V-280 Valor
شرایط: در حال توسعه
طول: ۱۵.۴ متر
عرض: ۲۴.۹۳ متر
ارتفاع: ۷ متر
حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: ۱۴,۰۰۰ کیلوگرم
موتور: دو موتور توربوشفت Rolls-Royce AE1107
سرعت کروز: ۵۲۰ کیلومتر بر ساعت
برد رزمی: ۹۳۰ تا ۱,۴۸۰ کیلومتر
سقف پروازی: ۶,۰۰۰ فوت (۱,۸۰۰ متر)؛ در حالت معلق ماندن در اثر زمین در زاویه ۳۵ درجه
هواپیمای تهاجمی دوربرد آینده (FLARA) در حال حاضر توسط بل هلیکوپترز و برای ارتش ایالات متحده در حال توسعه است. در سال ۲۰۲۲، ارتش هواگرد V-280 را برای برنامه FLARA انتخاب کرد تا جایگزین هلیکوپترهای UH-60 Boack Hawk ساخت سیکورسکی شود.
این هواگرد به طور ویژه ای برای ایجاد انقلابی در دسترسی و اثربخشی هر ماموریت و همزمان مانور پذیری بی نظیر، کاهش زمان از کار افتادگی و ایمنی بالاتر ساخته شده است.
FLRAA با بیش از دو برابر سرعت و برد نسبت به سیستم های تسلیحاتی فعلی، یک راه حل اثبات شده دوربرد با قدرت مانور بالاست. چند فروند اول این هواگرد قرار است در سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۲۶ وارد مرحله آزمایش شده و برای سال ۲۰۳۱ وارد سرویس شوند.