علاوه بر شرایط معافیت خدمت سربازی، راه‌هایی برای کسر خدمت در قانون نظام وظیفه در نظر گرفته شده که این کسرهای خدمت سربازی در واقع نوع خاصی تسهیلات است که کاملا قانونی هستند.
افراد ذکور ایرانی زمانی که به سن ۱۸ سالگی می‌رسند مشمول خدمت سربازی می‌شوند و در صورت عدم معافیت، باید به خدمت اعزام شوند و برای دریافت برگ اعلام محل خدمت، یک هفته قبل از تاریخ اعزام به خدمت به دفاتر پلیس ۱۰۰ مراجعه و در روز اعزام به نشانی درج شده در برگ اعلام محل خدمت مراجعه کنند.
علاوه بر شرایط معافیت خدمت سربازی، راه‌هایی برای کسر خدمت در قانون نظام وظیفه در نظر گرفته شده است. این کسرهای خدمت سربازی در واقع نوع خاصی تسهیلات است که کاملاً قانونی هستند و در این گزارش به موضوع معافیت و کسر خدمت‌ها پرداخته‌ایم.
سربازانی که در سازمان بسیج عضویت فعال داشته‌اند برابر مقررات مربوطه می‌توانند تا سقف شش ماه از کسر خدمت استفاده کنند.
مشمولانی که مدت غیبت اولیه آنان تا سه ماه باشد با سه ماه اضافه خدمت و در صورتی که مدت غیبت اولیه از سه ماه بیشتر باشد با شش ماه اضافه خدمت اعزام می‌شوند.
همچنین مشمولان غایب در صورتی که بیش از یک سال غیبت داشته باشند علاوه بر ۶ ماه اضافه خدمت قراری نیز محسوب می‌شوند.
کسری خدمت کارکنان وظیفه متأهل دارای فرزند
مدت کسر خدمت کارکنان وظیفه در حین خدمت که قبلاً به ازای هر فرزند ۳ ماه بوده است به ترتیب برای فرزند اول ۳ ماه فرزند دوم ۴ ماه و برای فرزند سوم به ۵ ماه افزایش یافته است.
سربازان متأهل از دو ماه کسری خدمت برخوردار می‌شوند و در محل سکونت همسر بکارگیری می‌شوند.
معافیت تحصیلی دانش آموزان
مشمولانی که بعد از ۲۰ سالگی از مقطع دیپلم (پایه دوازدهم) فارغ‌التحصیل می‌شوند چنانچه شروع سال تحصیلی که در پایان آن سال تحصیلی فارغ‌التحصیل شده‌اند قبل از ۲۰ سالگی تمام باشد. در صورتی که همان سال تحصیلی در دانشگاه و با مراکز آموزش عالی مورد پذیرش قرار گیرند صدور معافیت تحصیلی برای آنان بلامانع است.
سال تحصیلی از اول مهر ماه تا پایان شهریور سال بعد در نظر گرفته می‌شود.
مشمولانی که بعد از ۲۰ سالگی در پایه دوازدهم فارغ‌التحصیل شده‌اند تا پایان ۲۱ سالگی مهلت معرفی برای تعیین تکلیف وضعیت خدمتی خود دارند.
دانش آموزانی که قبل از ورود به سن مشمولیت موفق به اخذ مدرک دیپلم پایه دوازدهم می‌شوند از تاریخ ورود به سن مشمولیت یک سال مهلت معرفی دارند.
ورود به سن مشمولیت برای این مشمولان تاریخ تولد مشمول در ۱۸ سالگی ملاک محاسبه یک سال است.
به طور مثال مشمول متولد ۱۳۸۳/۲/۱۵ از ۱۴۰۱/۲/۱۵ تا ۱۴۰۲/۲/۱۵ مهلت دارد؛ دانش آموزانی که قبل از ورود به سن مشمولیت انصراف، ترک با اخراج از تحصیل شده باشند از تاریخ ورود به سن مشمولیت (۱۸) سالگی تمام شش ماه مهلت دارند تا خود را معرفی کنند.
دانش آموزانی که پس از ورود به سن مشمولیت ۱۸ سالگی تمام فارغ‌التحصیل انصراف ترک با اخراج از تحصیل شده باشند از تاریخ فراغت ترک با اخراج از تحصیل تا یک سال تحصیلی مهلت دارند تا خود را معرفی کنند.
معافیت تحصیلی دانشجویان
سنوات اولیه تحصیل برای مقطع کاردانی ۲/۵ سال و سنوات اولیه تحصیل برای مقطع کارشناسی ناپیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته ۳ سال و سنوات اولیه تحصیل برای مقطع کارشناسی پیوسته ۵ سال است.
مهلت معرفی دانشجویان حداکثر یک سال پس از تاریخ فراغت از تحصیل انصراف ترک یا اخراج از تحصیل است.
معافیت تحصیلی برای هر مقطع تحصیلی فقط یک بار صادر می‌شود.
ترخیص سربازان وظیفه بدون غیبت اولیه در حین خدمت جهت ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی و بالاتر بلامانع است.
خروج از کشور
افراد ذکور از اول ماهی که طی آن ماه به ۱۸ سالگی تمام می‌رسند برای خروج از کشور باید وثیقه پرداخت کنند.
مشمولان غایب مجاز به خروج از کشور برای تحصیل و با سفرهای زیارتی علمی و ورزشی نمی‌باشند. دانشجویان برای ثبت درخواست خروج از کشور باید از طریق سایت سازمان وظیفه عمومی و انتخاب درگاه www.vazifeh.Police.ir به آدرس خدمات الکترونیک اقدام کنند.
معافیت پزشکی
مشمولان ایرانی مقیم خارج از کشور می‌توانند با حضور در نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور تقاضای رسیدگی به معافیت پزشکی خود را مطرح و مشمولان غایب می‌توانند برای ثبت درخواست معافیت پزشکی اقدام کنند.
مشمولان در حین تحصیل برای برخی از بیماری‌ها که در ارتباط با مدرک تحصیلی نیستند می‌توانند درخواست معافیت پزشکی کنند و مشمولان در حین خدمت باید از طریق یگان خدمتی برای معافیت پزشکی اقدام کنند.
ضعف بینایی یک چشم برای مشمولان کاردانی دیپلم و زیردیپلم باید بالاتر از ۶ دیوپتر باشد. ضعف بینایی یک چشم برای مشمولان کارشناسی به بالا می‌بایست بالاتر از ۸ دیویتر باشد.
مشمولانی که در سیر مراحل رسیدگی به درخواست معافیت پزشکی قرار گرفته‌اند چنانچه در دانشگاه مؤسسات آموزش عالی با حوزه‌های علمیه پذیرفته شده و ثبت نام کنند مجاز به ادامه رسیدگی بوده و در صورت عدم احراز معافیت پزشکی و دارا بودن شرایط تحصیل می‌توانند از معافیت تحصیلی استفاده کنند.
بیماری‌های خونی، خود ایمنی و بیمارهای فلج اندام‌ها نیاز به تزریق واکسن ندارند.
مشمولان دارای قد کمتر از ۱۴۵ سانتیمتر معاف دائم می‌شوند.
مشمولانی که اعمال جراحی روی کبد، کیسه صفرا، مجاری صفراوی و پانکراس همراه با عوارض مزمن غیر قابل علاج و ناتوان کننده انجام داده‌اند به شرط اثبات معاف دائم پزشکی است.
مشمولانی که در شورای عالی پزشکی معاف از خدمت تشخیص داده نشوند به خدمت اعزام و حق اعتراض به نظر شورای عالی را ندارند.
معافیت کفالت
یکی از شرایط برخورداری از معافیت کفالت نداشتن غیبت است.
برای برخورداری از معافیت کفالت در خصوص پدر کمتر از ۷۵ سال سن باید ناتوانی پدر مشمول و نیازمند به مراقب بودن وی به تأیید شورای پزشکی و هیئت رسیدگی معافیت کفالت وظیفه عمومی رسیده باشد.
یکی از فرزندان اولیایی که هر دو یا یکی از آنها معلول باشد از خدمت دوره ضرورت معاف می‌شود.
یکی از فرزندان اولیایی که حداقل دارای ۲ فرزند معلول مجرد باشند از خدمت دوره ضرورت معاف می‌شوند.
در صورت احراز شرایط معافیت برای مشمول جهت حضور در هیأت رسیدگی دعوتنامه ارسال می‌شود.
برای اخذ معافیت کفالت مشمول باید به سن مشمولیت ۱۸ سال تمام رسیده باشد، مشمولینی که شرایط احراز معافیت کفالت را دارند در حین استفاده از معافیت تحصیلی می‌توانند تقاضای کفالت دهند.
معافیت ایثارگران
به ازای هر ۲۴ ماه آزادگی پدر یک فرزند می‌تواند از معافیت استفاده کند و به ازای هر ۲۵ درصد جانبازی پدر یک فرزند می‌تواند از معافیت استفاده کند.
به ازای هر ۳۰ ماه سابقه حضور در جبهه پدر یک فرزند می‌تواند از معافیت استفاده کند.
همچنین مشمولان در حین استفاده از معافیت تحصیلی می‌توانند برای معافیت ایثارگران اقدام کنند.