منابع رسمی ترکیه از جهش 60 درصدی سفر گردشگران ایرانی به این کشور در سه ماهه ابتدایی سال جاری میلادی خبر داده‌اند. ایرانیان بدین ترتیب در صدر فهرست گردشگران خارجی ترکیه قرار گرفته‌اند.
بر اساس گزارش وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه، در سه ماه ابتدایی سال ۲۰۲۴ بیش از ۷۴۷ هزار گردشگر ایرانی وارد این کشور شده و شهروندان ایران در صدر فهرست گردشگران خارجی ترکیه قرار گرفته‌اند.
پیش‌تر معمولا ایران مقام چهارم را در میان گردشگران خارجی ترکیه داشت.
سال گذشته نیز بیش از ۲.۵ میلیون گردشگر ایرانی از ترکیه دیدن کردند، اما نسبت به سال ۲۰۲۲ رشدی ۷ درصدی داشت که تناسبی با جهش ۶۰ درصدی سه ماهه ابتدایی امسال ندارد.
نگاهی به قیمت‌های تورهای داخلی ایران یا برآورد هزینه سفر به مناطق دیدنی کشور نشان می‌دهد که هزینه گردشگری در داخل ایران به شدت افزایش یافته و حتی هزینه سفر به ترکیه کمتر از سفر به قشم است.
برای نمونه طبق برآورد برخی رسانه‌های داخلی، هزینه اقامت سه شب و چهار روز یک گردشگر در شهرهای ایران حدود ۱۰ میلیون تومان و در شهرهای جنوبی ایران، خصوصا قشم، تا دو برابر این میزان است.
متوسط هزینه سفر به ترکیه پایین‌تر از قشم و مقداری بالاتر از سفر به دیگر شهرهای ایران است، اما گردشگران ایرانی با سفر به ترکیه یا هر کشور خارجی، هم می‌توانند ارز مسافرتی با قیمتی حدود ۳۰ درصد کمتر از نرخ آزاد ارز دریافت کنند و هم هنگام بازگشت، کالاهای مورد علاقه خود را مستقیما خریداری کرده و وارد کشور کنند.
معمولا خرید پوشاک ترکیه برای ایرانی‌ها جذاب است. ارزش صادرات پوشاک ترکیه در سال گذشته بیشتر از کل درآمدهای نفتی ایران در مدت مشابه و حدود ۳۷ میلیارد دلار بود و بزرگترین بازار پوشاک این کشور نیز به ترتیب کشورهای پیشرفته آلمان، اسپانیا، بریتانیا، آمریکا و هلند است.
آمارهای وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه مشخص نکرده که چه تعداد از ایرانی‌ها به کدام شهرهای این کشور سفر کرده‌اند، اما فیضی چلیکداش، دستیار رئیس اتاق صنایع و تجارت شهر وان می‌گوید، سال گذشته حدود ۶۰۰ هزار ایرانی به این شهر مرزی سفر کرده‌اند.
هزینه سفر به وان به مراتب کمتر از شهرهای غربی‌تر، خصوصا استانبول است.
همچنین با سفارش قبلی بلیت هواپیما و هتل چند ماه پیش از سفر، هزینه مسافرت به ترکیه به صورت چشمگیری کاهش می‌یابد.
امکانات و جذابیت‌ها
ارزش سالانه بازار لجستیک ترکیه حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است و رتبه ۱۱ را در جهان دارد که قابل مقایسه با ایران نیست. به عبارتی، این کشور علاوه بر بهبود فضای جذب گردشگر، خدمات حمل و نقل خود را نیز به سرعت توسعه داده و برای نمونه شرکت هواپیمایی "ترکیش ایرلاینز" سال گذشته با دو پله جهش، در رده ۱۷ بهترین شرکت‌های هواپیمایی جهان و رده اول اروپا قرار گرفت.
این در حالی است که جاده‌های ایران سالانه بیش از ۱۷ هزار کشته بر جای می‌گذارند و نیمی از ناوگان هواپیمایی ایران نیز زمین‌گیر است.
همچنین شمار هتل‌های دارای مجوز وزارت فرهنگ و گردشگری در ترکیه بالای ۲۰ هزار است که ۱۵ برابر کل شمار هتل‌های فعال در ایران است.
ترکیه همچنین میراث‌دار آثار باستانی محافظت‌شده بی‌شمار یونانی، روم شرقی و دوران هزار ساله حکومت ترک‌ها در این کشور است و از طرفی امکانات تفریحی و سواحل شهرهایی مانند آنتالیا یا کاپادوکیا سالانه ده‌ها میلیون گردشگر را جذب می‌کند؛ به‌طوری که طبق برآورد بانک جهانی، این کشور بعد از فرانسه، مکزیک و اسپانیا جذاب‌ترین مقصد گردشگری جهان است.
استانبول، پایتخت امپراتوری روم شرقی (بیزانس) و سلاطین عثمانی بعد از محمد فاتح (قرن ۱۵ میلادی) نیز سال گذشته مقام اول جذب گردشگر خارجی در میان شهرهای جهان را کسب کرد. لندن و دبی مقام‌های بعدی را به دست آوردند.
ترکیه سال گذشته میزبان نزدیک به ۵۰ میلیون گردشگر خارجی بود که مقصد بیش از ۱۸ میلیون آنها شهر ساحلی آنتالیا بود.
صنعت گردشگری ترکیه
ترکیه در سه ماه ابتدایی سال جاری میزبان ۷ میلیون گردشگر خارجی (به غیر از ورود ۲ میلیون شهروند تُرک مقیم خارج به این کشور) بوده که نسبت به دور مشابه سال گذشته ۱۳ درصد رشد نشان می‌دهد.
این کشور در سال ۲۰۲۳ بیش از ۵۴ میلیارد دلار درآمد گردشگری خارجی داشت که ۱۷ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۲ است و برای سال جاری درآمد ۶۰ میلیارد دلاری را هدف‌گذاری کرده است.
اگرچه تقریبا نیمی از گردشگران خارجی ترکیه عمدتا اروپایی هستند، اما شهروندان کشورهای عربی نیز بعد از بهبود روابط سیاسی آنکارا با عربستان، مصر و امارات سفرهای بیشتری به این کشور انجام می‌دهند.
ترکیه در نظر دارد تا سال ۲۰۲۸ شمار گردشگران خارجی را به ۷۰ میلیون نفر و درآمدهای توریستی خود را به ۱۰۰ میلیارد دلار برساند.
البته توسعه حوزه گردشگری ترکیه خالی از چالش نیست و یکی از مهم‌ترین مشکلات، تورم افسارگسیخته‌ای است که طی چند سال گذشته به خاطر سیاست‌های کاهش نرخ بهره بانکی، دامن‌گیر کشور شده است. البته افت ارزش لیر در مقابل ارزهای خارجی آثار ناخوشایند تورم را برای گردشگران خارجی تا حدی جبران کرده است.
چالش دیگر، توسعه حوزه گردشگری کشورهای رقیب، خصوصا ایتالیا، فرانسه، ایالات متحده و یونان است.
برای نمونه کشور یونان در بیخ گوش ترکیه سال گذشته میزبان نزدیک به ۳۳ میلیون گردشگر خارجی بود که جهشی ۳۰ درصدی را نسبت به سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد.
حوزه گردشگری یونان طی یک دهه گذشته به‌طور متوسط سهمی ۱۵ درصدی در کل سرمایه‌گذاری‌ها در کشور را داشته و انتظار می‌رود در سال‌های پیش رو این سهم افزایش یابد.
رشد ورود گردشگر خارجی به گرجستان نیز سال گذشته حدود ۳۰ درصد بود و به هفت میلیون نفر رسید، اما رقیب اصلی ترکیه در این منطقه کشور ایتالیا است که تقریبا به اندازه ترکیه جذب گردشگر خارجی دارد.
نکته دیگر میزبانی ترکیه از چهار میلیون پناهنده خارجی، خصوصا شهروندان سوری، همچنین تنش‌های این کشور با برخی کشورهای عربی و خطرات امنیتی گروه‌هایی مانند داعش و شبه‌نظامیان "پ‌ک‌ک" است.
به هر تقدیر، صنعت گردشگری سهمی ۱۳ درصدی در تولید ناخالص داخلی ترکیه دارد و حوزه‌ای نیست که به راحتی بتوان از مزایای آن گذشت و در حل موانع رشد آن اهمال کرد.
حدود سه میلیون شهروند ترکیه در این حوزه مشغول به کار هستند و برای کشوری با نرخ بیکاری بالای ۱۰ درصدی، توسعه این حوزه بسیار حیاتی است.