طبق آمار موسسه بین المللی تحقیقات صلح استکهلم (SIPRI) هزینه‌های نظامی جهانی برای نهمین سال متوالی افزایش یافته است. این هزینه‌ها در سال۲۰۲۳ میلادی با ۶.۸ درصد به ۲.۴۴۳ تریلیون دلار افزایش یافت که معادل ۲.۳درصد از تولید ناخالص داخلی جهان است. اوکراین در سال۲۰۲۳ بزرگترین مقدار افزایش هزینه‌های نظامی در جهان را نسبت به تولید ناخالص داخلی (یعنی با افزایش ۱۱درصد به ۳۷درصد تولید ناخالص داخلی) به خود اختصاص داده است. هزینه‌های نظامی اوکراین ۵۱درصد افزایش یافته و به ۶۴.۸میلیارد دلار رسیده است. به این ترتیب اوکراین از جایگاه یازدهم به لحاظ هزینه‌های نظامی در سال۲۰۲۲ به جایگاه هشتم در سال۲۰۲۳ رسیده است. روسیه نیز در رتبه دوم هزینه‌های نظامی نسبت به لحاظ تولید ناخالص داخلی (با افزایش ۱.۲درصد به ۵.۹درصد تولید ناخالص داخلی) قرار دارد.
این بالاترین سطح جهانی هزینه‌های نظامی از زمان آغاز تحقیقات SIPRI است. حدود نیمی از هزینه‌های نظامی جهان در سال گذشته متعلق به آمریکا و چین بوده است. همه 10کشور که بالاترین رتبه در این زمینه را دارند، هزینه‌های نظامی خود را افزایش داده‌اند. پس از مدتها گمانه‌زنی «بایدن» رئیس‌جمهوری آمریکا پس از امضای لایحهای مبنی بر کمک‌های مالی بیشتر به اوکراین قانون کمک ۹۵میلیارد دلاری به اوکراین، اسرائیل و تایوان و ارسال سلاح و تجهیزات نظامی به تل‌آویو و کی‌یف را امضا کرد. این لایحه پس از ماه‌ها تاخیر و اختلاف به تصویب مجلس نمایندگان رسید و با امضای بایدن به قانون تبدیل شد. تصویب این لایحه در مجلس نمایندگان آمریکا پس از ماه‌ها بلاتکلیفی و فشار فزاینده نمایندگان محافظه‌کار مخالف تداوم کمک به اوکراین صورت گرفت که مایک جانسون، رئیس مجلس نمایندگان را تهدید به برکناری کرده بودند.
بایدن مدعی شد: «ما ارسال تجهیزات به اوکراین، شامل پدافند هوایی، مهمات برای سامانه‌های راکت توپخانه‌ای و خودروهای زرهی را آغاز خواهیم کرد. کی‌یف تمایل و مهارت برای پیروزی در جنگ برابر روسیه را دارد. ما در حال ارسال کمک به اوکراین از انبارهای سلاح خود هستیم. آمریکا و کشورهای غربی مقابل پوتین رئیس‌جمهور روسیه می‌ایستند. این اقدام به‌طور مستقیم در راستای منافع امنیت ملی آمریکا است. همان‌طور که ماه‌ها درباره آن صحبت کردهام، کمک به اوکراین به‌طور مستقیم به نفع امنیت ملی آمریکا است. اگر پوتین در اوکراین پیروز شود، حرکت بعدی نیروهای روسیه می‌تواند حمله مستقیم به متحد ناتو باشد. اگر پوتین به متحد ناتو حمله کند، ما چارهای جز کمک به آنها نخواهیم داشت.»
رئیس‌جمهور آمریکا با قدردانی از مایک جانسون، رئیس جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان که به بلاتکلیفی تصویب کمک‌ها در کنگره پایان داد، تصریح کرد که مساله امنیت مرزی نیز باید در این لایحه گنجانده می‌شد. سناتور چاک شومر، رهبر اکثریت دموکرات‌های سنا و از حامیان تداوم حمایت از اوکراین، اندکی پیش از تصویب نهایی این لایحه گفته بود: «امشب، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه از لحظه‌ای که اراده آمریکا را زیر سوال برد، پشیمان می‌شود.»
زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین نیز بهدنبال تصویب این بسته در سنا، این مجلس را تحسین کرد و در پستی در ایکس (توییتر سابق) نوشت: «من امروز از سنای آمریکا برای تصویب کمک‌های حیاتی به اوکراین سپاسگزارم.» زلنسکی پیش از تصویب این لایحه در برنامه شبکه خبری ان‌بی‌سی نیوز هشدار داد که در صورت تاخیر در ارسال کمک‌های نظامی از سوی آمریکا، اوکراین متحمل ضرر خواهد شد. هنگامی که یک خبرنگار شبکه تلویزیونی از او پرسید که آیا این کمک به اوکراین به پیروزی در جنگ کمک می‌کند یا آن را طولانیتر می‌کند، زلنسکی پاسخ داد: «این بستگی به این دارد که ما واقعا چه زمانی سلاح را دریافت کنیم، همین‌طور که شما گفتید اگر این سلاح را طی 6ماه دریافت کنیم، خب، این روند بهمدت 6ماه به رکود میافتد و از چند جهت متحمل ضرر و زیان به لحاظ نیروی انسانی و تجهیزات خواهیم شد. اکنون ما فرصتی برای تثبیت وضعیت و به دست گرفتن ابتکار را داریم. بنابراین ما واقعا به داشتن سیستمهای تسلیحاتی نیاز داریم. اوکراین اکنون به سلاح‌های دوربرد نیاز دارد؛ زیرا «سلاح ما آن‌قدرها دوربرد نیست. ما به این سلاح و پدافند هوایی نیاز داریم.»
نشریه وال‌استریت ژورنال در گزارشی مدعی شد: «بعید است که کمک‌های جدید آمریکا به‌طور چشمگیری سرنوشت کی‌یف را تغییر دهد. کمک نظامی آمریکا مشکل اصلی نیروهای مسلح اوکراین یعنی کمبود پرسنل را حل نخواهد کرد. بنابراین بعید است که سرنوشت کی‌یف را به‌طور اساسی تغییر دهد. موقعیت اوکراین در میدان نبرد دشوار است و روسها در ماه‌های اخیر موفقیتهایی در جبهه داشتهاند. در بهترین حالت، این کمک‌ها پتانسیل کمک به اوکراین را برای مهار حملات روسیه و حفظ قلمرو دارد و به کی یف فرصت میهد تا نیروهای روسیه را تا زمانی که متحدان اروپایی بتوانند در سال آینده کمک‌های تکمیلی ارائه کنند، مهار کند.»
در عین حال، کمک‌های جدید آمریکا می‌تواند روسها را مجبور کند به حمله سریعتر از آنچه برنامه‌ریزی کرده بودند، دست بزنند. اوکراین می‌تواند با استفاده از گلوله‌هایی که قبلا ذخیره شده بود، این حملات را با اطمینان بیشتری دفع کند. با این حال، افزایش تدارکات نظامی نمی‌تواند به اوکراین در حل مشکلات دیگری، مانند کمبود پرسنل کمک کند.
طبق این لایحه 60.75میلیارد دلار تخصیص داده شده است، از این جمله، 23میلیارد برای تکمیل زرادخانه‌های آمریکا و 11.3میلیارد دلار به «عملیات نظامی فعلی آمریکا در منطقه» اختصاص می‌یابد. 13.8میلیارد دلار برای خرید جدیدترین سیستمهای تسلیحاتی برای ارتش آمریکا و متحدان آن هزینه می‌شود. از جمله تسلیحات انتقال یافته به اوکراین موشکهای ATACMS نام دارد. بایدن موظف است انواع جدید این موشکها را با برد افزایش یافته (یعنی 300کیلومتر) به کی‌یف ارائه دهد. 7.8میلیارد دلار کمک‌های اقتصادی به‌طور مستقیم به اوکراین بهصورت اعتباری ارائه می‌شود. بایدن، 60روز پس از تصویب این قانون، باید با دولت اوکراین درباره بازگشت وجوه به توافق برسد. این کمک‌ها تا 30سپتامبر2025 در اوکراین دردسترس خواهد بود. رئیس جمهور آمریکا حق دارد تا 50درصد از بدهی اوکراین را حداقل در روز 15نوامبر2024 (یعنی پس از انتخابات) امضا کند.
* محمود فاضلی/ تحلیلگر امور بین الملل