چند روزی است که بحث تغییر نام استقلال به «استقلال خلیج فارس» مطرح و در کنار تایید و تکذیب‌‌‌های مسئولان، با واکنش‌‌‌های عمدتاً منفی فوتبالی هامواجه شده است؛ در این مطلب سراغ پاسخ به این سوال رفتیم که چرا چنین تصمیمی درست نیست.
یک باشگاه به منزله هویتی متشکل از نمادها، اسطوره‌‌‌ها و پیش کسوتان، رنگ لباس و... حول موضوعی چون نام شناخته می‌‌‌شود. اسم هر باشگاه مثل نخ تسبیحی است که تمام عناصر هویتی دیگر را به هم وصل می‌‌‌کند و طی سال‌‌‌ها باعث شکل‌‌‌گیری آدم‌‌‌هایی از نسل‌‌‌ها و طبقات مختلف کنار هم می شود که ما آن‌‌‌ها را به‌‌‌عنوان «استقلالی»، «پرسپولیسی» و... می‌‌‌شناسیم.
این‌‌‌روزها که مدام اخبار ضد و نقیضی درباره تغییر نام باشگاه استقلال به‌‌‌گوش می‌‌‌رسد؛ فارغ از اینکه بالاخره نتیجه این تایید و تکذیب‌‌‌ها چه‌‌‌خواهد شد؛ سراغ این بحث رفتیم که چرا چنین تصمیمی اشتباه است؟
تغییر اسم با انتقال مالکیت
در همه دنیای فوتبال متداول است که تیم‌‌‌های بزرگ به دلایل مختلف، بیشتر یا تمام سهام خود را به گروهی واگذار کنند. به‌‌‌طور مثال مالک تیم پاری‌‌‌سن‌‌‌ژرمن فرانسه یک قطری است، چینی‌‌‌ها میلان ایتالیا را خریدند و چلسی مدت‌‌‌ها مالکی روس داشت. اما در هیچ‌‌‌کدام از این مسائل ندیدیم که مالک جدید نام باشگاهی را تغییر دهد. نهایت اتفاق این است که یک مالک ثروتمند نام کمپ تمرینی، آکادمی فوتبال پایه یا ورزشگاه جدیدی را که در زمان خودش ساخته می‌‌‌شود، انتخاب کند. این موضوع نه تنها در دنیای فوتبال، بلکه در زمینه‌‌‌های دیگر هم مصداق پیدا می‌‌‌کند. کمپانی‌‌‌های فیلم سازی، شبکه‌‌‌های کابلی، هلدینگ‌‌‌های رسانه‌‌‌ای و اقتصادی، استارت‌‌‌آپ‌‌‌ها و... هر کدام واگذار می‌‌‌شوند اما نام‌‌‌شان تغییر نمی‌‌‌کند. به‌‌‌عنوان مثال شبکه اجتماعی معروف اینستاگرام و پیام رسان واتس اپ هر دو به «متا» مالک فیس‌‌‌بوک واگذار شدند اما نام‌‌‌شان تغییر نکرد. این موضوع دلایل مختلفی دارد که مهم‌‌‌ترینش بحث برندینگ است؛ چرا که هیچ مالکی نمی‌‌‌خواهد ناگهان مخاطبانش حس و حال تازه و عمدتاً غریبه‌‌‌ای را به برند پیدا کنند.
تغییر اسم‌‌‌ها موفق است؟
استقلال و پرسپولیس هر دو خریداران متمولی داشتند که داخل و خارج کشور زندگی می‌‌‌کردند. یکی از مسائل مهمی که باعث شد این دو تیم دولتی از وزارت ورزش به یک فرد فروخته نشوند و با واگذاری به پتروشیمی خلیج فارس و کنسرسیوم بانکی خصولتی شوند، این بود که دو تیم پرطرفدار کشور درگیر تصمیمهای ناگهانی و عجیب یک مالک نشوند و حفظ هویت فعلی‌‌‌شان با این نوع واگذاری ممکن باشد. اتفاقی که عملاً در بحث اسم استقلال و درباره تغییر شهر میزبانی پرسپولیس کاملاً مخالفش را شاهدیم. اما این تصمیمهای هزینه‌‌‌زا به‌‌‌طور معمول جواب هم نمی‌‌‌دهند و در بین جامعه فوتبالی تثبیت نمی‌‌‌شوند. به‌‌‌طور مثال در اواسط دهه 60 قرار بود نام پرسپولیس بشود «آزادی» که با مخالفت بازیکنان و پیش کسوتان مواجه شد و بعد هم که به «پیروزی» تغییر نام داد بازهم خیلی‌‌‌ها پرسپولیس صدایش زدند تا اینکه دوباره پرسپولیس شد. حالا اگر از استاندارد جهانی و تجربه‌‌‌های قبلی خودمان درس نگیریم و بی‌‌‌توجه به همه این‌‌‌ها، اسم استقلال تغییر کند، بعید نیست شاهد دومینویی از تغییرات باشیم و هر بار که تیمی به نهاد تازه یا خریداری واگذار می‌‌‌شود هویت، لوگو و همه چیزش تغییر کند طوری‌‌‌که اگر روزی هوادارانی از چند نسل بخواهند درباره همان یک تیم صحبت کنند انگار درباره تیم‌‌‌هایی متفاوت حرف می‌‌‌زنند.
آیا یک پسوند تغییر نام است؟
شاید بگویید اضافه شدن یک پسوند به منزله تغییر نام نیست. اما در خیلی از مواقع تغییر نام در همین حد هم آسیب‌‌‌زا و ناموفق بوده. به فوتبال برگردیم. بارها نام سپاهان به سیمان سپاهان، فولاد مبارکه سپاهان و... تغییر کرد اما همیشه فوتبال‌‌‌دوستان همان سپاهان را به صورت خلاصه به زبان آوردند یا تیم‌‌‌هایی مثل صبا و پاس که به شهر دیگری واگذار و شدند صبای قم و پاس همدان، اما فوتبالی‌‌‌ها هیچ‌‌‌وقت اسامی جدید را جدی نگرفتند.
نمونه‌‌‌ای تلخ از تغییر نام‌‌‌ها
طی چند دهه اخیر به دلایل مختلف بارها شاهد بودیم تیم‌‌‌ها نام‌‌‌شان تغییر کرده است. در آخرین مورد تیم «پدیده مشهد» که تا یک قدمی قهرمانی در لیگ هم طی رقابت با پرسپولیس برانکو رفته بود، درحالی‌‌‌که چندین چالش جدی داشت به «شهر خودرو» تغییر نام داد و بین این تغییر اسم و مسائل حاشیه‌‌‌ای از فوتبال محو شد. هرچند دلیل نبودن آن تیم خوب قطعاً تغییر اسم نبود؛ اما موضوع مهم آن است که مالکیت یک باشگاه مثل استقلال قبل از آن‌‌‌که روی این مسائل تمرکز کند باید به فکر مسائل مالی، رفع موانع حضور در آسیا و... باشد؛ وگرنه تغییر نام دردی از تیم دوا نخواهد کرد. در یک نمونه دیگر تیمی قدیمی مثل «استقلال رشت» به «شهرداری رشت»، بعد دوباره به «استقلال رشت»، بعد «پگاه» و بعدها «داماش» تغییر نام داد و هیچ‌‌‌کدام از این تغییرات هم نتیجه مثبتی در عملکرد تیم نداشت بماند؛ از هویت تیم و بحث هواداری هم کم کرد؛ طوری‌‌‌که شاید خیلی از فوتبالی‌‌‌ها ندانند همه این نام‌‌‌ها در حقیقت یک تیم بودند.
آیا این تغییر نام به‌‌‌نفع خلیج فارس است؟
شاید گفته شود که بحث تغییر نام استقلال به «استقلال خلیج فارس» ربط چندانی به نام مالک جدید ندارد و برای پاسداشت نام زیبا و غرورآفرین خلیج همیشه فارس است. اما باید با توجه به تجربه قدیمی‌‌‌مان بدانیم که چنین تصمیمی به دلایل مختلف ضد خودش عمل می‌‌‌کند. اول اینکه ممکن است با مقاومت هواداران مواجه شود که به هیچ وجه جایگاه این نام عزیز لحاظ نشده. دوم و مهم‌‌‌تر اینکه چنین نامی با واکنش کشورها و تیم‌‌‌های حاشیه خلیج فارس که علاقه زیادی به حاشیه‌‌‌آفرینی و پول خوبی هم برای ضریب دادن به حاشیه‌‌‌شان دارند، مواجه می‌‌‌شود. هرچند شاید چنین تغییر اسمی با واکنش کنفدراسیون فوتبال آسیا هم مواجه شود اما اگر فرض را بر مخالفت نکردن AFC هم بگذاریم قطعاً حین میزبانی کشورها از نماینده ما در بازی‌‌‌های آسیایی از سوی تماشاگران حریف و... مسائلی رخ خواهد داد و فراتر از آن ممکن است تیم‌‌‌های قطری و به خصوص اماراتی مقابله به مثلی کنند که خوشایند ما نباشد و تحریف تاریخ هم محسوب شود.
واکنش کاربران به تغییر نام استقلال
ماجرای تغییر نام باشگاه استقلال با واکنش‌هایی از سوی کاربران هم مواجه شد؛ طوری که حتی در پیج‌ها و کانال‌های پرسپولیسی هم مقابل آن موضع منفی گرفتند. به چند نمونه از این واکنش‌ها توجه کنید:
* مخالفم مخالف، مخالف هزار؛ شما برای تیم ما ورزشگاه بساز اسمش رو بذار خلیج فارس.
*اگه با هر بار واگذاری یک تیم اسم کم و زیاد بشه ممکنه کم کم تو چند سال آینده از اسم و هویت باشگاه چیزی باقی نمونه.
* تغییر اسم تیم برای هلدینگ هیچ هزینه‌ای نداره، به عنوان یه استقلالی ترجیح میدم تیمم تقویت بشه تا اینکه استرس اسم جدید رو هم داشته باشم. بازیکن خوب بخرن، انگیزه بچه‌ها رو بالا ببرن، اسم رو هم تغییر بدن.
* به نظرم هدف از این کار ظاهرسازی باشه؛ این همه کارهای قشنگ می شه برای پاسداشت اسم مقدس خلیج فارس کرد؛ باید از این جا شروع کنیم؟
* ما مخلص خلیج فارس هم هستیم، اما الان این کار عاقلانه است؟ اونم با نفوذ و قدرتی که بقیه تو آسیا دارن این اداها چیه واقعا! فقط کارهای نمادین و بدون فکر که در نهایت دردسر می شه و مجبور می شن عقب نشینی کنن.
* ما هنوز تو لیگ‌مون کمک داور ویدئویی نداریم اما یهو همچین تصمیمهای عجیبی گرفته می شه. تیم رو طوری تقویت کنین که قهرمان آسیا بشه بعد همه‌شون موقع اهدای جام روی تی‌شرت شون عکس خلیج فارس باشه؛ این می شه یک اتفاق قشنگ و موندگار.