مثل یک دالان بی انتها می ماند که سیاهی اش پایان نمی گیرد؛ فروش غیرقانونی دارو در فضای مجازی را می گویم. سال ها از این فعالیت بی نام و نشان می گذرد، اما هنوز اقدام موثری برای جمع آوری آن صورت نگرفته است؛ مثل بختک بر بازار دارو سایه انداخته و همچنان در چرخه معیوبی که راه انداخته اند، جولان می دهند و سیاهچاله های بازارِ سیاه دارو را پررنگ تر کرده اند و خطر عرضه داروهای تاریخ مصرف گذشته از این طریق وجود دارد. همه این ها در حالی است که سازمان های متولی هریک توپ نظارت را به زمین دیگری می اندازد و هنوز سازمان دهی لازم برای جمع آوری آن ها آن طور که باید صورت نگرفته است و نظارت ها در این حوزه ضعف دارد. رئیس انجمن داروسازان استان نیز در این باره ادعا می کند:«تا جایی که من می دانم نظارتی صورت نمی گیرد و تاکنون هم برخوردی انجام نشده است.»
فروش یک بسته قرص بیش از یک میلیون تومان
برای اطلاع از چگونگی فعالیت آن ها کلمه «داروخانه آنلاین» را در تلگرام جست و جو می کنم و با فهرست متعددی از این قبیل داروخانه ها مواجه می شوم. در داخل هر کدام از این کانال ها پیام های متعددی وجود دارد که محتوای آن درباره موجودی فهرست اقلام دارویی است که متقاضی می تواند آن ها را سفارش بدهد و نکته جالب تر این که بیشتر این پیام ها برای جلب مشتری به قیمت مناسب دارو اشاره کرده اند. به یکی از افرادی که در داخل یکی از گروه ها پیام گذاشته است، پیام می دهم و قیمت تعدادی از داروها را جویا می شوم. یکی از این افراد قیمت داروها را برای هر بسته این گونه اعلام می کند: سیالیس ۴ عددی 190 هزار تومان، پاکسیل 580 هزار تومان، ویزان 900 هزار تومان، مادوپار 400 هزار تومان، لووتیروکسین100 به قیمت 400 هزار تومان، نکسیوم 40 به قیمت 320 هزار تومان، اگزلون۱.۵ به قیمت 350 هزار تومان، اگزلون۳ به قیمت 380 هزار تومان، ابیکسا یک میلیون و 150 هزار تومان، بتاسرک 230 هزار تومان، ریسپریدال 130 هزار تومان، آرومازین 820 هزار تومان، آمپول بکوزیم 180 هزار تومان، فمارا 630 هزار تومان و داستینکس 770 هزار تومان.
سازمان غذا و دارو در حال تدوین دستورالعمل برای سامان دهی فروش مجازی دارو
علی روحبخش، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، درباره فروش مجازی دارو به «خراسان رضوی» بیان کرد: به طور کلی هر گونه خرید و فروش دارو از طرف اشخاص و داروخانه در فضای مجازی ممنوع است. وی خاطر نشان کرد: داروخانه ها مجاز هستند فقط مکمل های دارویی و غذایی را از طریق سایت ها به فروش برسانند؛ آن هم سایت هایی که مجوز آن را از معاونت غذا و دارو و صمت گرفته اند.
روحبخش در پاسخ به چگونگی اقدامات معاونت غذا و دارو در برخورد با فروش مجازی دارو گفت: ما این موارد را در فضای مجازی مرتب رصد و آن ها را به پلیس فتا اعلام می کنیم و برخورد با آن ها وظیفه پلیس فتاست. درواقع، وظیفه ما صرف آگاهی و اطلاع دادن است که با این سایت ها برخورد کنند؛ حال این که برخورد بشود یا نشود در اختیار ما نیست چون مسئولیتی به ما محول نشده و در نهایت گفته اند رصد کنید و اطلاع بدهید که ما این کار را انجام می دهیم. وی در پاسخ به این سوال که اقدام سازمان غذا و داروی کشور در این زمینه چه خواهد بود، بیان کرد: درحال تدوین دستورالعملی در خصوص سامان دهی این موضوع هستند، اما هنوز ابلاغ نشده است.
روحبخش درپی درخواست خبرنگار خراسان مبنی بر ارائه جزئیات بیشتر درباره این دستورالعمل گفت: این دستورالعمل درباره سامان دهی فروش اینترنتی داروست و جزئیات آن را نمی دانم. معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با ارائه توضیحاتی درباره مضرات خرید مجازی دارو برای مردم و صنف داروسازان بیان کرد: قبل از این که نگران صنف داروسازان باشیم، نگران سلامت مردم هستیم چون نمی توانیم سلامت چنین داروهایی را تایید کنیم. این داروها ممکن است تقلبی، تاریخ گذشته و ... باشد و با قیمتی چندبرابر قیمت واقعی به فروش برسد. وقتی می گوییم از داروخانه خریداری کنید به این دلیل است که بالاخره پیگیر و متولی برخورد هستیم. بنابراین از مردم می خواهم سراغ داروخانه های مجازی نروند.
هیچ نظارتی بر پلتفرم ها صورت نمی گیرد
سیدعلی جعفری نژاد، رئیس انجمن داروسازان استان درباره چگونگی فعالیت داروخانه های مجازی بیان کرد: عرضه دارو در فضای مجازی کلا قانونی نیست. هیچ کجای دنیا هم شما نمی بینید دارو در پلتفرم ها و فضای مجازی عرضه شود چون دارو کالایی سلامت محور است. در کشور ما هم بدین صورت است، اما اگر می بینید عرضه می شود این کار غیر قانونی است.
وی افزود: در سیستم عرضه دارو یک نفر به عنوان مسئول فنی بر تمام این فرایند کنترل و نظارت دارد که دارو با چه شرایطی نگهداری و عرضه می شود و کنترل های لازم صورت می گیرد. از طرفی، داروهایی که عرضه می شود از سامانه تیتک قابل رهگیری است که از کجا، درچه تاریخی و با چه شرایطی آمده و چطور تحویل بیمار شده است اما در فضای مجازی چنین چیزی قابل پیگیری نیست. جعفری نژاد در پاسخ به چگونگی آسیب های داروخانه های مجازی برای مردم و دیگر داروخانه ها بیان کرد: ممکن است دارو را از کانالی وارد کنند که قیمتش به صرفه باشد. با قیمت هایی که شاید پایین تر باشد اما صحت و سلامت آن دارو مورد تایید نیست. این منجر می شود فرد به سمت خرید دارو از طریق پلتفرم برود.
اگر دارویی با قیمت ارزان تر عرضه می شود باید به سلامت و صحت آن شک کرد. ما بیشتر نگران سلامت مردم هستیم و در کنار این موضوع اقتصاد داروخانه ها هم تحت تاثیر قرار می گیرد. هم اکنون هیچ نظارتی روی پلتفرم ها صورت نمی گیرد چون زیرمجموعه وزارت بهداشت نیستند. وی ادامه داد: تقاضایمان این است که این روند کلا قطع شود و در پلتفرم ها عرضه نشود.
تاجایی که من می دانم نظارتی نمی شود و تاکنون هم برخوردی انجام نشده است. البته مسئولان هم مخالف عرضه دارو در پلتفرم ها هستند اما این موضوع از طریق کشوری در حال پیگیری است. هرچند در هیئت مقررات زدایی و در شورای رقابت بحث بر این است که دارو در پلتفرم ها بیاید، بدون توجه به این که دارو کالایی رقابت پذیر نیست چرا که دارو را در هر نقطه ای بخواهید تهیه کنید قیمتش یکسان است چون دستوری است بنابراین این که ما این کالا را بخواهیم وارد بحث رقابت کنیم، اصلا امکان پذیر نیست.