مطابق آخرین آمارهای سازمان فائو در سال های 2021 تا 2022 وضعیت امنیت غذایی در ایران افت کرده و به رتبه 90 در سطح جهان رسیده است؛ این در حالی است که سال‌های قبل از آن ایران رتبه 76 را به خود اختصاص داده بود. به ادعای متخصصان حوزه امنیت غذایی، کشور ایران از نظر منابع طبیعی جزو 10 کشور برتر دنیاست، اما از نظر امنیت غذایی نسبت به دیگر کشورهای همسایه به جز کشورهای افغانستان و پاکستان در شرایط پایین‌تری به سر می برد. هر چند آمارهای مربوط به امنیت غذایی کشوری است و در سطح استان ارائه نمی شود، اما به نظر متخصصان این حوزه، وضعیت امنیت غذایی استان با توجه به تورم و سیل مهاجرت افغان‌ها بعد از تغییرات سیاسی و اجتماعی کشور افغانستان نیز نگران کننده است. با توجه به ظرفیت های موجود استان امید است که تدابیر لازم برای ارتقای امنیت و ایمنی غذایی اندیشیده شود.
وضعیت امنیت غذایی ایران مطابق آمارهای اخیر سازمان فائو؛ رتبه 90 در سطح جهان
مرضیه حسین نژاد، دبیر علمی همایش ملی پژوهش‌های کاربردی در امنیت غذایی، ایمنی غذایی و سلامت در پاسخ به چگونگی وضعیت امنیت غذایی بیان کرد: ناامنی غذایی پدیده‌ای چند بعدی است که علاوه بر کمیت و کیفیت زندگی می‌تواند ابعاد اجتماعی، فرهنگی و... داشته باشد. در واقع امنیت غذایی، دسترسی افراد جامعه به مقدار غذای سالم و کافی است که هر سال یا هر 2سال یک‌بار توسط سازمان فائو آمار آن در کشورهای مختلف بر اساس شاخص میزان واردات مواد غذایی اساسی نسبت به صادرات آن کشور ارائه می شود. وی افزود: آمارهای موجود ما مبتنی بر آمار فائو است و در داخل کشور آمار منسجم و دقیقی در این باره نداریم. حسین نژاد در پاسخ به این سوال که چرا در داخل کشور آمارها بررسی نمی‌شود؟ بیان کرد: حتما بررسی می‌شود، اما اعلام نمی‌شود. دلایل آن هم واضح است، اما جای گفتن ندارد. وی خاطر نشان کرد: وقتی سند امنیت جامع غذایی را داریم که مربوط به سال‌های 1402 تا 1411 است که در این بازه موضوع را بررسی کردند و موضوع در سطح کارشناسی ارزیابی شده، حتما آمار دقیقی وجود دارد، اما این‌که مشابه فائو سالانه اعلام شود، چنین چیزی را ندیدیم.
در واقع، به طور پراکنده آمارهایی ارائه می شود، اما به طور جامع، خیر. حسین نژاد در اشاره به وضعیت امنیت غذایی ادامه داد: بر اساس آمار فائو شرایط ما متاسفانه افت کرده است. طی جدیدترین آمار سال های 2021-2022 ایران از نظر امنیت غذایی و سوء تغذیه در کل جهان رتبه 90 را دارد. با توجه به منابع سرشاری که داریم، این میزان عدد خوبی نیست در حالی که در گزارش قبلی که مربوط به 2 سال پیش است، ایران رتبه 76 را داشت. وی خاطر نشان کرد: ایران از نظر بهره مندی از منابع طبیعی جزو 10کشور برتر دنیا قرار دارد. اگر این موارد را در نظر بگیرید و بسیاری از شرایط مثبت دیگر که ایران را می تواند از نظر امنیت غذایی به جایگاه بالاتری در کشورهای منطقه و دنیا سوق دهد، این آمار مناسب نیست. وی افزود: ما در کشورهای همسایه به‌جز افعانستان و پاکستان در شرایط پایین‌تری قرار داریم. این موضوع نگران‌کننده است. البته بحث تحریم ها را نمی توان نادیده انگاشت.
وضعیت نگران کننده امنیت غذایی در استان
دبیر علمی همایش ملی پژوهش‌های کاربردی در امنیت غذایی، ایمنی غذایی و سلامت در پاسخ به چگونگی وضعیت امنیت غذایی در استان بیان کرد: مطابق آمارهای فائو 7 استان کشور از نظر امنیت غذایی با توجه به خشک‌سالی و... جزو استان‌های تهدید شده هستند که خوشبختانه استان خراسان رضوی جزو این استان‌ها نیست. وی افزود: تنش آبی در این زمینه یکی از شاخص هاست و بحث خط فقر مهم‌تر است. احساس می‌شود با توجه به تورم و سیل مهاجرت بعد از تغییرات سیاسی و اجتماعی در افغانستان شرایط در استان ما هم نگران کننده است و همت مسئولان را می طلبد چراکه با ظرفیت‌های موجود استان وضعیت امنیت غذایی در استان باید بهتر باشد.
وی خاطر نشان کرد: شاخص امنیت غذایی شاخصی ملی است و منطقه ای نیست و آن به میزان واردات مواد غذایی نسبت به صادرات سایر محصولات از هر کشوری مربوط می شود. آنچه ما در بحث منطقه ای در داخل کشور می توانیم بپردازیم وضعیت تغذیه، سوءتغذیه و خط فقری است که در مناطق مختلف پیش بینی می‌شود. مطابق آمار سال جاری در تهران گفته شده خط فقر بالای 30 میلیون تومان و در مشهد حدود 18 میلیون تومان پیش بینی شده است. البته آمار رسمی نیست بلکه غیر رسمی است. باید ببینیم در سطح استان چه تعداد از خانواده ها درآمدشان کمتر از این میزان است. هم چنین باید ببینیم این میزان درآمد برای چند درصد از حاشیه نشین ها، مهاجران و... وجود دارد. بدون پردازش این آمار هم وضعیت نگران کننده مشخص است. امیدوار هستیم با برنامه ریزی های صحیح شرایط استان به‌مراتب بهتر شود.
24 مهرماه؛ اولین همایش امنیت غذایی، ایمنی غذایی و سلامت در مشهد
دبیر علمی همایش ملی پژوهش‌های کاربردی در امنیت غذایی، ایمنی غذایی و سلامت در پاسخ به این سوال که شاخص امنیت غذایی بر چه اساسی تعریف می‌شود؟ بیان کرد: امنیت غذایی، غذای کافی، سالم و ایمن است که منجر به تامین تمام مواد غذایی برای یک فرد در طول شبانه روز و در طول سال می شود. بر اساس این تعریف، کفایت غذا یک مسئله است و کیفیت و سلامت آن مسئله ای دیگر. وی افزود: ما خانواده هایی داریم که با حداقل پروتئین، کربوهیدرات و... می توانند خود را سیر کنند اما آیا این مقدار کافی به میزان تغذیه مورد نیاز بدن شان هم هست یا خیر؟ لذا فقط عامل سیرکنندگی را نباید در نظر بگیریم چراکه سلامت و امنیت غذایی نیز حائز اهمیت است؛ بنابراین یکی از محورهای ما در همایش، ایمنی غذاست و فقط به امنیت غذایی نمی‌پردازیم.
وی درباره جزئیات این همایش افزود: این همایش ملی است و در 24 مهرماه همزمان با روز جهانی غذا برگزار خواهد شد. در همایش پیش رو از استادان مختلف دعوت می کنیم به این موضوعات بپردازند، مشکلات را بررسی کنند و گزارش بدهند تا بتوانیم به راهکارهایی برسیم. همچنین در این همایش از استادانی که درگیر تدوین سند جامع امنیت غذایی بوده اند، دعوت شده است. حسین نژاد تصریح کرد: این همایش یک علامت سوال اولیه است و اهمیت موضوع را به جامعه نشان می دهد که بحران امنیت غذایی چقدر جدی است. برای رفع آن باید بکوشیم و ببینیم چه راهکارهایی را می توان پیشنهاد داد. وی خاطرنشان کرد: این همایش شامل 4 محور کلی کشاورزی، صنعت غذا، اقتصاد و بازرگانی و بهداشت و سلامت است. ما مقوله امنیت غذایی را در این 4 محور بررسی می‌کنیم. این اولین دوره این همایش در مشهد است. 2 یا 3 دوره گردهمایی روز جهانی غذایی و فعالیت های مشابهی داشتیم، اما امسال جهت‌مند و هدفمند به صورت ادواری می خواهیم به صورت سالانه یا هر 2 سال یک بار برگزار کنیم و این اولین همایش امنیت غذایی، ایمنی غذایی و سلامت در مشهد است.
علی میری، رئیس دبیرخانه سلامت امنیت غذایی درباره سلامت و ایمنی غذایی نیز گفت: امنیت غذایی یعنی غذا برای مصرف مردم وجود داشته باشد، اما ایمنی غذایی یعنی غذایی که مردم می خواهند مصرف کنند، سالم باشد. در همایش پیش رو وضعیت ایمنی غذایی در استان ما نیز بررسی خواهد شد. وی افزود: از سال 1393 در کشور ما روی 25 تا 30 نوع از محصولات کشاورزی از نظر باقی‌مانده سموم کودهای شیمیایی توسط معاونت غذا و دارو در سراسر کشور مرتب آزمایش‌هایی انجام می شود. سال 1396 برنامه ای درباره ارتقای سلامت محصولات کشاورزی نوشته شد تا این باقی‌مانده سموم به حداقل برسد و خوشبختانه باقی‌مانده سموم از آزمایش‌های سال 1399 به بعد به حد خیلی مطلوبی رسیده است. میری خاطرنشان کرد: نگرانی دیگر درباره باقی‌مانده نیترات در محصولات غذایی و کشاورزی بود که آن هم در ارزیابی اخیر میزانش به حدی نیست که بخواهیم به فردی اخطار بدهیم که مثلا خیار یا گوجه را مصرف نکند.