یکی از مهمترین دغدغه‌های افراد هنگام خرید عسل این است که آیا عسلی که می‌خرند طبیعی است یا نه؟ همین موضوع باعث شده است که بسیاری از افراد به دنبال گرانترین عسل ایران باشند چرا که فکر می‌کنند هر چه عسل گرانتر باشد قطعا مطمئن‌تر و طبیعی‌تر است.
با وجود اینکه بر اساس آمارهای فائو (۲۰۲۱) ایران جزو ۳ تولید کننده برتر عسل در دنیا با تولید ۷۷۱۵۲ تن در سال است اما متاسفانه بخش زیادی از این تولید در حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد آن را عسل‌های تغذیه‌ای در برمی‌گیرند.
به این معنا که زنبوردار هنگام برداشت عسل به زنبور تغذیه‌های مصنوعی مانند آب و شکر می‌دهد تا تولید خود را افزایش دهد. این نوع عسل اگر چه توسط زنبور تولید شده است اما از نظر خواص و کیفیت نمی‌توان آن را با عسل طبیعی که از شهد گل تولید شده است مقایسه کرد. به دلیل این حجم زیاد از تولید عسل تغذیه‌ای، بسیاری از افراد اعتقاد دارند که عسل طبیعی آنقدر کمیاب است که قیمت بسیار بالایی دارد و درست به همین دلیل است که گاهی شاهد قیمت‌های نجومی برای برخی عسل‌ها هستیم.
اما نکته‌ای که باید بدانیم این است که عسل طبیعی اگر چه ممکن است نسبت به برخی عسل‌های دیگر گران باشد اما به صورت معقول و فقط اگر برخی فاکتورهای کیفیت را پاس کند.
گران بودن عسل به چه فاکتورهایی بستگی دارد
پیش از اینکه در مورد گرانترین عسل ایران صحبت کنیم ابتدا باید ببینیم چه فاکتورهایی بر روی قیمت عسل تاثیرگذار هستند تا به این نکته پی ببریم که هر عسل گرانی الزاما عسل خوب و مرغوب نیست و اساسا قیمت عسل به فاکتورهای مهمی بستگی دارد.
۱. قیمت‌گذاری بر اساس کیفیت
مهمترین عامل در تعیین قیمت عسل و گران یا ارزان بودن آن را می‌توان کیفیت آن دانست. اما کیفیت عسل پارامتری نیست که هر کسی بتواند در مورد آن نظر بدهد. کیفیت عسل را تنها می‌توان به وسیله آزمایش عسل و آن هم در یک آزمایشگاه معتبر سنجید.
پس بهتر است به جای اینکه به دنبال گرانترین عسل ایران باشیم به دنبال باکیفیت ترین عسل باشیم. در زیر به برخی از مهمترین فاکتورهای عسل باکیفیت اشاره می‌کنیم.
ساکارز
ساکارز یکی از مهمترین آزمایش‌های عسل است که به منظور شناسایی تغذیه‌ای یا طبیعی بودن عسل انجام می‌شود. بر اساس استاندارد ایران میزان ساکارز عسل باید حداکثر ۵ درصد باشد و هر چه این عدد پایین‌تر باشد به تبع عسل باکیفیت‌تر و مرغوب‌تر و البته گرانتر است.
البته باید توجه داشته باشید که ساکارز به تنهایی نمی‌تواند معیار کیفیت باشد و برخی عسل‌ها مانند عسل کنار به صورت طبیعی ساکارز بیشتر از ۵ درصد دارند.
پرولین
پرولین نیز یک نوع آمینو اسید است که در گرده گل‌ها وجود دارد و وجود آن در عسل نشان دهنده این است که زنبور از گل و گیاه تغذیه کرده است.
بر اساس استاندارد ایران حداقل میزان پرولین باید ۱۸۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم باشد و هر چه این عدد بالاتر باشد نشان از کیفیت بهتر عسل است. اگر چه گیاه به گیاه نیز ممکن است پرولین متفاوتی داشته باشند.
دیاستاز
دیاستاز نیز یک نوع آنزیم است که در بدن زنبور عسل وجود دارد که بسیاری از خواص عسل را نیز به آن نسبت می‌دهند. وجود این آنزیم در عسل نشان دهنده این است که عسل توسط زنبور تولید شده است و به صورت تقلبی تولید نشده است.
بر اساس استاندارد ایران دیاستاز نباید کمتر از ۸ باشد و هر چه این عدد بالاتر باشد نشان دهنده کیفیت بالاتر عسل است.
نسبت فروکتوز به گلوکز
نسبت فروکتوز به گلوکز نیز یکی از فاکتورهای مهم آزمایشگاهی است که مشخص می‌کند آیا زنبور از شربت‌های گلوکزی استفاده کرده است یا نه. حداقل میزان این فاکتور بر اساس استاندارد باید ۰.۹ باشد.
توجه داشته باشید که تمامی این فاکتورهای در کنار هم نشان دهنده کیفیت عسل هستند. که به تبع باعث می‌شود یک عسل گران یا ارزان باشد.
۲. قیمت گذاری بر اساس نوع عسل
نوع عسل نیز می‌تواند بر گران یا ارزان بودن عسل تاثیر بگذارد. به طور کلی در ایران به خاطر شرایط اقلیمی متنوع، عسل‌های مختلفی تولید می‌شود. عسل‌ها را معمولا بر اساس نوع شهد نام‌گذاری می‌کنند مثلا عسل به دست آمده از گیاه گون را عسل گون، عسل به دست آمده از گیاه آویشن را عسل آویشن و ...
از این میان عسل‌های تک گل و کمیاب معمولا قیمت بالاتری دارند و عسل‌های چندگیاه قیمت کمتری دارند. مثلا عسل آویشن نسبت به عسلی که از گل‌های بیشتری تولید شده باشد گرانتر است.
۳. قیمت‌گذاری بر اساس عطر و طعم
فاکتور دیگری که می‌تواند در کنار نوع عسل و فاکتورهای آزمایشگاهی باعث گران یا ارزان بودن یک عسل باشد طعم و مزه عسل است. هر چه یک عسل طعم و مزه مطلوب‌تری داشته باشد قطعا مشتری پسند‌تر و در نتیجه گرانتر است. برخی از عسل‌ها به دلیل اینکه در منطقه ای برداشت شده‌اند که گیاهان با عطر و طعم‌های متفاوت وجود دارد محصول نهایی طعم و عطر مطلوبی ندارد و در نتیجه ارزان‌تر به فروش می‌رسند.
لیست گرانترین عسل های ایران
همانطور که گفتیم کیفیت آزمایشگاهی عسل، نوع عسل و عطر و طعم عسل فاکتورهای مهمی هستند که بر روی قیمت عسل تاثیرگذار هستند. در نتیجه گرانترین عسل ایران را می‌تواند عسلی دانست که کیفیت آزمایشگاهی بسیار مطلوب، همچنین تک گل و دارای عطر و طعم عالی است.
در زیر به برخی از گرانترین عسل های ایران اشاره خواهیم کرد:
۱. عسل آویشن خالص: عسل غالب آویشن معمولا از دشت لار یا طالقان برداشت می‌شود چرا که در این مناطق پوشش گیاهی غالب آویشن است.
اگر عسل آویشن کیفیت آزمایشگاهی عالی داشته باشد و همچنین طعم بی نظیر آویشن را هم داشته باشد معمولا می‌توان گفت که گرانترین عسل ایران است.
۲. عسل گون: معمولا بهترین نوع عسل گون را می‌توان از دامنه‌های کوهرنگ شهرکرد برداشت کرد. این عسل اگر خالص باشد قیمت بالایی خواهد داشت.
۳. عسل زرشک: عسل زرشک نیز یکی از عسل‌های خاص ایران است که معمولا در استان خراسان تولید می‌شود و اگر به صورت خالص باشد قیمت بالایی دارد
4. عسل لعل کوهستان: این عسل که یکی از خوش طعم‌ترین عسل‌های ایران است معمولا در فارس و قسمت‌هایی از بوشهر تولید می‌شود و اگر کیفیت آزمایشگاهی خوبی داشته باشد قیمت بالایی خواهد داشت.
5. عسل اقاقیا: عسل اقاقیا نیز از جمله عسل‌های خاص و کمیابی است که به خاطر کمیاب بودنش قیمت نسبتا بالایی دارد و جزو عسل‌های گران دسته بندی می‌شود.
6. عسل کنار: عسل کنار را می‌توان گل سر سبد عسل‌های ایرانی دانست. اگر چه این عسل به خاطر حجم زیاد تولید، نسبت به سایر عسل‌ها قیمت پایین‌تری دارد اما عطر و بوی بینظیر آن باعث شده که بسیار مورد پسند کشورهای حاشیه خلیج فارس باشد و جزو عسل‌های گران این کشورها به شمار می‌رود.