رکود اقتصادی، گرانی‌ها و تورم، افزایش مشکلات اقتصادی و... همگی سوال‌هایی است که باعث شده اکثریت مردم و کارشناسان با این ابهام مواجه شوند که با وجود فروش سه برابری نفت در مقایسه با دولت قبل چرا درآمدهای حاصل از افزایش صادرات نفت نتوانسته تغییری در حال اقتصاد کشور ایجاد کند؟
کارشناسان معتقدند مقصر دانستن دولت‌های قبلی ویژگی بدون تغییر دولتمردان در دوره‌های مختلف است که گویا هیچ نهاد یا فردی را ناظر جدی عملکرد خود نمی‌دانند اما مطالبه اکثریت مردم و کارشناسان در حال حاضر این است که چنانچه افزایش صادرات محقق شده است درآمد حاصل از آن کجا هزینه شده است؟
اتهام‌زنی هر دولت به دولت قبل از خود
حسن مرادی، کارشناس انرژی در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: ارائه آمار در حوزه‌های مختلف از سوی دولت و نهادهای ذی صلاح به گونه‌های مختلف ارائه می‌شود که بسیاری از آنها پشتوانه‌ای ندارد و از شفافیت لازم برخوردار نیست، اما در این بین آنچه باب شده اتهام زنی هر دولت به دولت و مسئولان دوره قبل خود است.
او درباره ادعا گفته مسئولان درباره سه برابر صادرات و فروش نفت در دوره دولت جدید به نسبت دولت روحانی گفت: این گفته نیز در راستای همان آماری است که از مستندات شفافی برخوردار نبوده است هر چند با نگاهی به وضعیت کنونی جامعه در حوزه‌های مختلف از میزان سرمایه‌گذاری و یا اجرای پروژه‌های نیمه تمام و یا شروع طرح‌های جدید تا بهبود وضعیت معیشت مردم، هیچ تغییری قابل لمس و مشاهده نمی‌شود بنابراین این سوال پیش می‌آید که اگر میزان فروش نفت سه برابر دولت قبل شده است پس درآمد و ارز حاصل از آن کجا هزینه شده است؟
هرچند به گفته برخی از کارشناسان برخی از درآمدها بنابر قانون به صندوق ذخیره ملی هدایت می‌شود اما قطعاً 3 برابر فروش بیشتر باید تغییری در حال اقتصاد کشور ایجاد کند و شاخص‌های رشد اقتصادی را حتی به شکل غیرمستقیم بهبود بخشد، اما تنها چیزی که قابل لمس است افزایش شاخص‌های تورم و گرانی هاست که اتفاقاً بسیار محسوس برای فعالان اقتصادی در سطح خرد و کلان و همچنین سفره معیشتی مردم است. این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: رایزنی‌های اخیر و اتفاقات نهان و آشکاری که در حوزه سیاست خارجی و اقتصاد کشور و همچنین تعاملاتی که با کشورهای همسایه صورت گرفته است که در گیرودار موانعی چون FATF و تحریم‌ها گیر کرده است، اما سوال اصلی این است که نتایج این اقدامات و رایزنی‌های سیاسی و اقتصادی را در کدام قسمت باید مشاهده کنیم .
نماینده ادوار مجلس توضیح داد: شفاف سازی وظیفه و یکی از ارکان اصلی در هر نظام و حاکمیتی است و دولت نیز باید این پارادوکس در گفتار و عملکرد خود را به صورت شفاف کاملاً توضیح دهد که اگر پیشرفتی در فروش نفت بوده درآمدی حاصل شده است که با توجه به گفته مسئولان بالغ بر 3 برابر دولت قبلی است و رقم کمی نیز نمی‌شود که احتمال تهاتر قسمتی از آن نیز وجود دارد اما بسیار مطلوب است درباره همین تهاتر نیز توضیحاتی ارائه شود.
مرادی معتقد است: آنچه همگان از دولت توقع دارند شفافیت در گفتار و کردار است و امیدواریم که اقدامات صورت گرفته و درآمدهای حاصل از آن با توضیحات مسئولان باعث خرسندی مردم و... شود و یا در آینده‌ای نزدیک شاهد برنامه ریزی مسئولان در این زمینه باشیم.
تغییرات ۱۶ ساله در سهم هر ایرانی از پول نفت
این گزارش می‌افزاید: درآمد نفتی در سالیان گذشته نوسان زیادی را تجربه کرده است، به طوری که سهم هر ایرانی از پول نفت در ۱۶ سال گذشته تغییرات چشمگیری داشته است که قله درآمد سرانه نفتی ایرانیان در سال ۸۶ رقم خورده و بررسی‌ها نشان می‌دهد حتی در سال‌های بعد از توافق برجام که بخش نفت و گاز رونق چشمگیری داشت همچنین هم سهم هر ایرانی از پول نفت با فاصله قابل توجهی به سهم هر ایرانی از درآمد نفتی در سال ۸۶ نرسید که این امر نشان از درآمدهای سرشار نفتی در نیمه دوم سال‌های دهه ۱۳۸۰ دارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال‌های ۹۷ و ۹۸ پس از خروج آمریکا از برجام درآمدهای نفتی کشور کاهش قابل توجهی را تجربه کرد، با وجود اینکه اوضاع درآمد نفتی در سال گذشته نسبت به سال ۹۸ کمی بهبود پیدا کرده، اما همچنان سهم هر ایرانی از پول نفت در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۴ درصد پایین‌تر از سال ۹۶ است. همچنین سهم حقیقی هر ایرانی از پول نفت در سال ۱۴۰۱ تقریبا ۴۷ درصد پایین‌تر از سال ۸۶ که قله درآمد نفتی ایران است، قرار دارد.
آخرین تصویر از اقتصاد ایران در ۱۴۰۱
بر اساس آخرین آمار منتشر شده رسمی از وضعیت تولید ناخالص داخلی رشد اقتصادی در پاییز سال گذشته ۲. ۸ درصد به ثبت رسیده است که حجم حقیقی اقتصاد ایران در پاییز ۱۴۰۱ نسبت به فصل مشابه سال گذشته‌اش حدود ۲. ۸ درصد بزرگ‌تر شده است.
همچنین رشد اقتصادی بدون احتساب نفت و گاز در پاییز ۱. ۶ درصد بوده است. اینکه رشد اقتصادی کل بالاتر از رشد اقتصادی بدون نفت برآورد شده نشان از رونق بیشتر بخش نفت و گاز نسبت به سایر بخش‌ها دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد اقتصادی بخش کشاورزی در سال گذشته منفی بوده و میانگین رشد این بخش در سه فصلی ابتدایی سال گذشته حدوداً منفی ۴ درصد برآورد شده است این در حالی است که رشد بخش صنعت در ۱۴۰۱ در حدود مثبت ۵ درصد به ثبت رسیده است. رشد بخش خدمات نیز در سال گذشته در محدوده ۲. ۵ درصد بوده البته نرخ رشد این بخش به شکل قابل توجهی در تابستان و پاییز نسبت به بهار کاهش یافته است اما بالاترین رشد اقتصادی به ثبت رسیده در پاییز ۱۴۰۱ به بخش نفت و گاز تعلق دارد. رشد این بخش در پاییز گذشته بالغ بر ۱۰ درصد برآورد شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد بخش نفت در فصول گذشته کاملا روندی صعودی داشته به گونه‌ای که از یک درصد در بهار به ۱۰. ۷ درصد در پاییز رسیده است. بر همین اساس از عمده‌ترین دلایل رشد اقتصادی مثبت در سال گذشته، این طلای سیاه بوده است.