پیش فروش بلیت قطار مسافری برای تیرماه تا 15 مرداد از یکشنبه گذشته شروع شد اما فروش بلیت شروع نشده، تمام شد. کمبود بلیت قطار محدود به فروش تابستانی نیست و تقریباً با فروکش کردن کرونا و افزایش تقاضای سفر شاهد مشکل عرضه بلیت هستیم. موضوع دیگر در بلیت فروشی قطار، زمان اندک برای فروش است.
مثلاً بلیت‌های برای بازه‌های زمانی مختلف در مدت محدود یک تا دو روز فروخته می‌شود و مشکل دیگر این است که پیش فروش‌ها نزدیک به تاریخ سفر است. مثلاً انتظار این بود که پیش فروش تابستانه حداقل از یک ماه قبل برنامه‌ریزی و شروع شود اما در آخرین روزهای بهار پیش فروش برای تابستان آغاز شد. بلیت قطار با توجه به هزینه کمتر نسبت به هواپیما و امنیت و آسایش بیشتر نسبت به اتوبوس، برای سفرهای خانوادگی و دست جمعی در تعطیلات با استقبال از سوی مردم مواجه می‌شود اما اخیراً کمبود بلیت در این بخش باعث شده بسیاری از متقاضیان دسترسی به قطار نداشته باشند.
فعالان حوزه ریلی شیوع دلالی در این بخش را مانند بخش هوایی یکی از دلایل کمبود بلیت عنوان می‌کنند. برخی آژانس‌ها یا افراد اقدام به خرید یک جا می‌کنند و سپس بلیت‌ها را با قیمت بالاتر می‌فروشند؛ موضوعی که باعث شده به محض شروع پیش فروش متقاضیان با اتمام فروش روبه‌رو شوند. در خصوص این نوع بلیت فروشی تلاش کردیم علت را از مسئولان راه‌آهن به عنوان متولی تأمین و فروش بلیت و برنامه‌ریزی حرکت قطارها جویا شویم، اما پاسخی دریافت نکردیم.
کمبود بلیت قطار در حالی است که اخیراً خطوط جدید به شبکه سراسری اضافه شده و طبیعتاً درخواست برای بلیت قطار رو به افزایش است. کمبود بلیت قطار، مردم را به استفاده از وسیله نقلیه شخصی سوق می‌دهد؛ موضوعی که افزایش مصرف سوخت، آلودگی زیست محیطی و خطرات ناشی از تصادفات را بشدت افزایش می‌دهد.
مشکلات فنی
یکی از دلایل افزایش دلالی در بازار بلیت هواپیما، کاهش تعداد ناوگان و لکوموتیو در مقابل افزایش تقاضا است، تقاضا برای بلیت قطار بالا رفته اما کاهش ناوگان، احتکار بلیت و فروش آن به قیمت بالاتر رواج یافته است.
یوسف که برای تعطیلات خرداد قصد سفر خانوادگی به مشهد را داشت به «ایران» می‌گوید به محض اینکه فروش بلیت برای بازه نیمه خرداد شروع شد برای خرید حضوری و اینترنتی اقدام کرده است اما پس از تلاش زیاد نتوانسته 6 بلیت برای سفر به مشهد تهیه کند. در مسیرهای دیگر هم مخصوصاً مسیرهای جنوب در ایام نوروز کمبود بلیت خودنمایی می‌کند.
در زمان تعطیلات و با توجه به اینکه پیش فروش برای این زمان تقریباً از دو روز قبل شروع می‌شود، بلیت در کمتر از 15 دقیقه تمام می‌شود. آژانس‌های فروش، کمبود بلیت هواپیما را دلیل دیگری برای افزایش تقاضای بلیت قطار عنوان می‌کنند.
در خصوص مشکلات تأمین و فروش بلیت قطار، محمد رجبی نایب رئیس انجمن شرکتهای حمل ونقل ریلی گفت: تعدادی از ناوگان حمل ونقل ریلی از رده خارج شده و همین موضوع باعث کاهش ظرفیت ناوگان حمل ونقل ریلی مسافری شده است. در حال حاضر شرکتهای تولید کننده واگن و ناوگان نیازمند تأمین تسهیلات و اعتبارات هستند تا از این طریق بتوانند بخشی از قطعات مورد نیاز خود را تأمین کنند.
او می‌گوید: مشکل اصلی در حوزه حمل ونقل ریلی، کمبود لکوموتیو و منابع مالی است که امیدواریم هرچه سریع‌تر در این زمینه برنامه‌ریزی لازم صورت گیرد.
نایب رئیس انجمن شرکتهای حمل ونقل ریلی بیان کرد: راه‌آهن باید در این حوزه برنامه‌ریزی مناسبی انجام دهد تا شاهد بهبود وضعیت ناوگان حمل ونقلی باشیم.
کمبود لکوموتیو و واگن یا مشکلات فنی قطارهای موجود عواملی است که فعالان صنعت ریلی، آنها را دلیل اصلی کمبود قطار می‌دانند که این کمبود در بلیت فروشی مشهود است.
درخصوص کمبود ناوگان، مدیر یکی از شرکتهای حمل و نقل ریلی به تسنیم گفت: ۱۷ لکوموتیو در 3 ماه اخیراز شبکه سیر قطارهای مسافری خارج شده است و با وجود تلاش‌های راه‌آهن، در بخش دیزل نیازمند تأمین اعتبار هستیم.
وی اظهار کرد: سال گذشته همزمان با آغاز سفرهای تابستانی شرکتهای ریلی سه تا چهار رام قطار فوق‌العاده راه‌اندازی می‌کردند اما امروز در مسیر تهران-مشهد 6 رام قطار کاهش یافته است. گرچه مجوز افزایش 29 درصدی بلیت قطار را به شرکتهای ریلی مسافری داده‌اند، اما کاهش 17 رام قطار در مسیرهای مختلف ریلی باعث کاهش 14 درصدی درآمدهای شرکت‌ها شده است. کاهش این تعداد دیزل از شبکه سراسری راه‌آهن روزانه 22 اتوبوس و حدود 150 سواری را روانه جاده‌ها می‌کند که این مسأله تبعات جانی و مالی فراوانی به دنبال خواهد داشت.
این فعال حوزه ریلی افزود: مهم‌ترین مشکل و چالش پیش‌رو برای این کار تأمین منابع مالی است. وی اضافه کرد: راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران برای جبران بخشی از کمبود دیزل در شبکه ریلی، دیزل‌های مولد برق را از بخش باری به بخش مسافری منتقل می‌کند که این اقدام جای تشکر دارد. اما مهم‌ترین و اثرگذارترین راهکار برای صنعت ریلی تأمین منابع مالی است که سازمان برنامه و بودجه باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشد.