کف و سقف قیمت خودرو به چه میزان خواهد بود؟ این سوال از آن جهت مطرح است که قرار است تا پیش از اجرای ابرطرح عرضه خودرو در هفته جاری، قیمت‌های جدید بعد از گذشت یک‌سال و سه ماه از آخرین قیمت‌گذاری اعلام شود. هرچند پیش‌بینی‌ها از قیمت‌گذاری خودروها در حاشیه بازار حکایت دارد؛ با این حال به گفته برخی از منابع آگاه، خودروها با درجه‌بندی قیمتی، بین ۳۰ تا ۸۰درصد رشد قیمت را به خود خواهند دید. پیش از این نایب رئیس شورای رقابت از آغاز عصر طلایی خودروسازی بعد از قیمت‌گذاری این شورا سخن گفته بود.
درحالی‌که گفته می‌شود به‌زودی قیمت‌های جدید خودرو توسط شورای رقابت اعلام خواهد شد، روز گذشته یک مقام رسمی در انجمن قطعه‌سازان خبر از رشد احتمالی ۳۰ تا ۸۰درصدی قیمت‌ها داد.
مازیار بیگلو، عضو هیات‌مدیره انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو، روز گذشته در نشستی خبری اعلام کرد به قطعه‌سازان گفته شده که رشد قیمت کارخانه‌ای خودرو بین ۳۰ تا ۸۰درصد خواهد بود. پیش از این نیز «دنیای اقتصاد» پیش‌بینی کرده بود احتمالا قیمت‌گذاری جدید خودرو نزدیک به حاشیه بازار خواهد بود. این در حالی است که چنین رشدی تقریبا در کارنامه شورای رقابت بی‌نظیر است. پیش از این افزایش قیمت‌هایی که از طریق این شورا اعمال شده بود عموما زیر ۱۰درصد بود. تنها در آخرین قیمت‌گذاری که توسط شورای رقابت انجام شد، یعنی اردیبهشت‌ماه سال گذشته، این شورا افزایش ۱۵درصدی قیمت‌ها را اعمال کرد. در آذرماه سال ۱۴۰۰ نیز که آخرین قیمت‌گذاری انجام شد، ستاد تنظیم بازار رشد قیمت ۱۸درصدی را برای خودروهای تولید داخل در نظر گرفت.
اما اکنون به نظر میرسد با توجه به ثابت ماندن قیمت خودرو برای مدت طولانی و روند زیان‌دهی که خودروسازان در این مدت متحمل شدند و همچنین مخالفت‌هایی که با حضور دوباره این شورا شده، شورای مذکور سعی دارد با رشد قیمت قابل‌توجه، خودروسازان را از زیان خارج کند. محمود دودانگه، نایب‌رئیس شورای رقابت، پیش از این اظهاراتی داشت که به‌نوعی تاییدکننده روند جدید شورای رقابت است. وی اظهاراتی داشته مبنی بر اینکه با دستورالعمل جدید این شورا حداکثر تا شش ماه آینده بازار خودروی کشور تنظیم شده و به تعادل میرسد. همچنین تاکید کرده است قرار نیست خودروسازان محصولی تولید کنند که قیمت آن کمتر از قیمت تمام‌شده باشد و سود منصفانه آنها در نظر گرفته خواهد شد و به تعبیر نایب‌رئیس شورای رقابت «دوران طلایی خودروسازان» آغاز می‌شود.
وی همچنین تاکید کرده با دستورالعمل جدید هم تولید و هم عرضه خودرو افزایش خواهد یافت. دودانگه در ادامه از «واقعی» شدن قیمت‌ها سخن به میان آورده است. از اظهارات نایب‌رئیس شورای رقابت می‌توان نتیجه گرفت احتمالا رشد قیمت خودرو در همان بازه‌ای خواهد بود که بیگلو به آن اشاره کرده است.
اما تعیین قیمت کارخانه‌ای خودرو نزدیک به حاشیه بازار، طی یک دهه گذشته یک بار اتقاق افتاده بود که مربوط به دولت یازدهم یعنی دولت اول حسن روحانی و زمانی که رضا رحمانی سکان‌دار وزارت صمت بود، می‌شود. خردادماه سال ۹۸ بود که وزارت صمت به خودروسازان مجوز داد قیمت محصولات خود را پنج‌درصد کمتر از قیمت حاشیه بازار تعیین کنند؛ موضوعی که البته در همان زمان با مخالفت‌های گسترده‌ای نیز همراه شد. درنهایت این تنها تجربه‌ای بود که قیمت‌گذاری برای خودرو نزدیک به حاشیه بازار انجام شد. اما اکنون با گذشت نزدیک به چهار سال این بار به نظر میرسد این شورای رقابت است که می‌خواهد همین رویه را در پیش گرفته و افزایش قابل‌توجهی در قیمت کارخانه‌ای خودرو اعمال کند.
برای پیگیری این موضوع گفت‌وگویی با سپهر دادجوی توکلی، مدیر روابط‌عمومی شورای رقابت، داشتیم. توکلی این موضوع را تایید کرد که قیمت‌گذاری برای هر خودرو با خودروی دیگر متفاوت خواهد بود، اما در مورد بازه ۳۰ تا ۸۰درصدی رشد قیمت خودرو در مقام تکذیب برآمد و گفت هنوز چیزی در این رابطه مشخص نیست. با این حال وی در ادامه صحبت‌های خود اظهار کرد که ممکن است برای یک خودرو ۵درصد رشد قیمت رخ دهد و برای خودرویی دیگر ۱۰۰درصد. این درحالی است که بیگلو نیز می‌گوید اخبار مربوط به بازه ۳۰ تا ۸۰درصدی رشد قیمت از شورای رقابت به انجمن قطعه‌سازان رسیده است.
توکلی همچنین تاکید کرده قیمت‌گذاری بر اساس فرمولی که پیش از این منتشر شده انجام خواهد شد که بر اساس اعلام قیمت تمام‌شده توسط خودروساز، صحت‌سنجی بهای تمام‌شده توسط سازمان حسابرسی، در نظر گرفتن «سود عادله» و قیاس با قیمت سه خودروی هم‌تراز خارجی خواهد بود. می‌توان انتظار داشت خودروهای پرتیراژ که تاکنون خودروسازان برای ساخت آنها متحمل زیان می‌شدند از رشد قیمت بیشتری نسبت به خودروهای کم‌تیراژ بهره‌مند شوند.
برآورد قیمت جدید خودرو
با توجه به بازه اعلامی بیگلو برای رشد قیمت خودرو و با فرض صحت آن می‌توان برآوردی از قیمت جدید محصولات خودروسازان داشت. برای شروع به سراغ یکی از پرطرفدارترین محصولات ایران‌خودرو برویم. پژو پارس سال که اکنون با قیمت کارخانه‌ای ۱۶۵میلیون و ۸۶۲هزار تومان فروخته می‌شود اگر ۳۰درصد افزایش قیمت پیدا کند، بهای آن به ۲۱۵میلیون و ۶۳۲هزار تومان میرسد اما اگر قیمت آن با رشد ۸۰درصدی همراه باشد به ۲۹۸میلیون و ۵۵۱هزار تومان میرسد. اگر بین دو قیمت میانگین بگیریم به رقم ۲۵۷میلیون و ۸۵هزار تومان می‌رسیم.
با این حال پژوپارس جزو خودروهایی بوده که زیان زیادی روی دست خودروساز گذاشته، به همین علت می‌توان انتظار داشت که این خودرو با رشد قیمت بیشتری مواجه باشد. پژو پارس ELX نیز اکنون ۲۰۹میلیون و ۱۲۵هزار تومان قیمت دارد که با رشد ۳۰ و ۸۰درصدی به ترتیب می‌توان قیمت‌های ۲۷۱میلیون و ۸۶۲هزار تومان و ۳۷۶میلیون و ۴۲۵هزار تومان را برای آن در نظر گرفت که میانگین آن به ۳۲۴میلیون و ۱۴۳هزار تومان میرسد.
پژو ۲۰۶ تیپ ۳ نیز از دیگر خودروهای پرتقاضا در طرح‌های فروش ایران‌خودرو بوده است.
از آخرین قیمت‌گذاری خودرو تاکنون قیمت این مدل ۱۸۱میلیون و ۵۲۹ هزار تومان بود؛ حال اگر ۳۰درصد رشد قیمت داشته باشد می‌توانیم بهای ۲۳۵میلیون و ۹۷۸هزار تومان را برای آن متصور باشیم. اما اگر سقف رشد قیمت احتمالی را در نظر بگیریم می‌توانیم بگوییم با ۸۰درصد رشد قیمت، بهای این خودرو به ۳۲۶میلیون و ۷۵۲هزار تومان میرسد؛ میانگین این دو رقم نیز روی ۲۸۱میلیون و ۳۶۵هزار تومان می‌ایستد. پژو ۲۰۷ دنده‌ای دیگر خودروی پرتقاضای ایران‌خودرو نیز اکنون به قیمت ۲۱۵میلیون و ۷۹۴هزار تومان فروخته می‌شود. اگر نرخ این خودرو ۳۰درصد افزایشی باشد به ۲۸۰میلیون و ۷۹۴هزار تومان و اگر ۸۰درصد رشد داشته باشد به ۳۸۸میلیون و ۷۹۲هزار تومان میرسد. قیمت میانگین بین این کف و سقف نیز ۳۳۴میلیون و ۷۹۳هزار تومان است.
سری هم به سمند بزنیم. این خودرو نیز از آذرماه سال ۱۴۰۰ به میزان ۱۵۸میلیون و ۲۸۸هزار تومان قیمت‌گذاری شده است اما با رشد ۳۰ و ۸۰درصدی می‌تواند به ترتیب ۲۰۵میلیون و ۶۹۶هزار تومان و ۲۸۴میلیون و ۸۱۰هزار تومان قیمت بخورد که میانگین آن روی ۲۴۵میلیون و ۲۵۳هزار تومان می‌ایستد. البته همه خودروهایی که تاکنون بررسی کردیم جزو خودروهای پرتقاضا و البته زیان‌ده بوده‌اند که می‌توان انتظار داشت شورای رقابت که وعده خروج خودروسازان از زیان‌دهی و حتی یک گام جلوتر از آن یعنی سوددهی آنها را داده تمرکز بیشتری بر رشد قیمت این خودروها داشته باشد و سعی کند افزایشی نزدیک به سقف تغییرات را برای آنها اعمال کند تا از این طریق بتواند به وعده خود عمل کرده و خودروسازان را از دام زیان‌دهی خارج کند.
اما محصولاتی که زیان روی دست خودروساز نمی‌گذاشتند و تقاضای چندانی هم نداشتند احتمالا رشد کمتری در قیمت را به خود ببینند. برای مثال می‌توان تغییرات هایما S۷ را بررسی کنیم. این خودرو اکنون درب کارخانه به قیمت ۶۷۵میلیون تومان فروخته می‌شود؛ حال اگر ۳۰درصد رشد قیمت داشته باشد، بهای آن ۸۷۷میلیون تومان و اگر ۸۰درصد رشد قیمت داشته باشد قیمت آن یک‌میلیارد و ۲۱۵میلیون تومان خواهد شد که میانگین آن را می‌توان یک میلیارد و ۴۶میلیون تومان در نظر گرفت. البته بعید است قیمت این خودرو به دلایلی که به آن اشاره کردیم تا این اندازه افزایش پیدا کند.
نگاهی داشته باشیم به محصولات سایپا که برای آنها نیز نمی‌توان به اندازه محصولات پرتقاضای ایران‌خودرو انتظار رشد قیمتی داشت. برای شروع به سراغ کوییک دنده‌ای برویم: این خودرو اکنون ۱۶۸میلیون و ۲۴۲هزار تومان قیمت دارد که با ۳۰درصد رشد به ۲۱۸میلیون و ۷۱۴هزار تومان و با ۸۰درصد رشد به ۳۰۲میلیون و ۸۳۵هزار تومان میرسد که میانگین آن ۲۶۰میلیون و ۷۷۴ هزارتومان خواهد بود. خودروی دیگر سایپا یعنی شاهین از بدو تولید به قیمت ۳۴۴میلیون و ۷۴۷هزار تومان قیمت‌گذاری شد که قیمت آن را با کف و سقف تغییرات مفروض می‌توان ۴۳۵میلیون و ۱۷۱هزار تومان و ۶۰۲میلیون و ۵۴۴هزار تومان در نظر گرفت که میانگین این دو قیمت ۵۱۸میلیون و ۸۵۷هزار تومان است.
ساینا محصول دیگری از این خودروساز است که اکنون قیمت آن ۱۶۹میلیون و ۹۹۸هزار تومان است که با ۳۰ و ۸۰درصد رشد قیمتی به ترتیب می‌تواند به ۲۲۰میلیون و ۹۹۷هزار تومان و ۳۰۵میلیون و ۹۹۶هزار تومان با میانگین قیمتی ۲۶۳میلیون و ۴۹۶هزار تومان برسد. البته همه اینها گمانه‌زنی‌هایی است که براساس بازه اعلامی بیگلو انجام شده است. باید منتظر بود و دید در روزهای آینده قیمت‌هایی که از طریق شورای رقابت اعلام می‌شود دقیقا به چه میزان است. با این حال می‌توان انتظار داشت عمده تغییرات در همین بازه باشد اما در مورد برخی خودروهای کم‌تقاضا و سودده ممکن است رشد قیمتی کمتر و در مورد برخی مدل‌هایی که زیان بیشتری روی دست خودروساز گذاشته‌اند رشد قیمتی بیشتر باشد. اما آنچه مشخص است محصولات زیان‌ده خودروسازان و پرتیراژها نسبت به کم‌تیراژها با قیمت بالاتری همراه خواهند بود.