زلـــزله 7.7 ریشتری ترکیه و زلزله 5.9 ریشتری شهر خوی تنها تعدادی از زلزله‌های مهمی است که در روزهای اخیر مناطق مختلفی از ایران و کشورهای همسایه را به لرزه درآورده است.
همشهری نوشت: زمین‌لرزه‌های متعدد روزهای اخیر باعث ترس و وحشت همه مردم شده است و همین مسئله دلیلی شده تا بازار پیش‌بینی و شایعات درباره زلزله در کشور داغ شود، اما قرار گرفتن کشورمان روی کمربند زلزله علت وقوع زمین‌لرزه‌های متعدد است و بیشتر شهرهای کشور در مناطقی قرار دارند که خطر وقوع زلزله با قدرت بالا در آنها زیاد است اما در پهنه جغرافیایی کشورمان مناطقی هم هستند که کم‌خطرتر از دیگر نقاط زلزله‌خیز محسوب می‌شوند و می‌توان از آنها به‌عنوان «مناطق سفید» زلزله نام برد؛ مناطقی که احتمال وقوع زلزله‌هایی با قدرت بالای ۶ ریشتر در آنها در بازه زمانی حتی هر سه هزار سال یک‌بار است و از این مناطق می‌توان به‌عنوان مناطقی برای سرمایه‌گذاری‌های صنعتی یا انتقال پایتخت و مراکز حساس کشور به آنها نام برد.
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به اینکه مناطق کم‌خطر از نظر زلزله در کشورمان عمدتا مناطقی هستند که کسی در آنها زندگی نمی‌کند، گفت: منطقه کویر لوت یا کویر مرکزی ایران جزو مناطقی هستند که لرزه خیزی کمی دارند و کسی هم در آنجا زندگی نمی‌کند. اما نوار سنندج - سیرجان ناحیه‌ای است که شامل استان اصفهان، سنندج، اراک و همدان می‌شود که از لرزه‌خیزی پایینی برخوردار است، همچنین ناحیه جنوب اهواز به سمت آبادان و خرمشهر نیز همین وضعیت را دارد اما بقیه مناطق ایران جزو مناطق پرلرزه هستند.
اما چرا به این مناطق، مناطق سفید از نظر زلزله گفته می‌شود؟ به گفته زارع این مناطق، مناطق کم‌لرزه هستند چرا که مثلا در اصفهان هر دو تا سه هزار سال یک زلزله ۶.۵تا ۷ریشتر و هر ۸هزار سال یک زلزله بالای ۷ریشتر اتفاق می‌افتد اما در منطقه‌ای مثل جنوب البرز که تهران هم در آن جای گرفته هر ۲۰۰سال انتظار زلزله‌ای با قدرت ۶.۵تا هفت ریشتر و هر سه هزار سال انتظار وقوع زمین لرزه با قدرت ۷.۵ریشتر را داریم. به همین دلیل به منطقه البرز منطقه خطرناک از نظر زلزله گفته می‌شود و منطقه اصفهان منطقه کم‌خطر و سفید است. زارع ادامه داد: به همین دلیل است که گفته می‌شود حوالی شهر گلپایگان و نوار سنندج - سیرجان که پیش از این از شهرهای آن را نام بردم، منطقه خوبی برای سرمایه‌گذاری درازمدت و توسعه کشور محسوب می‌شوند چرا که از لرزه خیزی کمتری برخوردارند.
به گفته زارع، در نقشه ایران، ۷۸درصد شهرها را شهرهای «لرزان» با خطر نسبی بالا تشکیل می‌دهند که در مناطق با ریسک خطر زیاد هستند. با وجود این خطر زلزله در این شهرها هم متفاوت است؛ مثلا ممکن است در یک منطقه، زلزله ۶ریشتری تعداد کشته و خرابی بالایی داشته باشد اما در منطقه دیگری زلزله هفت ریشتری تعداد کشته و خرابی کمتری به بار بیاورد.
زارع در پاسخ به این سؤال که چه تعداد گسل فعال در ایران وجود دارد؟ گفت: ۱۲۰گسل خطرناک در کل ایران وجود دارند. همچنین چند سامانه گسلی در کشور داریم که یک سامانه گسلی از مرز ایران و عراق در مریوان آغاز می‌شود و تا شمال بندرعباس ادامه پیدا می‌کند که طولانی‌ترین سامانه گسلی کشورمان است.
گسل بعدی گسل مکران است که در ساحل دریای عمان و در جنوب شرقی کشورمان واقع شده و زلزله‌های هشت ریشتری در آن اتفاق می‌افتد (۷آذر ۱۳۲۴وقوع زلزله ۸.۲ریشتری)که احتمال وقوع زلزله‌ای با شدت ۹ریشتر هم در آن وجود دارد. گسل بعدی گسل قطر - کازرون است که دارای چند قطعه ازجمله گسل‌های برازجان، کنارتخته، کازرون و دناست که این گسل تغییراتی را در کف خلیج‌فارس ایجاد کرده است.
زارع درخصوص تاب آوری شهرها در زمان وقوع زلزله نیز گفت: تاب‌آوری شهرها در زمان وقوع زمین‌لرزه‌ها مشخص نیست و فقط می‌دانیم که مثلا شهرهای تهران، تبریز و مشهد در زمان وقوع زلزله ریسک و خطرپذیری بالاتری نسبت به دیگر شهرها دارند چرا که هم جمعیت بیشتر و هم لرزه‌خیزی بالاتری دارند. در عین حال اصفهان لرزه‌خیزی کمتری نسبت به این شهر دارد اما اگر مثلا در ۵۰ کیلومتری اصفهان زمین لرزه بزرگی اتفاق بیفتد نمی‌دانیم چه اتفاقی در این شهر می‌افتد. سلسله جبال البرز هم با توجه به سابقه لرزه‌های قبلی ازجمله زلزله منجیل ، زلزله شمیرانات و زلزله البرز، محل فوق‌العاده خطرناک و لرزه‌خیزی است.
خطرناک‌ترین گسل‌های ایران
۱-البرز - مشا، ایوانکی، کهریزک، پیشوا، رباط کریم
۲-تبریز - شمال تبریز
۳-گسل کوه خضر - از میان بخشی از شهر قم عبور می‌کند
۴-گسل اصلی جوان زاگرس - از کنار شهر مریوان عبور می‌کند
۵-گسل غربی فروافتادگی دریاچه ارومیه - از کنار شهر ارومیه عبور می‌کند
۶-گسل بافران - از جنوب شهر نایین عبور می‌کند
۷-گسل هیرمند - از نزدیکی شهر زاهدان عبور می‌کند
۸- گسل مکران - از نزدیکی شهرهای جاسک و چابهار عبور می‌کند
۹- گسل ساحلی بندرعباس - از شهر بندرعباس عبور می‌کند