آرمان ملي: ديپلماسي بسيار پيچيده است اما نه پيچيده‌تر از جنگ، جنگ پيچيده‌تر از هر اقدامي در عرصه سياست در جهان است. به يک بهانه جنگ آغاز مي‌شود و پايان آن مشخص نيست. از اين جهت تمامي کشورها در مناسبات نزديک به درگيري خود با رقبا و دشمنان همواره از ديپلماسي استفاده مي‌کنند، چراکه هزينه‌هاي ديپلماسي به‌شدت کمتر از جنگ است. ايران نيز از همان ابتدا يعني در سال 2003 که غربي‌ها يک سره به سمت رويارويي با ايران حرکت کردند، ديپلماسي را برگزيد و اين انتخاب در سال 2015 به توافق وين تبديل شد. با اين وجود ترامپ راهي ديگر را برگزيد و مجدد زمينه‌هايي را براي ايجاد تنش بين تهران و غرب ايجاد کرد. ترامپ که رفت ديپلماسي بازگشت، اما اين شيوه تا اين لحظه به دستاورد مهمي نرسيده است و بازگشت به برجام و احياي آن در شرايط کما قرار دارد.
اروپا ميدان داري که کنار رفت
اتحاديه اروپا از ابتداي چالش هسته‌اي تهران تلاش کرد که ميان تهران و واشنگتن نقش ايفا کند. نقشي که تا همين اواخر هم جدي بود اما با توجه به اينکه پيشنهادات آنها از سوي ايران و آمريکا با چالش‌هايي روبه‌رو شد، به يک باره به بهانه اتفاقات اخير در تهران و همچنين جنگ اوکراين از ميدان‌داري روي برگرداند. البته واقعيت آن است که اگر همين فردا آمريکايي‌ها از اروپايي‌ها بخواهند که به ميز مذاکرات برگردد، اروپا از آنجا که اراده مستقلي از خود ندارد به ميانداري روي خواهد آورد. از اين منظر مي‌توان مواضع اخير اروپايي‌ها عليه ايران را تا حدودي نمايشي خواند.
ديپلماسي هرگز کنار نمي‌رود
هرچند برخي مقامات آمريکايي رسما اعلام کرده‌اند که در حال حاضر برجام و بازگشت به توافق وين از دستور کار آنها خارج شده است اما هر از گاهي اخباري از تمايل آنها به ادامه رايزني با تهران شنيده مي‌شود. از اين منظر به نظر مي‌آيد آنها به گونه‌اي استفاده ابزاري از برجام را در نظر دارند. يعني همان داستاني که در دم انتخابات آمريکا مد نظر برخي قرار مي‌گيرد و تلاش مي‌کنند به نوعي توافق با ايران در پرونده هسته‌اي را به ميز مناظره‌هاي آمريکا اضافه کنند. اين بار نيز بعيد نيست که دموکرات‌ها در نظر داشته باشند از توافق با ايران به عنوان يک دستاورد در رقابت با رقباي جمهوري خواه خود که احتمالا يا ترامپ است يا جان بولتون استفاده نمايند. به گزارش فارس اخير رابرت مالي، نماينده وزارت خارجه آمريکا در امور ايران در مصاحبه‌اي گفت: ديپلماسي هيچ‌گاه به پايان نمي‌رسد. ما، همزمان با گام‌هاي مختلف عليه ايران اعم از تحريم، فشار، مقابله با اقداماتشان در منطقه و بسيج جامعه بين‌الملل با آنها مذاکرات غيرمستقيم داشتيم. چنانچه مسير ديپلماسي با ايران شکست بخورد همان‌طور که جو بايدن، رئيس‌جمهور آمريکا گفته «همه گزينه‌ها روي ميز است. » اگرچه بايدن گفته که از اين گزينه به عنوان «آخرين راه چاره» استفاده خواهد شد. جو بايدن هيچ وقت نگفت که ديپلماسي مرده است. هرگز نگفت احتمال تفاهم با ايران مرده است.
برجام مرده، برجام زنده
واقعيت آن است که برجام مرده است زيرا کسي براي احياي آن تلاش نمي‌کند، اما به اعتقاد بسياري همين برجام بهترين گزينه براي حل چالش هسته‌اي بين ايران و غرب است و بايد تلاش کرد روحي جديد به اين کالبد باقي مانده از برجام دميد. از اين منظر اگر چه برجام مرده است، اما با توجه به اينکه طرفين هنوز از ديپلماسي سخن مي‌گويند و آن را راه حلي بهتر از هر راه حل ديگر مي‌دانند مي‌توان به احيا آن اميدوار بود اما اين اميدواري تنها در مدتي کوتاه معقول است. به عبارت بهتر اگر چه برجام مرده است، اما چاره‌اي نيست جز اينکه اعلام شود، زنده باد برجام.