از ماه‌های گذشته زمزمه افزایش تعرفه مشترکان پرمصرف گاز در دولت آغاز و در نهایت قبوض جدید با رقم‌های شوکه کننده برای مشترکان بدمصرف صادر شد و همانطور که وزیر نفت نیز اخطار داده بود، پرمصرف‌ها نقره‌داغ شدند.
ایران با در اختیار داشتن حدود ۳۳ تریلیون مترمکعب ذخایر گاز، در کنار کشور روسیه بزرگ‌ترین دارنده گاز طبیعی در جهان است. به‌لحاظ تولید نیز ایران سومین تولیدکننده بزرگ گاز در جهان بوده، با این حال طی سال‌های اخیر کشورمان از نظر مصرف گاز در فصل سرد در وضعیت هشدار قرار گرفته است. این وضعیت موجب شده دولت بالاخره به سمت افزایش تعرفه مشترکان پرمصرف و تشویق خوش مصرف‌ها برود و با سیاست تنبیه و تشویق مشترکان، برای واقعی‌تر شدن مصرف گاز در کشور و نزدیک‌شدن به استانداردهای جهانی تلاش کند.
مصوبه‌ای در همین زمینه در دولت تصویب شد که از آذرماه نیز در مرحله اجرا قرار گرفت، از همان زمان مسئولان اخطارهایی را نسبت به ارقام بالای قبوض به مشترکان پرمصرف دادند، موضوعی که چندان جدی گرفته نشد و اکنون موجب شگفتی برخی از آنها شده است.
مسلم رحمانی مدیر هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران اخیرا اعلام کرد که وضع برای مشترکان پرمصرف و بسیار پرمصرف به‌هیچ‌وجه خوشایند نخواهد بود و با توجه به اعمال تعرفه‌های جدید برای پلکان‌های ۴ تا ۱۲، این مشترکان پرمصرف هستند که باید به‌صورت جدی نگران گازبهای صادره در قبض‌های جدید باشند، از این رو ضرورت دارد که درباره اصلاح الگوی مصرف گاز طبیعی و حرکت در مسیر مصرف بهینه گاز، دقت بیشتری داشته باشند.
پرمصرف‌ها از دولت گله‌مند نشوند
پیش از این نیز جواد اوجی وزیر نفت، صراحتا اعلام کرد: امسال هوا سردتر از سال قبل خواهد بود و کاهش شدید دما را داریم، بنابراین تدابیر خوبی از سوی صنعت نفت و گاز انجام شده و در حال مدیریت مصرف هستیم. تعرفه گاز مشترکینی که خارج از الگو، مصرف می کنند افزایش یافته است. ۱۲ پله برای مصرف گاز تعیین شده که پله اول تا سوم افزایش قیمت نداشته است که این سه پله حدود ۶۰ تا۷۰ درصد مصرف کنندگان را شامل می شوند، اما از پله چهار افزایش قیمت را داریم. تعرفه کسانی که خیلی بیشتر از الگو مصرف می کنند، افزایش می یابد و این مشترکین نقره داغ می شوند و آنها از دولت گله مند نشوند چون عدالت نیست کسانی الگوی مصرف را رعایت می‌کنند، بهای کسانی را بدهند که در منزل سونا دارند.
وزیر نفت با تاکید بر اینکه روی صحبت ما با کسانی است که مصرف آنها بیشتر از الگوی مصرف است و در پلکان های آخری هستند که تعرفه آنها همان قیمتی است که گاز تهیه می شود، اظهار کرد: تمامی خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی اگر الگوی مصرف را رعایت کنند، تعرفه گاز آنها رایگان می‌شود.
پاداش و جریمه چگونه اعمال می‌شود؟
برمبنای آیین‌نامه اجرایی بند «ک» تبصره ۱۵ بودجه ۱۴۰۱ درباره افزایش تعرفه گازبها، مشترکان خانگی پرمصرف و بسیار پرمصرف در قبض‌های جدید شاهد افزایش تعرفه بودند. طبق این آیین‌نامه تعرفه مشترکان با مصرف متعارف که در سه پله نخست قرار دارند، نسبت به پارسال افزایشی نداشته و صورتحساب آنها مشابه سال‌های گذشته است. آن دسته از مشترکان خانگی که مصرف گاز آنها در ماه‌های سرد سال نسبت به دوره مشابه سال پیش کمتر شود، به ازای هر یک درصد کاهش، مشمول تخفیف پاداش صرفه‌جویی معادل سه درصد در گازبهای صورتحساب همان دوره نیز شدند که این تخفیف تا سقف ۴۵ درصد گازبها در صورتحساب آنها قابل اعمال است.
قبض رایگان به چه کسانی رسید؟
همچنین گازبهای مشترکانی که در ماه‌های بسیار سرد سال، مصرفشان حداکثر ۷۰ درصد الگوی متعارف (سقف پله ۳ جدول پلکانی) باشد، مشمول ۱۰۰ درصد تخفیف و مصرف آن دوره برای مشترک بدون هزینه (رایگان) خواهد بود. در مقابل، تعرفه مشترکان پرمصرف بخش خانگی، یعنی از پلکان ۴ به بعد افزایش یافته است.
بر اساس بند (ک) تبصره ۱۵ بودجه سال ۱۴۰۱، گازبهای مشترکانی که زیر پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی قرار دارند و مصرف آنها در حد متعارف است نیز، رایگان خواهد بود. براین اساس، ۴ میلیون نفر از جمعیت زیر پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی، در قالب یک میلیون و ۲۵۹ هزار اشتراک (خانوار) می‌توانند با رعایت الگوی مصرف، از امتیاز رایگان شدن گازبهای خود برخوردار شوند.
با توجه به ثابت ماندن سه پلکان نخست جدول تعرفه‌های گاز و قرار گرفتن ۶۴ درصد از مشترکان در این سه پلکان، می‌توان گفت بیش از ۶۰ درصد مشترکان بخش خانگی، شاهد افزایش تعرفه در قبض‌های جدید نخواهند بود و حتی با رعایت برخی دستورعمل‌ها مشمول تخفیف در پرداخت گازبها تا سقف ۴۵ درصد نیز می‌شوند.
قبض گاز ۴ درصد از مشترکان پرمصرف ۴ برابر شد
آن طور که اعلام شده قبض گاز ۴ درصد مشترکان پرمصرف چهار برابر شده است، جدول ۱ تعرفه جدید گازبهای بخش خانگی در ماه‌های سرد سال را نشان می‌دهد. طبق این جدول گازبهای سه پله اول مصرفی هیچ تغییری نکرده است. از پله چهارم به بعد تعرفه پله بعدی، ۴۰ درصد نسبت به تعرفه پله قبلی افزایش می‌یابد تا اینکه در پله آخر که شامل مشترکان پرمصرفِ پردرآمد می‌شود، تعرفه گاز نسبت به تعرفه‌های قبلی چهار برابر می‌شود.
سه پله پایانی جدول، شامل ۴ درصد از مشترکان پرمصرف می‌شود که تعرفه آنها طبق جدول بین ۳ تا ۴ برابر افزایش یافته است.
جریمه و پاداش مشترکان بدمصرف و خوش مصرف قطعا می‌تواند در روند نادرست پیشین مصرف گاز نقش داشته باشد اما باید توجه داشت که دولت نیز باید برای گذر از ناترازی تولید و مصرف دست به کار شود، طبق برآوردهای صورت گرفته برای افزایش تولید باید ۸۰ میلیارد دلار در طول هشت سال آینده سرمایه‌گذاری در حوزه گاز انجام گیرد تا تولید گاز از رکورد یک میلیارد مترمکعبی فعلی به آستانه ۱.۵ میلیارد مترمکعب در روز برسد. برای این منظور باید سرمایه داخلی و خارجی به میدان آید. برای مثال اکنون بخش‌های زیادی از سرمایه‌گذاری‌ها به هلدینگ‌های بزرگ اقتصادی واگذار شده و برآورد می‌شود در طول پنج سال آینده با افزایش تولید گاز مواجه شویم. هم‌اکنون ۱۰۰ میلیارد دلار عقد قرارداد با شرکت‌های داخلی و خارجی برنامه‌ریزی شده و در بخش خارجی ۴۰ میلیارد دلار تفاهم‌نامه امضا شده که بیش از ۵ میلیارد دلار آن به عقد قرارداد رسیده است.
با این وجود اما در شرایط فعلی چاره‌ای جز مدیریت مصرف وجود ندارد، مشترکان باید به این موضوع توجه بیشتری داشته باشند تا بتوان بدون مشکل روزهای سرد را پشت سر گذاشت و بعد از آن به فکر توسعه طرح‌ها و افزایش تولید گاز بود. در حال حاضر بیش از ۲۰۰ پروژه مهم و اساسی صنعت گاز در کشور در حال اجراست که پس از گذر از ناترازی فعلی می‌توان با اهتمام بیشتری به آنها پرداخت.