با تصویب قانون جدید صدور چک، در نحوه صدور، انتقال و دریافت این سند تجاری، تغییرات گسترده ای ایجاد شده و انجام کلیه این عملیات، منوط به ثبت چک صیادی و مشخصات آن، در سامانه، توسط صادرکننده یا انتقال دهنده و تایید آن، از سوی گیرنده می باشد.
به همین دلیل، اگر چک صیادی، مطابق رویه مقرر در قانون جدید، صادر و تایید نشود، یکی از مشکلاتی که برای گیرنده چنین چکی ایجاد می گردد، بحث برگشت زدن آن از سوی بانک می باشد. حال، اگر گیرنده یک چک ثبت نشده در سامانه را دریافت کرد، این سوال مطرح می شود که آیا اقدام علیه چنین چکی، به طور کلی منتفی بوده یا تحت شرایطی، امکان پذیر می باشد؟ برای حل این مشکل، لازم است تا دارندگان چک های صیادی ثبت نشده، با روش اقدام بر روی این گروه از چک ها آشنا شوید.
آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد
با اجرایی شدن قانون جدید صدور چک در کشور ما، بسیاری از مشکلات مرتبط با چک، به ویژه چک های در وجه حامل، کاهش یافته و اقتصاد کشور ما، طبق اعلام بانک مرکزی، با چک های برگشت خورده کمتری مواجه شده است.
اما، به دلیل عدم آشنایی برخی افراد با این قانون و مقررات آن، مشکلاتی نیز برای این افراد ایجاد شده است که از جمله این مشکلات، می توان به گرفتن چک های ثبت نشده در سامانه صیاد اشاره نمود که گیرنده را با مشکلات متعددی، به ویژه در بحث برگشت زدن چک مواجه می کند. لذا، این سوال، به کرات از سوی چنین افرادی مطرح می گردد که آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد؟
برای پاسخ به این سوال که آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد، لازم است تا نگاهی به مقررات قانون جدید چک، در باب برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده در سامانه داشته تا بتوانیم پاسخی صحیح و حقوقی به سوال فوق بدهیم.
به موجب ماده 21 قانون مزبور: « ... سامانه مذکور به نحوی خواهد بود که صدور هر برگه چک، مستلزم ثبت هویت دارنده، مبلغ و تاریخ مندرج در چک برای شناسه یکتای برگه چک، توسط صادرکننده بوده و امکان انتقال چک به شخص دیگر توسط دارنده، تا قبل از تسویه آن، با ثبت هویت شخص جدید برای همان شناسه یکتای چک امکان پذیر باشد... »
همچنین، مطابق تبصره 1 این ماده: « در مورد چک هایی که پس از گذشت دو سال از لازم‌الاجراء شدن این قانون صادر می‌شوند، تسویه چک، صرفا در سامانه تسویه چک (چکاوک) طبق مبلغ و تاریخ مندرج در سامانه و در وجه دارنده نهائی چک، براساس استعلام از سامانه صیاد انجام خواهد شد و در صورتی که مالکیت آنها در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول این قانون نبوده و بانک ها مکلفند از پرداخت وجه آنها خودداری نمایند... »
بنابراین، همانطور که ملاحظه می شود، مطابق قانون جدید صدور چک، چک صیادی و اطلاعات مذکور در آن، باید توسط صادرکننده آن، در سامانه صیاد ثبت شده و این اطلاعات، توسط گیرنده جک نیز تایید گردیده تا مشمول مقررات این قانون گردد؛ در غیر این صورت، بانک ها، مجاز به پرداخت وجه چک صیادی صادر شده نخواهند بود.
مجاز نبودن بانک ها، برای پرداخت وجه چک صیادی، به این معنا است که از نظر قانون جدید صدور چک، برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده، برای دارنده آن، امکان پذیر نمی باشد. لذا، با توجه با این قانون، باید به این سوال که آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد، پاسخ منفی داد.
همچنین، در راستای اجرایی کردن مقررات این قانون و تاکید بر این نکته که برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده، برای دارنده آن، امکان پذیر نمی باشد، بانک مرکزی اقدام به صدور اطلاعیه های متعددی نموده که به موجب این اطلاعیه ها، در چک های صیادی جدید که به رنگ بنفش بوده و بر روی آن ها، عبارت « کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است » درج شده، حتما صادرکننده چک، باید چک صیادی را در سامانه صیاد، ثبت کرده و گیرنده نیز آن را تایید کند تا بانک، در صورت لزوم، برای برگشت زدن چک اقدام نماید.