دنياي اقتصاد : موضوع گشت ارشاد مربوط به دیروز و امروز نیست. سال‌هاست که حضور خودرویی با عنوان گشت امنیت اخلاقی در سطح شهرهای کشور با اعتراض در حوزه عمومی از یکسو و از سوی دیگر انتقاد برخی چهره‌های سیاسی و اجتماعی روبه‌رو بوده است. دختران متولد دهه‌های ۵۰ و ۶۰ یا همان زنان امروز، خاطرات زیادی از برخوردهای گشت‌های ارشاد آن زمان با پاترول‌های زردرنگ در خیابان‌ها دارند. اما واقعیت اینجاست که هیچ‌گاه موضوع گشت ارشاد یا همان موجودیت ون‌های معروف که در شهرهای مختلف کشور وظیفه برخورد با بدحجابان را در تمام این سال‌ها برعهده داشتند تا به این اندازه جنجال‌برانگیز نبوده است.
دور جدید مقابله با آنچه بدحجابی توصیف می‌شود اول تابستان سال جاری کلید خورد. از همان زمان حضور گشت‌های ارشاد در سطح خیابان‌های شهرهای مختلف افزایش پیدا کرد و به تناسب آن، میزان بازداشت‌شدگان متهم به بدحجابی نیز بیشتر شد. بازداشت‌شدگانی که برای چند ساعت روانه ساختمان‌های پلیس امنیت اخلاقی می‌شدند و پس از شرکت در کلاس‌های مورد نظر با اخذ تعهد آزاد می‌شدند. آنچه حضور ماشین‌های ون امنیت اخلاقی را در این دوره در شهرها حساسیت‌برانگیز کرد تعداد آنها و برخورد نامناسب برخی از ماموران با زنان بود که با انتقادهایی در فضای مجازی و حتی چهره‌های سیاسی و فرهنگی روبه‌رو شد. در چنین زمانی درگذشت مهسا امینی پس از بازداشت از سوی گشت ارشاد توجه به این مساله را افزایش داد.
حالا پس از گذشت سه ماه از درگذشت مهسا خبرها از جمع شدن گشت ارشاد حکایت می‌کند. خبری که اگرچه از سوی دادستان کل کشور و سخنگوی ستاد امر به معروف اعلام شده است و حتی در بسیاری از رسانه‌های داخلی و خارجی بازتاب گسترده داشته، اما به نظر می‌رسد که روی دیگری دارد. همچنان‌که طی روزهای گذشته مدیر یک بانک در قم به خاطر ارائه خدمات به خانمی بی‌حجاب از کار برکنار شد و از سوی دیگر شهربازی پاساژ مجتمع تجاری الماس در تهرانپارس که تصاویر کشف حجاب متصدیان آن منتشر شده بود با دستور مقام قضایی پلمب شد. در این میان اگرچه خبرتعطیلی گشت‌های ارشاد در رسانه‌های خارجی انعکاس پیدا کرده است، اما گزارش‌ها حاکی از آن است که در برخی شهرها این ماشین‌ها همچنان در سطح شهرها می‌چرخند. روزنامه هم‌میهن روز گذشته در گزارشی از حضور گشت‌های ارشاد در شهر قم خبر داد.
فرم جدید امنیت اخلاقی
همه این موارد نشان می‌دهد اگرچه شاید دیگر در برخی شهرهای کشور به خصوص در تهران شاهد حضور گشت‌های ارشاد یا همان ون‌های پلیس امنیت اخلاقی نباشیم اما مبارزه با بدحجابی یا بی‌حجابی به شکل جدیدی ادامه خواهد یافت. همچنان‌که طی روزهای گذشته برخی از رسانه‌ها از ادامه مبارزه با بدحجابی و بی‌حجابی پس از برقراری آرامش در کشور وعده داده‌اند.
روز گذشته نیز فیلمی از سخنان حسین جلالی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در جمع بانوان متحصن قم منتشر شده که وی از «بالا بردن هزینه بدحجابی و بی‌حجابی در کشور» با اجرای «طرح حجاب و عفاف» خبر داده است.
به گزارش خبرآنلاین، وی در این سخنرانی تاکید کرده است: ما هزینه بدحجابی را بالا می‌بریم که بدانند اگر در این کشور قانون را زیر پا بگذارند باید هزینه سختی بدهند. وی افزود: دشمنان تا فهمیدند طرح عفاف و حجاب قرار است اجرا شود، این بازی را درآوردند. همه بدانند حجاب از احکام اسلام و از ضروریات است. شما نمی‌توانید از این اصل اصیل جمهوری اسلامی، نافرمانی کنید و هیچ‌گاه از طرح عفاف و حجاب عقب‌نشینی نخواهد شد و طرح عفاف و حجاب در یکی، دو هفته آینده اجرایی می‌شود. از سوی دیگر روز گذشته انسیه خزعلی، معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری در جلسه پرسش و پاسخ دانشجویی در دانشگاه صنعتی شریف، تصریح کرد: هر کشوری برای خودش پوشش دارد؛ آزادی مطلق در خصوص حجاب در هیچ جای دنیا نیست. پوششی که الان می‌بینید اسلامی نیست طبق پوشش اسلامی هیچ مویی نباید پیدا باشد.
طرحی که دیر اجرا می‌شود؟
در کنار این سخنان که تاکیدی بر ادامه مبازره با بدحجابی دارد، سه روز پیش محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور‌در سلسله نشست‌های جهاد تبیین که با موضوع «تبیین ابعاد جنگ ترکیبی در اغتشاشات اخیر» برگزار شد در پاسخ به سوال یکی از حاضران مبنی بر اینکه چرا گشت ارشاد تعطیل شد، گفت: گشت ارشاد ربطی به قوه‌قضائیه ندارد و از همان جایی که در گذشته تاسیس شد از همان‌جا نیز تعطیل شد. پیش از او هم عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفته بود: در شورا هیچ مصوبه‌ای تحت عنوان گشت ارشاد نداریم و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص حجاب بسیار کیفی است و نیروی انتظامی هم در زمینه حجاب می‌تواند به افراد تذکر غیرحضوری بدهد.
سخنانی که به نظر می‌رسد مطلوب برخی نبوده است، همچنان‌که روز یکشنبه شبکه «العالم» در واکنش به اعلام خبر «گشت ارشاد تعطیل شد» از سوی دادستان کل کشور تاکید کرد: «هیچ مقام رسمی در جمهوری اسلامی ایران مساله تعطیلی گشت ارشاد را تایید نکرده و حداکثر برداشتی که از کلام حجت‌الاسلام منتظری می‌توان داشت این است که گشت ارشاد از زمان تاسیس مرتبط با قوه‌قضائیه نبوده؛ چنان‌که دادستان کل تاکید کرده است: قوه‌قضائیه نظارت خود را برکنش‌های رفتاری در سطح جامعه ادامه خواهد داد. روز گذشته سخنگوی ستاد امربهمعروف و نهی‌از‌منکر بر سخنان منتظری صحه گذاشت.
سید‌علی خان‌محمدی، سخنگوی ستاد امربهمعروف و نهی از منکر در گفت‌وگو با جماران گفت: بحث عفاف و حجاب در کشور یک مطالبه مردمی و عمومی است و به صورت کلی دارد تصمیماتی در ارتباط با عفاف و حجاب گرفته می‌شود و ان‌شاء‌الله در یک چارچوب نوین، با استفاده از تکنولوژی‌هایی که در این زمینه هست و با فضایی که یک طرفه نباشد، انجام شود. اما گشت‌های امنیت اخلاقی و اجتماعی که برقرار بوده با دستور دادستانی و مرجع قضایی توسط فراجا انجام می‌شده و الان ماموریتش تمام شده است. اینکه بخواهد با چه شیوه‌ای باشد، قطعا در مورد بودن یا نبودن اینها در سطح اجتماع، مسوولان مختلف باید تصمیم بگیرند و جمع‌بندی کنند. وی همچنین افزود: اما در بحث عفاف و حجاب برنامه‌ریزی‌های خوبی دارد می‌شود و اتفاقا یکی از دستاوردهای اتفاقات اخیر، اگر بخواهیم نگاه مثبت به آن داشته باشیم، این است که خیلی از مجموعه‌های فرهنگی کشور بیدار شدند و ما امروز خلأ در بحث عفاف و حجاب و آسیب‌های اجتماعی را جدی‌تر دیده‌ایم. به دلیل اینکه خلأها جدی‌تر و شکاف‌ها عمیق است و باید نسبت به آن توجه جدی شود؛ هم در حوزه ایجابی مثل آموزش عالی و آموزش‌وپرورش و حوزه‌های فرهنگی مثل صداوسیما و هم در حوزه‌هایی که تبلیغی است. دستگاه‌های انتظامی و قضایی باید اقداماتی انجام بدهند. باید شیوه‌ها جدیدتر، به‌روزتر و دقیق‌تر باشد که بتواند اثرگذاری بیشتری داشته باشد.
در چنین شرایطی روز گذشته جلال رشیدی‌کوچی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در گفت‌وگو با انتخاب با اشاره به سخنان دادستان کل کشور گفت: به نظر می‌رسد شورای عالی انقلاب فرهنگی طرح جامعی را در مقوله حجاب داشته باشد که در آن جایی برای گشت ارشاد نباشد و عزیزان بخواهند در حوزه فرهنگی کاری را انجام دهند، در واقع در حوزه ایجابی باشد نه سلبی. به نظر می‌رسد مقدماتش آماده شده است. او در همین زمینه در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» نیز گفت: طرح شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص حجاب را ندیده‌ام و مطالعه هم نکرده‌ام. اما آنچه شنیده‌ام این است که شورای عالی انقلاب فرهنگی طرح جامع و خوبی را در خصوص ارتقای فرهنگ حجاب در حوزه ایجابی داشتند و این طرح هم مربوط به قبل از اتفاقات اخیر است.
او ادامه داد: طرح شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص ارتقای فرهنگ حجاب آماده ارائه به مجلس بود، اما متاسفانه به دلایلی که من نمی‌دانم به مجلس ارسال نشد. از چند روز قبل پیگیر هستم تا از جزئیات طرحی که شورای عالی انقلاب فرهنگی آماده کرده اطلاعات دقیقی به دست بیاورم تا اگر می‌خواهم صحبتی کنم مستند باشد.
این نماینده مجلس تاکید کرد: به نظر می‌رسد بعد از اینکه شرایط آرام شود مجلس می‌تواند به طرح شورای عالی انقلاب فرهنگی ورود داشته باشد. او همچنین در پاسخ به اینکه طرح شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص حجاب چه زمانی به مجلس ارسال می‌شود ابراز بی‌اطلاعی کرد. طرحی که این نماینده مجلس از آن سخن می‌گوید به نظر می‌رسد همان طرحی است که پیش از این محمدرضا باهنر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌وگو با خبرآنلاین در مورد آن سخن گفت و اعلام کرد که «حدود شش ماه قبل، شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه‌ای گذاشتند و ابلاغ کردند که در برخورد با بی‌حجابی، برخورد فیزیکی نباید انجام شود که متاسفانه آقایان مثل بقیه کارهای اجرایی، آن را به تاخیر انداختند و برای مثال آیین‌نامه‌هایش را دیر نوشتند.» درهمین ارتباط کبری خزعلی از اعضای شورای انقلاب فرهنگی نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» درخصوص این طرح گفت که این شورا از مرداد بحثی در مورد حجاب نداشته و مجازات‌ها در این مورد قابل طرح در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیست. همه این سخنان نشان می‌دهد که اگرچه احتمالا گشت ارشاد از سطح بسیاری از شهرها جمع می‌شود، اما حل مساله بی‌حجابی و بدحجابی این‌بار به شکل دیگری دنبال خواهد شد.