بانک مرکزی از انتشار اوراق گواهی ارزی 3 ماهه از روز شنبه آینده خبر داد، جزئیات این اوراق چیست و چه جذابیت ها و ابهاماتی می تواند برای سرمایه گذاران ارز داشته باشد؟
بانک مرکزی دیروز ابزار جدید خود در حوزه بازار ارز را معرفی و اعلام کرد: به منظور گسترش و تسهیل ابزارهای مالی در شبکه بانکی، اوراق گواهی ارزی (دلار) با عاملیت بانک ملی منتشر می شود. طبق این اعلام، اشخاص حقیقی بالای 18 سال از روز شنبه 28 آبان 1401 می توانند با مراجعه به شعب ارزی بانک ملی، این اوراق را بخرند. با این اوراق که سه ماهه و با سررسید 25 بهمن 1401 است، می توان معادل ریالی حداقل 1000 و حداکثر 4000 دلار را خریداری کرد. بانک مرکزی مبنای محاسبه برای تعیین مبلغ ریالی این اوراق در زمان انتشار، بازخرید و سررسید اوراق را «نرخ پایانی روز قبل نماد دلار توافقی اسکناس بازار متشکل معاملات ارزی» اعلام کرده است. درباره دلار توافقی در ادامه توضیح خواهیم داد.
دیگر شرایط اوراق ارزی که بانک مرکزی اعلام کرده، این است که این اوراق با نام و در عین حال معاف از مالیات است و صرفاً و اصالتاً اشخاص حقیقی بالای 18 سال می توانند آن را خریداری کنند. این اوراق در قالب معادل ریالی 100 دلار منتشر خواهد شد. بنابراین برای خرید کف اعلام شده یعنی 1000 دلار، به 10 ورق و برای سقف اعلام شده به 40 ورق گواهی نیاز است. بانک مرکزی تاکید کرده که این اوراق امکان معاملات ثانویه و انتقال به غیر را ندارند و صرفاً باید یا در سررسید یا زودتر از آن به شعب بانک مرکزی ارائه شوند. همچنین تحویل فیزیکی اسکناس دلار در سررسید با پرداخت حق الوکاله اسکناس بانک مرکزی امکان پذیر خواهد بود.
دلار توافقی چیست و چقدر باید برای خرید اوراق هزینه کرد؟
در خور ذکر است، از خرداد امسال بانک مرکزی به صرافی ها اجازه داد ارز اسکناس صادرکنندگان را با نرخ توافقی از آن ها بخرند و به متقاضیان واجد شرایط با لحاظ سود یک درصد بفروشند. نرخ دلار توافقی رقمی بین دلار به نرخ صرافی ملی (تا قبل از آن) و نرخ دلار بازار آزاد است. هم اینک نیز طبق اطلاعات سامانه بازار متشکل ارزی ایران، نرخ دلار توافقی حدود 33 هزار و 295 تومان است، در حالی که در بازار، تا دیروز بعد از ظهر، نرخ دلار به حدود 35 هزار و 800 تومان رسید. بر این اساس و با لحاظ کردن نرخ دلار توافقی تا دیروز می توان گفت که برای خرید این اوراق باید حداقل 33 میلیون و 295 هزار تومان و حداکثر 133 میلیون و 180 هزار تومان را در نظر گرفت.
جذابیت ها و ابهامات اوراق ارزی برای خریداران چیست؟
باید توجه داشت که برخلاف اوراقی مانند بیمه سهام که در آن دولت تضمین می کرد دارایی را با نرخ سود مشخصی در سررسید بازخرید کند، در اوراق ارزی چنین چیزی مشاهده نمی شود. این یعنی اگر نرخ ارز به کمتر از نرخ این روزها کاهش پیدا کرد، ریسک این کاهش متوجه خریدار اوراق است. هر چند این اوراق قابل بازخرید توسط بانک نیز هست.
با این حال این سوال پیش می آید که چه جذابیت هایی برای این اوراق می توان متصور بود؟ برای پاسخ به این سوال باید گفت که این اوراق در واقع به مثابه یک کانال خرید و فروش قانونی ارز در مقابل خرید و فروش غیرقانونی در بازار آزاد به شمار می رود. در بازار آزاد هر لحظه که قانون‌گذار یا نهادهای نظارتی اراده کنند، امکان پیگیری های قضایی و قانونی وجود دارد، با این حال در این جا خرید و فروش ارز از مسیر اوراق به رسمیت شناخته شده است. علاوه بر این که در فضای سفته بازی بازار آزاد، امکان برخوردهای مالیاتی و کسب مالیات از درآمدهای اتفاقی حاصل از تفاوت نرخ ارز در زمان خرید و فروش وجود دارد، اما برای این اوراق تصریح شده که معاف از مالیات هستند. همچنین در حالت معمول، نگهداری 1000 تا 4000 دلار اسکناس، دشواری ها و مخاطرات خاص خود را خواهد داشت، در صورتی که نگهداری اوراق کارسختی نیست و امنیت بیشتری را برای خریداران ارز به همراه می آورد.
با وجود این، تنها یک نکته مبهم باقی می ماند که می تواند با تضمین های لازم از سوی بانک مرکزی مرتفع شود و آن این که نرخ دلار توافقی باید حاصل تعاملات طبیعی در این بازار و به دور از مداخلاتی باشد که نرخ های مصنوعی را در بازار ارز ایجاد می کند. موضوعی که البته در سال های دورتر و در قالب آن چه امروز ارزپاشی نامیده می شود، مشاهده شده بود./ خراسان