میثم مهرپور می‌گوید: توافق بد و بی‌فایده فقط یک مدت کوتاه اقتصاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مُسکن درمان بیماری نیست و حتی ممکن است تبعاتی را به همراه داشته باشد.
در هفته‌های اخیر جامعه و اقتصاد درگیر خبرهایی از سوی برجام بوده و اثر این اخبار را به خوبی می‌توان در بازارهای داخلی دید. اما آنطور که به نظر می‌رسد باز هم تمام امیدها برای به نتیجه رسیدن مذاکرات ناامید شده و برجام به همان نقطه اول بازگشته و فعلا خبری از احیای برجام نیست.
بر اساس گزارشی از همشهری‌آنلاین، سه کشور اروپایی عضو برجام در بیانیه‌ای ادعاهای خود درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران را تکرار کردند. به نوشته وبگاه وزارت امور خارجه آلمان، در بیانیه مشترک این سه کشور آمده است: «ما دولت‌های فرانسه، آلمان و انگلیس در کنار دیگر اعضای این توافق و ایالات متحده از ماه آوریل ۲۰۲۱ با حسن نیت با ایران درباره احیا و اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) مذاکره کردیم. اوایل ماه آگوست بعد از یک سال و نیم مذاکره، هماهنگکننده برجام متونی را ارائه کردند که بازگشت ایران به پایبندی به تعهدات برجامی و بازگشت آمریکا به توافق را میسر می‌کند. در این بسته نهایی، هماهنگکننده تغییراتی ایجاد کرد که ما را به منتهای انعطاف‌پذیری قابل انجام رساند. متاسفانه انتخاب ایران این بود که این فرصت حیاتی دیپلماتیک را مغتنم نشمرد. ایران در عوض به تداوم برنامه هسته‌ای خود فراتر از توجیه غیرنظامی ملموس ادامه داد».
این سه کشور اروپایی که در تمام طول اجرای برجام تعهدات خود را نادیده گرفته بودند، ادعا کردند: «هنگامی که در حال نزدیک‌تر شدن به یک توافق بودیم، ایران مسائل جداگانه‌ای را دوباره باز کرد که به تعهدات الزام‌آور قانونی تحت معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی (NPT) و توافق پادمانی انجام شده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مربوط است. این درخواست اخیر تردیدهایی جدی در قصد و تعهد ایران برای رسیدن به نتیجه موفقیت‌آمیز درباره برجام ایجاد کرده است. موضع ایران با تعهدات الزام‌آور قانونی در تناقض بوده و چشم‌انداز احیای برگام را تضعیف می‌کند. در ماه ژوئن، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با رای اکثریت قاطع قطعنامه‌ای را تصویب کرده و از ایران خواست که اقدامات فوری برای پاسخ دادن به سوالات بی‌جواب آژانس انجام دهد.
سه ماه بعد، طبق تایید مدیرکل آژانس در جدیدترین گزارش خود، ایران هیچ گامی در این زمینه برنداشته است. موضع ما روشن و استوار است. ایران باید به‌طور کامل و بدون تاخیر و با حسن نیت با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند. بر عهده ایران است که پاسخ‌های فنی موثقی را به سوالات آژانس درباره محل تمامی مواد هسته‌ای در قلمرو خود فراهم کند. برجام به هیچ شکلی نمی‌تواند برای رها شدن ایران از تعهدات الزام‌آور قانونی استفاده شود که برای رژیم جهانی عدم گسترش تسلیحات اتمی ضروری هستند. نظر به ناتوانی ایران در رسیدن به جمع‌بندی درباره توافق روی میز، با شرکای بین‌المللی خود درباره بهترین شیوه رسیدگی به تداوم تشدید برنامه هسته‌ای ایران و عدم همکاری با آژانس در زمینه توافق پادمانی مشورت خواهیم کرد».
چشم‌انداز مثبت از اقتصاد حتی در صورت شکست برجام
میثم مهرپور، کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به سیگنال‌های منفی از سوی برجام به «ابتکار» گفت: من گمان می‌کنم برجام در این دوره وزنی در تصمیمات ندارد و عدم احیای آن ضربه‌ای به اقتصاد وارد نمی‌کند، پس این امکان وجود دارد که در صورت عدم احیای برجام چشم‌انداز مثبتی از اقتصاد ایران داشته باشیم.
وی ادامه داد: تحریم‌هایی که از اوایل دهه 90 به اقتصاد ایران تحمیل شد دو محور اصلی داشت. یکی تحریم فروش مقداری نفت ایران بود که واسطه وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی این اتفاق افتاد و با این هدف بود که در درآمدهای ارزی ایران بتوانند اخلال ایجاد کنند. دومین بال تحریمی که از اوایل 90 بر اقتصاد ایران تحمیل شد موضوع تحریم نقل و انتقال پول و مبادلات پولی بود. یعنی اگر اقتصاد ایران از طرق مختلف موفق شد نفتی بفروشد منابع ارزی را نتواند وارد کشور کند.
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: هرگاه که تحریم‌ها اتفاق افتاد هم در سال‌های 91-92 و سال 97-98 که ترامپ از برجام خارج شد ما با یک شوک اقتصادی روبه‌رو شدیم که هرقدر از این شوک عبور کردیم شرایط اقتصاد ما به عدم نوسان و ایجاد ثبات نزدیک‌تر شد.
مهرپور گفت: بعد از سال 94 گفته شد آن نتایجی که از برجام توقع می‌رفت که برای اقتصاد ما ایجاد کند پس از برجام ایجاد نشد و تنها اتفاق این بود که فروش نفت ما تسهیل شد. اتفاقا باید اشاره کرد که حضور برجام وقتی ضمانت اجرایی نداشته باشد هیچ تاثیری نخواهد داشت.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به ضرورت ضمانت اجرایی در ماجرای برجام ادامه داد: یکی از مسائلی که طرف مذاکره ایرانی به درستی بر آن تاکید دارد همین مسئله ضمانت اجرایی است. اینکه برجام بدون ضمانت اجرایی احیا شود هیچ آورده و فایده‌ای برای اقتصاد ما نخواهد داشت و فقط شاهد تغییر شرایط به صورت مقطعی خواهیم بود.
وی افزود: ممکن است برجام احیا شود اما پس از مدتی اتفاقی همانند سال 97 رخ دهد و باز شاهد خروج طرف مقابل از برجام باشیم در آن شرایط بازهم اقتصاد با شوک روبه‌رو می‌شود. پس اگر برجام امضا شود اما ضمانت اجرایی نداشته باشد قطعا به ضرر اقتصاد ایران خواهد بود. بنابراین مسیری که ایران در این ماجرا در پیش گرفته است مثبت بوده و باید ما از تمام جوانب مطمئن باشیم.
ایران ظرفیت‌های بسیاری دارد
مهرپور در بخش دیگری از صحبت‌هایش به ظرفیت‌های داخلی کشور اشاره کرد و گفت: علاوه‌بر ظرفیت‌های داخلی ما کم کم از شوک خروج آمریکا از برجام در سال 97 خارج می‌شویم و پارامترهای اقتصادی می‌گوید ما از نوسانات و شوک‌های اوایل دهه 90 خارج شده‌ایم البته نمی‌خواهم بگویم اوضاع اقتصاد بی نقص و عالی است اما ما به سمت ثبات در حال حرکت هستیم. ما باید بدانیم مشکلی همچون تورم در اقتصاد ایران ساختاری بوده و با برجام این مشکل حل نمی‌شود. تورم ساختاری بیش از نیم قرن است که در اقتصاد ما وجود دارد و این مسئله باید در داخل حل شود.
وی افزود: من به این جمله که هر توافقی خوب است و باید امضا شود اعتقاد ندارم. توافق بد و بی‌فایده فقط یک مدت کوتاه اقتصاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مُسکن درمان بیماری نیست و حتی ممکن است تبعاتی را به همراه داشته باشد.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: قطعا بدون برجام هم می‌توان برنامه‌های اقتصادی را جلو برد.