همزمان با زمزمه‌های پاسخ آمریکا به پیشنهادهای ایران درباره متن پیشنویس توافق احیای برجام، یک مقام ارشد شورای امنیت ملی کاخ سفید در گفت‌‌‌وگویی با انتقاد از تصمیم دولت پیشین آمریکا برای خروج از توافق هسته‌‌‌ای، گفت که رئیسجمهور این کشور با وجود اینکه نگرانی‌های رژیم صهیونیستی درباره احیای توافق هسته‌‌‌ای را «درک می‌کند»، مصمم است به توافق بازگردد. نزدیک به ۱۰ روز از پاسخ ایران به متن پیشنویس اتحادیه اروپا برای رسیدن به توافق می‌گذرد و تاخیر و تعلل آمریکا در روشن کردن موضع خود نسبت به این بسته باعث طرح انتقادات گسترده شده است. موضوعی که به زعم تحلیلگران ناشی از افزایش فشارهای اسرائیل بر مقامات ایالات متحده است. در حالی که از گزارش‌ها برمی‌‌‌آید ایران و ایالات متحده به توافق بر سر احیای برجام نزدیک شده‌‌‌اند، اسرائیل نسبت به آن ابراز نگرانی کرده است.
در همین ارتباط، جان‌کربی، هماهنگ‌‌‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی آمریکا در گفت‌‌‌وگو با شبکه فاکس نیوز با ادعای اینکه ایران در مدت اخیر به توافق هسته‌‌‌ای پایبند نبوده است، بر تعهد دولت آمریکا نسبت به احیای توافق تاکید کرد. به گزارش «ایسنا»، کربی در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه برخی متحدان آمریکا در منطقه، از جمله رژیم صهیونیستی و شماری از کشورهای عربی از بازگشت آمریکا به توافق خشنود نیستند، آیا این امر موجب منزوی شدن آمریکا در جمع متحدانش خواهد شد، گفت، «کاملا برعکس است» و استدلالش این بود که خارج شدن از توافق هسته‌‌‌ای توسط دولت دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ بود که موجب جدا افتادن آمریکا از متحدانش شد. او مدعی شد: وقتی ما در توافق بودیم، این ایران بود که با وفق ندادن خود با توافق، خودش را منزوی کرد، بنابراین ما هم با خارج شدن از این توافق خودمان را به انزوا کشاندیم. متحدان و شرکای اروپایی ما و دیگر کشورها در سراسر جهان با این تصمیم مخالف بودند. حالا ما می‌‌‌خواهیم به توافق بازگردیم. ما می‌‌‌خواهیم ایران به توافق بازگردد تا بتوانیم جلوی دستیابی آنها به یک سلاح اتمی را بگیریم.
این مقام ارشد کاخ سفید گفت، در حالی که بایدن نگرانی‌های رژیم اسرائیل و کشورهای همسایه آن را «درک می‌کند»، مصمم است که به توافق بازگردد و از دیپلماسی به عنوان راه جلوگیری از دستیابی ایران به یک سلاح اتمی استفاده کند. به گفته کربی، احیای توافق موجب اعمال دوباره «سرسختانه‌‌‌ترین پروتکل‌‌‌های بازرسی» درتاسیسات اتمی ایران خواهد شد. در حالی که از گزارش‌ها برمی‌‌‌آید ایران و ایالات متحده به توافق بر سر احیای برجام نزدیک شده‌‌‌اند، اسرائیل نسبت به آن ابراز نگرانی کرده است. نفتالی بنت، نخستوزیر سابق اسرائیل، روز سهشنبه در توییتر با طرح ادعاهای همیشگی نوشت: «از جو بایدن و دولت آمریکا، در این آخرین لحظات می‌‌‌خواهم از امضای توافق با ایران خودداری کنند. این توافق تقریبا یک‌چهارم تریلیون دلار به حساب دولت ایران و نیروهای نیابتی منطقه‌‌‌ای‌اش واریز خواهد کرد.» یائیر لاپید، نخستوزیر رژیم صهیونیستی نیز پنجشنبه هفته گذشته در نامه‌‌‌ای به جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا نوشت: پیشنویس توافق‌نامه‌‌‌ای که اتحادیه اروپا به ایران داده است، با خطوط قرمز دولت بایدن هم‌‌‌خوانی ندارد. وی افزود: پیشنویس توافق‌نامه اتحادیه اروپا - که گفته شده پیشنهاد نهایی است - با اصولی که آمریکایی‌‌‌ها به آن پایبند بوده‌‌‌اند، مطابقت ندارد. او در تازه‌ترین اظهارنظر گفت اسرائیل مخالف توافق نیست، بلکه با توافق بد کنونی مخالف است.
ایران سهشنبه هفته گذشته پاسخ مکتوب خود را برای اتحادیه اروپا ارسال کرد. پاسخی که بروکسل آن را معقول خواند. در همین خصوص جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا چند روز بعد در یک کنفرانس خبری در سمینار کوادیس در اسپانیا گفت: پاسخ ایران به پیشنهاد این اتحادیه درباره احیای برجام معقول بود. وی ادامه داد: پاسخ ایران به آمریکا انتقال داده شد و ما منتظر پاسخ آمریکا هستیم. امیدواریم این پاسخ به ما اجازه دهد که مذاکرات را کامل کنیم. امیدوارم این اتفاق بیفتد اما نمی‌توانم به شما در این زمینه اطمینان بدهم. بورل در ادامه گفت: این پاسخ باید تا الان ارائه می‌‌‌شد. پیش‌بینی شده بود نشستی تا پایان هفته پیش در وین برگزار شود. امکانش وجود نداشت. احتمال دارد این هفته برگزار شود.
همچنین یک روزنامه آمریکایی با استناد به اظهارات مقامات آمریکایی گمانه‌‌‌زنی‌‌‌هایی را درباره حصول توافق بر سر حل‌‌‌وفصل مساله هسته‌‌‌ای ایران در آینده نزدیک مطرح کرد. به گزارش «ایسنا»، روزنامه واشنگتن‌‌‌پست در گزارشی مدعی شد: مقامات آمریکایی می‌‌‌گویند، انتظار می‌رود تا چهارشنبه ۲ شهریور به نظرات ایران درباره پیشنویس توافق در مذاکرات وین پاسخ بدهند که پس از آن قرار است درباره جزئیات فنی تبادل‌نظر شود و به دنبال آن، نشست کمیسیون مشترک برجام که ناظر بر توافق است، برگزار خواهد شد.
واشنگتن پست نوشت، تحولات جدید، از جمله افزایش تبادل علنی پیام‌‌‌ها میان تهران و واشنگتن نشان می‌دهد که احتمالا انجام شدن توافق نزدیک است. این روزنامه در ادامه گزارشش مدعی شد: به‌رغم پیشرفت‌‌‌های انجام شده، موانع متعددی باقی مانده است. مسائل بحث‌‌‌برانگیز اصلی هنوز هم ممکن است موجب بی‌‌‌اثر کردن تلاش‌‌‌ها برای احیای توافق هسته‌‌‌ای شود. با این وجود، یک مقام ارشد دولت آمریکا گفت، «احتمال انجام شدن توافق از دو هفته پیش بیشتر است» اما هشدار داد که نتیجه با وجود «برخی شکاف‌‌‌هایی که وجود دارد»، نامعلوم است. علاوه بر این، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اخیرا در یک کنفرانس خبری درباره زمان ارائه پاسخ آمریکا به پیشنهادهای ایران درباره متن پیشنهادی اتحادیه اروپا در زمینه احیای توافق هسته‌‌‌ای، گفت: ایران برای متن پیشنهادی اتحادیه اروپا پاسخ‌‌‌های متعددی ارائه کرده است. به همین دلیل است که بررسی این نظرات و تعیین پاسخ ما زمان بیشتری برده است. پرایس در این راستا ادامه داد: ما به طور جدی در حال بررسی این نظرات هستیم.
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، پیش‌تر در این باره گفته بود: طرف ایرانی مبتنی بر رویکرد سازنده و مسوولانه خود پاسخ خودش را به پیشنهاد اتحادیه اروپا در زمان مقرر داد. او در همین ارتباط تصریح کرد: تا اینجای کار هنوز از سوی طرف مقابل مشخصا آمریکایی‌‌‌ها پاسخی به پیشنهادهای طرف اروپایی دریافت نکرده‌‌‌ایم و زمانی می‌توانیم از نتیجه‌‌‌بخش بودن این مرحله از مذاکرات صحبت کنیم که طرف اروپایی اعلام کند که پاسخ طرف آمریکایی را دریافت کرده است.
به دسترسی و بازرسی بیشتر نیاز داریم
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در گفت‌‌‌وگویی به سوالاتی درباره آخرین وضعیت فعالیت‌های آژانس در ایران با توجه به تحولات احیای توافق هسته‌‌‌ای پاسخ داد. به گزارش «ایسنا» به نقل از وبگاه شبکه پی‌‌‌بی‌‌‌اس، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بخشی از گفت‌‌‌وگو با این شبکه در پاسخ به این سوال که آیا ایران پاسخ لازم را در توضیح وجود مواد هسته‌‌‌ای در محل‌‌‌هایی که ادعا می‌شود محل‌‌‌هایی هستند که اعلام‌شان نکرده، به آژانس ارائه کرده است یا نه، گفت: آنها می‌‌‌دانند که باید این کار را انجام بدهند. ما بر سر سازوکاری در این زمینه توافق کرده‌‌‌ایم. وقتی آژانس اثری از مواد هسته‌‌‌ای در یک محل پیدا کند که به عنوان محلی اعلام نشده باشد که در آن فعالیت هسته‌‌‌ای انجام می‌گیرد، وظیفه قانونی من این است که در این باره سوال کنم.
گروسی ادامه داد: ما باید توضیح کافی در این‌باره داشته باشیم که آیا فعالیتی در آنجا انجام شده، چه نوع فعالیتی بوده و چه نوع ماده‌‌‌ای داشته‌‌‌ایم. او در ادامه در پاسخ به اینکه آیا فکر می‌کند پیش از امضای هرگونه توافق سیاسی میان آمریکا و اروپا و ایران به توضیحات کافی در این زمینه نیاز دارد یا نه، گفت: این سوالی است که باید از آنها پرسیده شود نه من. آنچه ما نیاز داریم همکاری از سوی ایران است. ما همچنین به بیشینه سطح دسترسی و بازرسی نیاز داریم. هرچه بیشتر محدودیت داشته باشیم، [توضیحمان] به جامعه جهانی در زمینه وضعیت فعلی مواد هسته‌‌‌ای در ایران از باورپذیری و اطمینان کمتری برخوردار خواهد بود.
در ادامه این گفت‌‌‌وگو، مدیرکل آژانس در پاسخ به این که آیا با توجه به درخواست ایران در مذاکرات مبنی بر پایان یافتن این تحقیقات آژانس پیش از بازگشت آن به توافق هسته‌‌‌ای، آمریکا و اتحادیه اروپا او را برای پایان دادن به این تحقیقات تحت فشار گذاشته‌‌‌اند یا نه، توضیح داد: آمریکا به من هیچ فشاری نیاورده است. ممکن است از سوی هر یک از طرفین مذاکرات فشاری بر دیگری اعمال شود که یا مشهود است یا نیست. اعمال فشار در این مسائل هسته‌‌‌ای همیشه وجود خواهد داشت. متاسفانه بخشی از این روند است. اما اگر ما به کار خودمان ادامه دهیم، اگر آژانس کار بازرسی‌‌‌اش را انجام دهد و اجازه دهند که انجامش دهد، به آن نقطه می‌‌‌رسیم، من واقعا مطمئنم.
گروسی در توضیح اینکه آیا با توجه به خاموش کردن تعدادی از دوربین‌‌‌های آژانس در ایران در حدود دو ماه گذشته، این امر به این معنا بوده است که آژانس توان این را داشته که مطلع شود آیا ایران در این مدت در حال ساخت سانتریفیوژهای جدید بوده است یا نه، گفت: این اقدام جدی بود. این ۲۷ دوربینی که خاموش شدند، در حال پوشش دادن نقاط مهمی از تاسیسات ساخت سانتریفیوژ و دیگر موارد بودند و ما این تداوم اشرافمان بر آنچه رخ می‌‌‌داد را از دست دادیم. اگر توافق هسته‌‌‌ای احیا شود و دوربین‌‌‌ها دوباره روشن شوند، لازم خواهد بود که با همکاران ایرانی‌‌‌مان بنشینیم و ببینیم چطور می‌توان شکاف‌‌‌های موجود میان آن موقع و الان را پر کرد.
واکنش اسلامی به سخنان گروسی
در واکنش به اظهارات و ادعاهای جدید گروسی، رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد که آژانس نمی‌تواند ادعایی کند که در ایران فعالیتی است که بر اساس بازرسی‌‌‌ها به یک عدم‌انطباق برخورد کرده باشد. به گزارش «ایسنا»، محمد اسلامی در حاشیه جلسه روز چهارشنبه هیات دولت در جمع خبرنگاران اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران از ابتدا کلیه فعالیت‌های خودش را در حوزه هسته‌‌‌ای برابر موازین و ضوابط آژانس انرژی اتمی انجام داده و هیچ فعالیتی نیست که پروسه‌‌‌های ابلاغی را طی نکرده باشد. وی افزود: تمام فعالیت‌های ما تحت نظارت آژانس بوده و هست. جمهوری اسلامی متعهد به NPT و پادمان است و آژانس نمی‌تواند ادعایی کند که در ایران فعالیتی است که بر اساس بازرسی‌‌‌ها به یک عدم‌انطباق برخورد کرده باشد. رئیس سازمان انرژی اتمی یادآور شد: موارد ادعایی، مدارک ادعایی و مکان‌‌‌های ادعایی ساخته و پرداخته ضدانقلاب و رژیم صهیونیستی است که در ۲۰ سال گذشته به طور پیوسته به ما اتهام زده‌‌‌اند و موجبات مذاکرات سیاسی درباره موضوع هسته‌‌‌ای را فراهم کرده و سند توافق برجام حاصل این مذاکرات ۲۰ سال گذشته بوده و معنای این مذاکرات و توافق نهایی که در قالب برجام صورت گرفته پشت سر گذاشتن این اتهام بوده است.
رئیس سازمان انرژی اتمی تصریح کرد: رژیم جنایتکار صهیونیستی که دسترسی آژانس به هیچ یک از فعالیت‌های هسته‌‌‌ای خود را صادر نکرده و همکاری نمی‌‌‌کند، پرچمدار تشدید عملیات روانی و سیاسی علیه جمهوری اسلامی ایران است و ما از مدیرکل آژانس انتظار نداریم که جملاتی مطرح کند که همین خواسته رژیم صهیونیستی است. این قابل‌‌‌قبول نیست و خلاف شرح وظایف مدیرکل آژانس است. اسلامی تاکید کرد: ما اعتراض خود را در این زمینه هم به صورت کتبی و هم از طریق نماینده دائمی خودمان در آژانس به اطلاع ایشان رساندیم و انتظار داریم این رویه خاتمه پیدا کند.
اسلامی در پاسخ به این پرسش که بعد از مذاکرات وین، ایران نظارت بیشتر آژانس را می‌‌‌پذیرد و اینکه نظر آژانس درباره افزایش نظارت بر کدام سایت ایران است، تصریح کرد: ما هیچ سایت هسته‌‌‌ای اعلام نشده‌ای نداریم. مکان‌‌‌ها و موارد ادعایی ساخته و پرداخته منافقین و صهیونیست‌‌‌هاست که چیز جدیدی نیست. عملیات تروریستی و خرابکاری‌‌‌های صنعتی انجام داده‌‌‌اند تا برنامه هسته‌‌‌ای ما را از میان ببرند، این عملیات روانی سیاسی و رسانه‌‌‌ای اخیرشان هم به همین دلیل است که جریان مذاکرات منطقی و مذاکراتی که بحق نیاز مبرم کشور است که این تحریم‌ها را از سر راه برداریم و خاتمه دهیم را با مشکل مواجه کنند، در حالی که هدف مذاکرات لغو تحریم‌هاست./ دنیای اقتصاد